کارگری و کارمندی از جمله مشاغل غالب کشور است که افراد زیادی در جامعه به آنها اشتغال دارند. همچنین از آنجا که شرایط این مشاغل بهگونهای است که فرد یا افرادی برای شخص یا اشخاصی خدماتی را انجام میدهند، بنابراین کسانی که در این مشاغل مشغول به خدمت هستند، با توجه به شرایط کاری خود، گاهی ممکن است بیشتر از مدت زمان معین که بر اساس قوانین تصویب شده در اداره کار، 7ساعت و 20 دقیقه کاری است، به فعالیت بپردازند. به عبارت دیگر، در برخی مواقع، کارفرما به جهت زیاد شدن حجم کار، از کارگر خود میخواهد که بیش از ساعت معمول مشغول به کار باشد که در واقع، این ساعات اضافی مطابق با قانون، به عنوان اضافه کاری شناخته میشود.
در این راستا در مقاله حاضر قصد داریم شناختی کلی درباره اضافه کاری، شرایط و قوانین مربوط به آن و در نهایت مطالبی مفید در زمینه میزان اضافه کاری سال ۱۴۰۳ ارائه دهیم که قطعا داشتن این مطالب برای هر کسی اعم از کارفرما یا کارگر ضروری و لازم است. تا پایان این مطالب همراه ما باشید. آگاهی از این مطالب، اولین گام برای تنظیم و امضای انواع قرارداد کار است.
همانطور که میدانید، ساعت کاری معمول، بنابر عرف جامعه 8 ساعت است. البته در قانون به طور دقیق، شورای عالی کار بازه زمانی کار روزانه کارگر را 7 ساعت و 20 دقیقه در نظر میگیرد. بنابراین میتوان گفت یک کارگر به طور معمول 44 ساعت از وقت خود در هفته را در اختیار کارفرما است و تعهدات خود را در مقابل ایشان انجام میدهد. در واقع، طبق ماده 51 قانون اداره کار؛ ساعت کاری، بازه زمانی است که کارگر تخصص و مهارت خود را در اختیار کارفرما قرار میدهد و برای اهداف کارفرما، مشغول به کار است. از این رو هرگونه فعالیت اضافی خارج از این ساعات برای کارفرما، در قالب اضافه کاری خواهد بود که نحوه محاسبه آن کاملا متفاوت از دستمزد معمول فرد است. به عبارت دیگر، اگر کارفرما از کارپذیر بخواهد که بیشتر از ساعات موظفی خود (44 ساعت در هفته در خصوص قراردادهای تمام وقت)، به کار مشغول باشد، عملا کارگر یا کارمند را در موقعیت اضافه کاری قرار داده است.
البته ناگفته نماند که برخی از مشاغل سخت و مشکل، از ساعاتی مبنی بر 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته برخوردار هستند که با این تفاسیر، فعالیتهای خارج از این زمان بندی نیز، اضافه کاری محسوب میشود. همچنین برای افرادی که قرارداد کار پاره وقت دارند و در قرارداد، برای بازه زمانی 22 ساعت در هفته توافق کردهاند، انجام فعالیت بیشتر از این ساعات نیز خارج از ساعات کاری خواهد بود و اضافه کاری محسوب میشود. در ادامه، علاوه بر بیان شرایط اضافه کاری، مطالبی درباره اضافه کاری سال 1403 کارگران نیز ارائه خواهد شد که توصیه میکنیم حتما آنها را مورد مطالعه قرار دهید.
ماده 59 قانون اداره کار به این اصل اشاره دارد که اضافه کاری در صورتی صحیح است که نخست، با رضایت کامل فرد باشد و در ادامه، نیروی کار انسانی باید علاوه بر دستمزد معمول، 40 درصد هم بیشتر از این دستمزد به عنوان حق الزحمه دریافت کند. همچنین از آنجا که طبق ماده 64 قانون کار؛ کارهای که بین ساعت 10 شب تا 6 صبح هستند از جمله مشاغل سخت محسوب میشوند بنابراین نباید هیچ نوع اضافه کاریی در این ساعات به شاغلین تعلق گیرد. همینطور برای مشاغل شیفت عصر، علاوه بر پرداخت 40 درصد دستمزد خارج ساعات تعیین شده، کارفرما موظف است 35 درصد هم حق شیفت عصر بپردازد. همچنین لازم به ذکر است مطابق ماده 59؛ ساعاتی که کارگران صرف صبحانه، ناهار یا شام میکنند جزء ساعات کاری محسوب میشود، مگر عرف موسسات مربوطه خلاف این باشد.
