قرارداد ضمانت از دین و نکاتی که باید حتما برای این قرارداد در نظر بگیریم!
قرارداد ضمانت از دین یکی از انواع قرارداد ضمانت و یک قرارداد تبعی است که در تبعیت از یک قرارداد دیگر و برای ضمانت انجام تعهدات آن قرارداد میان طرفین امضا می‌شود. همانطور که از معنای لغوی این عبارت نیز مشخص است، به واسطه تنظیم و امضای این قرارداد، شخصی انجام تعهدات شخص دیگر را تعهد می‌کند. برخلاف سایر قراردادها که ارتباط میان دو طرف را ملاک قرار می‌دهد، در قرارداد ضمان یا ضمانت، یک شخص ثالث نیز وجود دارد که متعهد است که دیون یا بدهی مشخصی را بپردازد.
برای مثال، تصور کنید که قصد دارید از یک مغازه کالایی را خریداری کنید اما می‌خواهید که بخشی از هزینه کالا را، ماه آینده تسویه کنید. در این موقعیت، مغازه دار از شما می‌خواهد که تعهد خود را مبنی بر تسویه حساب ارزش کالا، ضمانت کنید. در این هنگام شما می‌توانید از شخصی که مورد اعتماد مغازه دار باشد، بخواهید که شما را ضمانت کند. اگر آن شخص بپذیرد که ضمانت کننده شما باشد، میان او و مغازه دار، نمونه قرارداد ضمانت از دین تنظیم خواهد شد. در این قرارداد، شخص ضمانت کننده، تعهد می‌کند که خریدار، حتما در زمانی که معین شده است، هزینه را می‌پردازد و تسویه حساب را انجام می‌دهد.
ماهیت نمونه قرارداد ضمانت از دین
پیش از هر اقدامی برای امضای قرارداد و پذیرش تعهدات، لازم است که از ماهیت یک قرارداد آگاهی داشته باشید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند که قرارداد مورد نظر خودتان را به راحتی انتخاب کنید و آگاه باشید که در این توافق از چه حقوقی برخوردار هستید.
برای دسترسی به تعریف دقیقی از نمونه قرارداد ضمانت از دین ، لازم است که به قانون مدنی رجوع کنیم. این قانون در چندین ماده درباره ضمانت توضیح داده است و درباره آن قواعد و ضوابط مشخصی را بیان می‌کند. دقیقا به همین دلیل بیان می‌شود که این قرارداد از جمله قراردادهای معین است. زیرا قانون مدنی به صراحت آن را تعریف می‌کند و شیوه استفاده از آن در قانون مدنی معین شده است. قانون مدنی در ماده 684 توضیح می‌دهد که ضمان یا ضمانت یک تعهد به منظور به عهده گرفتن مالی است که بر ذمه شخص دیگر باشد. یعنی اینکه یک شخص، مالی را که بر ذمه شخص دیگری است را تعهد کند. در این قرارداد، شخصی که تعهد می‌کند، ضمانت کننده نام خواهد داشت و طرف دیگر قرارداد نیز مضمون له است. مضمون له همان شخصی است که دیون مشخصی را از شخص ثالث طلب دارد.
منظور از عهدی و تبعی بودن قرارداد ضمانت از دین
عهدی و تبعی بودن قرارداد ضمانت از دین از اوصاف و ویژگی‌های مشخص این قرارداد است. در این توافق، عهدی میان طرفین برقرار خواهد شد که براساس آن، دیون و بدهی شخص ثالث ضمانت می‌شود. بنابراین، لازم است که حتما از گذشته یک قراردادی میان طرفین وجود داشته باشد تا ضمانت کننده بتواند انجام شدن تعهدات قرارداد را ضمانت کند. به همین دلیل است که بیان می‌شود قرارداد ضمانت از دین یک قرارداد تبعی است. زیرا از آن قراردادی که در گذشته توافق شده است، تبعیت می‌کند.
لازم بودن قرارداد و عدم امکان فسخ قرارداد
قرارداد ضمانت از دین یک قرارداد لازم است. ماده 701 قانون مدنی درباره لازم بودن این قرارداد توضیح می‌دهد. منظور از لازم بودن قرارداد این است که هیچ کدام از طرفین نمی‌توانند آن را فسخ کنند و هر دو طرف قرارداد ملزم هستند که تا پایان مدتی که برای این قرارداد در نظر گرفته شده است، به آن متعهد باشند. البته قانون مدنی در ماده 701 بیان می‌کند که فسخ قرارداد در شرایط ماده 690 قانون مدنی یا در مواردی که در قانون بیان شده است امکان پذیر خواهد بود.
