تضمین قرارداد پیمانکاری ؛ چگونه برای این نوع قرارداد، تضمین قرار دهیم؟

قراردادهای پیمانکاری برای انجام پروژه‌های پیمانی و به واسطه توافق میان کارفرما و پیمانکار تحقق پیدا می‌کنند. امضای این توافق نامه‌ها باعث ایجاد تعهداتی برای هر یک از کارفرما و پیمانکار خواهد شد. ماهیت این قرارداد به گونه‌ای است که اگر یکی از طرفین به تعهدات خود عمل نکند، باعث ورود خسارت و ضرر و زیان به طرف دیگر خواهد شد. به همین دلیل، در این توافق نامه‌ها باید تضمین‌های مناسبی پیش بینی شود تا احتمال ورود ضرر و زیان به هر یک از طرفین آن را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. هدف از تضمین قرارداد پیمانکاری ، در واقع جبران خسارت‌هایی است که در نتیجه تاخیر در انجام تعهدات یا عدم انجام آن‌ها به هر یک از کارفرما و پیمانکار وارد می‌شود.

تضامینی که در این توافق نامه‌ها پیش بینی می‌شوند، در واقع ضمانت حسن اجرای تعهدات از سوی پیمانکار و کارفرما هستند. تعیین تضمین انجام تعهدات یا ضمانت نامه انجام تعهدات، یکی از ابزارها و راهکارهایی است که به وسیله آن، کارفرما می‌تواند تا حد زیادی از اجرای تعهدات پیمانکار اطمینان حاصل کند. تضمین قرارداد از مهمترین مسائلی است که در هنگام نوشتن یک توافق نامه باید به آن توجه کنید.

در این مقاله قصد داریم که شرایط و ضوابط قانونی تعیین تضمین در انواع قرارداد پیمانکاری را بررسی کنیم.

تضمین قرارداد پیمانکاری چیست؟

تضمین قراردادهای پیمانکاری در واقع ضمانت نامه‌ای است که پیمانکار برای جلب اطمینان کارفرما، به او می‌دهد. این ضمانت نامه باید از سوی بانکی صادر شود که مورد قبول و پذیرش کارفرما است. بنابراین، ضمانت نامه در حکم ابزاری خواهد بود که کارفرما با استفاده از آن، اطمینان دارد که پیمانکار، پروژه پیمانی موضوع قرارداد را به صورت کامل انجام می‌دهد. در این شرایط اگر پیمانکار به تعهدات قراردادی خود عمل نکند، کارفرما می‌تواند مبلغی که در ضمانت نامه نوشته شده است را از بانک صادر کننده آن دریافت کند. دریافت این مبلغ باعث جبران تمام یا قسمتی از خسارات وارده به کارفرما می‌شود.

پیمانکار علاوه بر ضمانت نامه بانکی، می‌تواند به وسیله دیگر اسناد تعهد آور مالی نیز به کارفرما تضمین بدهد. چک و سفته از جمله اسناد مالی تعهد آوری هستند که پیمانکار می‌تواند به عنوان تضمین به کارفرما ارائه دهد.

زمان تسلیم تضمین قرارداد پیمانکاری

زمان تسلیم تضمین قراردادهای پیمانکاری ، هنگام تنظیم و امضای توافق نامه‌ای است که برای انجام پروژه پیمانی تنظیم می‌شود. بهتر است که کارفرما و پیمانکار پیش از امضای این توافق نامه درباره مبلغ تضمین و شرایط دریافت آن تعیین تکلیف کرده باشند. باید به این نکته توجه داشته باشیم که کارفرما پیش از امضای این توافق نامه نمی‌تواند از پیمانکار هیچ گونه تضمینی بگیرد. البته باید به این نکته توجه کنیم که پیمانکار و کارفرما پس از تنظیم این توافق نامه نیز می‌توانند در خصوص تعیین و دریافت تضمین حسن انجام تعهدات با یکدیگر توافق کنند.

تضمین قرارداد پیمانکاری از نظر حقوقی چه ماهیتی دارد؟

ضمانت نامه، اسناد تعهد آور مالی و دیگر وجوه نقد یا غیر نقدی که پیمانکار برای تضمین حسن انجام تعهدات به کارفرما می‌دهد، در حکم مال مورد امانت هستند. بنابراین، کارفرما در صورتی می‌تواند برای دریافت مبلغ تضمین قرارداد پیمانکاری اقدام کند که ثابت کرده باشد؛ پیمانکار به تعهدات خود عمل نکرده و باعث ورود ضرر و زیان به او شده است. باید به این نکته اشاره کنیم که سوء استفاده از اسنادی که بابت ضمانت به کارفرما سپرده شده، در حکم ارتکاب جرم خیانت در امانت است و ضمانت اجرای کیفری مرتکب آن را به دنبال دارد.

شرایط تعیین تضمین قرارداد پیمانکاری در قالب وجه التزام

کلمه التزام از نظر لغوی به معنای پایبندی، ملزم شدن به امری و عهده دار شدن کاری است. وجه التزام از نظر حقوقی، در واقع شرطی است که برای ضمانت اجرای تعهدات در قرارداد گنجانده می‌شود. پیمانکار و کارفرما می‌توانند تضمین قرارداد پیمانکاری را در قالب وجه التزام نیز تعیین کنند.