در نظر داشته باشید که به طور معمول هر فرد شاغل در صورت داشتن اضافه کاری، باید 40 درصد بیشتر از حقوق خود بابت انجام فعالیت خارج از ساعات معمول دریافت کند. با این حال، ممکن است در مواقعی، بنابر توافق طرفین، نحوه محاسبه اضافه کاری به شیوه ساعتی، روزانه و یا ماهانه باشد که پرداخت از طریق هر یک از این روشها، نیازمند طی کردن مراحلی و رسیدن به مزد ساعتی، روزانه، ماهانه و در آخر جمع کردن مبلغ مربوطه با 40 درصد است که در نتیجه مبلغ به دست آمده، فوق العاده اضافه کاری خواهد بود.
اضافه کاری سال ۱۴۰۳ نیز به این صورت محاسبه میشود؛ با تقسیم دستمزد ماهانه فرد بر عدد 30، دستمزد روزانه او به دست میآید که تقسیم این عدد بر 7 ساعت و 20 یا 33 دقیقه، دستمزد ساعتی شخص حاصل میشود و نهایتا در مرحله پایانی، با تقسیم دستمزد ساعتی بر 40 درصد مزد یک ساعت فعالیت عادی فرد، مبلغ خارج از ساعات معمول مورد نظر به دست میآید. از این رو، این تنها شیوه صحیح و درست محاسبه اضافه کاری سال 1403 کارگران است که تمامی کارفرمایان موظف هستند در صورت انجام فعالیت خارج از ساعات معمول کارگران خود، از این روش برای محاسبه مبلغ اضافه کاری، استفاده کنند.
همانطور که میدانید در سال 1403 نیز همانند سالهای قبل، حقوق تمامی کارگران مشمول قوانین اداره کار با توجه به نرخ تورم، توسط شورای عالی کار افزایش یافت که با وجود این مصوبه، ممکن است برای برخی این سوال نیز مطرح شود که اضافه کاری سال ۱۴۰۳ چقدر است ؟ از این رو، پاسخ سوال شما بر اساس مصوبات شورای عالی کار بدین شرح است که فوق العاده اضافه کاری سال جاری، متناسب با میزان دریافتی ماهانه شخص، تعیین میشود.
برای محاسبه میزان اضافه کاری شما باید از دستمزد ساعتی در سال 1403 مطلع باشید. سپس به ازای هر ساعت اضافه کار، مبلغ دستمزد ساعتی کارگر را در 1.4 ضرب کنید.
برای محاسبه سادهتر میتوانید به ازای هر ساعت اضافه کاری، دستمزد ساعتی کارگر را به علاوه 40 درصد کنید و مبلغ به دست آمده را به کارگر بپردازید.
نکته: حسابداران و کارشناسان امور مالی برای محاسبه دقیق حقوق و مزایای نیروی کار انسانی، باید این نکته را نیز در نظر داشته باشند که مبلغ اضافه کاری نیز مشمول حق بیمه میشود.
نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که چگونگی محاسبه دستمزد اضافه کاری کارگران در قانون مشخص است و نرخ دقیق آن نیز با توجه به تعرفه حقوق و مزایای کارگران در همان سال مشخص میشود. همین مساله ما را ملزم میکند که برای آگاهی از شرایط اضافه کاری در هر سال، تا اعلام رسمی مبلغ حقوق و مزایای کارگری همان سال توسط شورای عالی کار صبور باشیم. بعد از اعلام رسمی حقوق و مزایایی که شورای عالی کار برای کارگران در سال جاری در نظر میگیرد، میتوانید دقیقا مطابق با همان مصوبه، تعهدات مالی خود نسبت به کارگر را محاسبه و پرداخت کنید.
در سال 1403، مبلغ هر ساعت اضافه کاری برابر با ۴۶۹.۶۰۷ ریال یعنی چهل و شش هزار و نهصد و شصت تومان است.
اگر میخواهید به راحتی مقالاتی معتبر و مطمئن درباره قوانین روابط کارگری و کارفرمایی مطالعه کنید و درباره انواع قراردادها اطلاعات کسب کنید، به شما پیشنهاد میکنیم که مقالات مجله حقوقی رکلا را پیگیری کنید. رکلا یک پلتفرم حقوقی آنلاین است که خدماتی همچون مشاوره حقوقی تلفنی را ارائه میدهد و همچنین با تنظیم و تامین نمونه قراردادهای کاری به صورت کاملا تخصصی و معتبر، امکان دریافت انواع قرارداد استخدام را فراهم کرده است. البته توجه داشته باشید که علاوه بر خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و ارائه نمونه قرارداد، این امکان برقرار است که قرارداد کاری مورد نظر خود را به صورت اختصاصی تنظیم کنید و آن را در سریعترین زمان ممکن در اختیار بگیرید. برای این منظور نیز، لازم است که درخواستتان را در بخش تنظیم قرارداد اختصاصی ثبت کنید.
قرارداد کار موقت
قرارداد استخدامی خود را با امضای این قرارداد، مکتوب کنید.