بنابراین شما ملزم هستید که تا پایان مدت قرارداد در این توافق باقی بمانید، مگر در مواردی که شرطی برای فسخ در قرارداد در نظر گرفته باشید یا اینکه امکان فسخ قرارداد ، با توجه به قانون وجود داشته باشد.
توضیح دادیم که ماده 701 قانون مدنی بیان می‌کند که امکان فسخ در شرایط ماده 690 وجود دارد. ماده 690، امکان فسخ قرارداد را از جنبه عدم تمکن مالی ضمانت کننده بررسی می‌کند. در قانون مدنی آمده است که داشتن اموال و تمکن مالی از جمله شروط اصلی برای صحت انجام ضمانت نیستند. یعنی اگر یک شخص اموال مشخصی نیز نداشته باشد، باز هم می‌تواند ضمانت شخص دیگر را به عهده بگیرد.
از طرف دیگر، در ماده 690 اینطور بیان می‌شود که اگر مضمون له در هنگام تنظیم قرارداد ضمانت از دین ، از عدم تمکن مالی ضمانت کننده اطلاع نداشته باشد و در آینده متوجه شود که ضمانت کننده به اندازه کافی از تمکن مالی برخوردار نیست و نمی‌تواند دیون و تعهدات شخص ثالث را ضمانت کند؛ می‌تواند قرارداد را فسخ کند. بنابراین، در این شرایط نیز امکان فسخ قرارداد وجود دارد.
انواع نمونه قرارداد ضمانت از دین
قرارداد ضمانت از دین را می‌توانیم به دو نوع تقسیم کنیم. در یک نوع از این ضمان، نقل ذمه به ذمه مطرح است و در نوع دیگر، شرط بر ضم ذمه به ذمه است. در ادامه این بخش، درباره هر کدام از این انواع توضیحاتی را بیان خواهیم کرد.
قرارداد ضمانت از دین در حالت نقل ذمه به ذمه
نوعی از ضمانت وجود دارد که در آن، تمام بدهی و دیونی که در قرارداد مطرح شده‌اند به عهده ضامن قرار می‌گیرد. یعنی ضمانت کننده متعهد می‌شود که به جای مدیون، تمام تعهداتی که معین شده است را انجام دهد. در این نوع از نمونه قرارداد ضمانت از دین ، طلبکار مستقیم با ضمانت کننده در ارتباط است و دیون و بدهی‌ها را از او مطالبه می‌کند. در واقع ضمانت کننده در جایگاه مدیون قرار می‌گیرد و تعهدات او را انجام می‌دهد. این شیوه از ضمان، به این صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه این نوع از توافق چندان در عرف مرسوم نیست و به ندرت استفاده می‌شود.
ضمانت ضم ذمه به ذمه
نوع دیگری از نمونه قرارداد ضمانت از دین که در میان مردم بیشتر مرسوم است و کاربرد بیشتری در قراردادهای میان اشخاص دارد، قرارداد از نوع ضمانت ضم ذمه به ذمه است. این شیوه از ضمانت به این صورت خواهد بود که ضمانت کننده اعلام می‌کند که به واسطه یک قرارداد، ضمانت شخصی را به عهده می‌گیرد و متعهد می‌شود که اگر آن شخص به هر دلیلی نتواند تعهدات و دیون خود را بپردازد، تسویه دیون و بدهی‌های او را به عهده می‌گیرد.
اهمیت رضایت مدیون در نمونه قرارداد ضمانت از دین
آیا برای تنظیم این قرارداد، باید رضایت مدیون نیز جلب شده باشد؟ سوال این است که آیا مدیون حتما باید از برقراری قرارداد ضمان میان ضمانت کننده و طلبکار آگاه باشد و رضایت خود را اعلام کند؟
در پاسخ به این سوال‌ها می‌توانیم به ماده 685 قانون مدنی اشاره کنیم و توضیح دهیم که خیر، نیازی نیست که حتما مدیون از انجام این قرارداد رضایت داشته باشد و در واقع کسب رضایت او، تاثیری در صحت و اعتبار این قرارداد نخواهد داشت. با این حال، به این مساله تاکید شده است که حتما در خصوص این موضوع، رضایت مدیون را کسب کنید و با آگاهی مدیون، ضمانت را انجام دهید.
پیشنهاد ما
تیم حقوقی رکلا با ارائه خدماتی در زمینه تنظیم قرارداد به صورت اختصاصی در کنار شما است تا قرارداد مناسب خودتان را در اختیار داشته باشید. علاوه براین، اگر تمایل دارید که درباره مسائل حقوقی قراردادتان اطلاعاتی داشته باشید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.