توافق نامه‌ای که میان پیمانکار و کارفرما تنظیم شده، لازم الاجرا است. به این معنا که کارفرما و پیمانکار موظف به اجرای مفاد آن هستند. اگر هر یک از کارفرما و پیمانکار به تعهدات خود عمل نکند، باید مبلغی را تحت عنوان خسارت به طرف دیگر این توافق نامه پرداخت کند. در اصطلاح حقوقی به این مبلغ، وجه التزام گفته می‌شود. میزان خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات مقرر در قرارداد، توسط دادگاه و با توجه به نرخ تورم سالانه تعیین می‌شود. از سوی دیگر، مبلغ تضمین قراردادهای پیمانکاری که در قالب وجه التزام تعیین شده است، به وسیله توافق میان کارفرما و پیمانکار مشخص می‌شود.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که قاضی به هیچ وجه، نمی‌تواند در مبلغ وجه التزام تغییری ایجاد کند و آن را کاهش یا افزایش بدهد. بنابراین، در صورتی که هر یک از کارفرما و پیمانکار از انجام تعهدات قراردادی خود، خودداری کردند، باید تمام مبلغ وجه التزام را پرداخت کنند.

انواع تضمین قراردادهای پیمانکاری

کارفرما ممکن است به دو صورت از اجرای تعهدات خود خودداری کند:

1. حالت اول؛ پیمانکار به کلی تعهدات خود را انجام ندهد یا به عبارت دیگر، کارفرما از انجام تمام تعهدات قراردادی خود، خودداری کند. در این حالت، ممکن است که در قرارداد یک مبلغ مقطوع به عنوان خسارت عدم انجام تعهد و وجه التزام تعیین شده باشد. به این وجه التزام، خسارت عدم انجام تعهد می‌گویند؛
2. حالت دوم؛ پیمانکار تعهدات قراردادی خود را با تاخیر انجام بدهد. در این حالت، ممکن است که در قرارداد برای هر روز تاخیر، مبلغی به عنوان وجه التزام تعیین شده باشد. به این وجه التزام نیز خسارت تاخیر در انجام تعهد گفته می‌شود.

شرایط مطالبه وجه التزام قرارداد

کارفرما در صورتی می‌تواند مبلغ وجه التزام را از پیمانکار مطالبه کند که بتواند ثابت کند پیمانکار به تعهدات قراردادی خود عمل نکرده است.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که اثبات ورود خسارت به کارفرما از شرایط مطالبه وجه التزام نیست. همچنین، پیمانکاری که تعهدات خود را نقض کرده است، باید همان مبلغ وجه التزام را پرداخت کند، هر چند که هزینه خسارات وارده شده به کارفرما بیشتر یا کمتر از مبلغ وجه التزام باشد.

توجه داشته باشید؛ کارفرما در صورتی می‌تواند مبلغ وجه التزام را از پیمانکار مطالبه کند که خود به تمام تعهدات قراردادی خود عمل کرده باشد. برای مثال، پرداخت به موقع و کامل حق الزحمه یکی از مهم‌ترین تعهدات کارفرما است. بنابراین، کارفرما در صورتی می‌تواند مبلغ وجه التزام را از پیمانکار مطالبه کند که حق الزحمه او را به موقع و کامل پرداخت کرده باشد.

تعلل و کوتاهی عمدی پیمانکار نسبت به انجام تعهدات قراردادی خود، از دیگر شرایط مطالبه وجه التزام توسط کارفرما است. به عبارت دیگر؛ وجه التزام در صورتی قابل مطالبه است که ثابت شود کارفرما برای انجام پروژه پیمانی تلاش و کوشش نکرده است. در برخی موارد، شرایطی غیر قابل پیش بینی به وجود می‌آید که مانع از انجام پروژه پیمانی می‌شود و پیمانکار نیز قادر به کنترل آن نیست. در اصطلاح حقوقی به این شرایط فورس ماژور یا قوای قهریه گفته می‌شود. کارفرما در شرایط فورس ماژور نمی‌تواند به دلیل تاخیر در انجام تعهدات یا خودداری از انجام آن‌ها، مبلغ وجه التزامی که به عنوان تضمین قراردادهای پیمانکاری تعیین شده است را از پیمانکار مطالبه کند.

لازم به ذکر است که کارفرما و پیمانکار برای طرح دعاوی مرتبط با تضمین قرارداد پیمانکاری می‌توانند به دادگاه عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف مراجعه کنند.

مهم است بدانید:

تعیین تضمین در قراردادهای پیمانکاری باعث انبساط خاطر طرفین آن می‌شود و همچنین باعث خواهد شد که آن‌ها برای انجام تمام و کمال تعهدات خود تلاش کنند. به همین دلیل، بهتر است که در هنگام تنظیم قرادادهای پیمانکاری، تمام تدابیر و تضمین‌های لازم برای ضمانت حسن اجرای تعهدات طرفین آن پیش بینی شود. برای این منظور می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد و همچنین خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.

بهره‌ مندی از این خدمات به شما کمک می‌کند که با آگاهی بیشتری برای انجام معاملاتی که در نظر دارید، اقدام کنید.