تعریف فرانشیز در حقوق تجارت بین الملل و قرارداد فرانشیز در حقوق ایران
امروزه، استفاده از نماد کسب و کارهای معروف و راه انداری مشاغل به واسطه استفاده از شهرت آن‌ها باب شده است. همانطور که می‌دانید، آغاز یک کسب و کار در دنیای مدرن مشاغل، با انواع چالشهای کوچک و بزرگ همراه است. در این میان، اتکا به برخی از روش‌ها در راستای کاهش ریسک مشاغل نوپا، مفید واقع می‌شود. یکی از روش‌های موجود در این زمینه، تنظیم نمونه قرارداد فرانشیز است. این قرارداد سبب می‌شود که اشخاص بتوانند از نام، علائم تجاری، الگوی کسب و کار و برخی دیگر از حقوق مشاغل مطرح در سراسر جهان بهره برداری کنند. بنابراین می‌توان گفت که انعقاد این قرارداد، در حوزه مارکتینگ اهمیت زیادی دارد.
از آنجا که ایجاد مشاغل از طریق انعقاد این قرارداد، طرفداران زیادی در سطح داخلی و بین المللی دارد؛ در این مقاله مهمترین قسمت‌های این قرارداد را مورد بررسی قرار می‌دهیم. هدف اصلی از این مقاله این است که شما را با اهداف این قرارداد و نکات آن آشنا کنیم.
در چه مواردی اشخاص، قرارداد فرانشیز تنظیم می‌کنند؟
ممکن است شما بخواهید که با سرمایه خود، کسب و کاری راه اندازی کنید. در این مسیر ابتدا شما باید ایده‌ای را برای درآمدزایی داشته باشید. پس از آنکه به خوبی تمامی ابعاد ایده خود را پرورش دادید و به نحوی از کسب سود در آن به اطمینان نسبی رسیدید، مرحله‌ی دیگر مرحله‌ای است که شما باید وارد فازهای اجرایی و عملیاتی کار شوید. در این راستا باید تمامی ابزار و ملزومات لازم برای کسب و کار جدید خود را فراهم کنید و در صورت نیاز نیز از مهارت و دانش تخصصی اشخاص دیگر استفاده کنید.
همانطور که می‌دانید، مشاغلی که از این طریق احداث می‌شوند، در سال‌های اولیه کار خود با چالشهای خاصی روبرو هستند. این چالش‌ها برای ایده‌های نوین اقتصادی، شدت بیشتری پیدا می‌کند. از سوی دیگر، شناسایی کسب و کار در بازار نیز از سایر مسائل این مشاغل است که در مواردی امکان ورشکستگی آن‌ها را به وجود می‌آورد اما به هر حال پرورش یک ایده ناب و درآمدزایی از طریق آن، با برنامه ریزی و مدیریت ریسک‌های احتمالی ، دستیابی به سود را محقق می‌کند.
راه اندازی مشاغل، از یک روش دیگر نیز قابل تصور است. همانطور که می‌دانید در سطح داخلی و بین المللی، نام برخی مشاغل مشهور از رستوران و هتل گرفته تا فروشگاه‌های زنجیره‌ای، همیشه بر سر زبان مردم است. این مشاغل در بیشتر کشورهای جهان، شعباتی دارند و سودهای هنگفتی به دست می‌آورند. در برخی از موارد، اشخاص به جای تحمل کردن ریسک‌های احتمالی ناشی از مشاغل نوپا، تصمیم می‌گیرند که حق امتیاز برخی از کسب و کارهای معروف را بگیرند. در این مواقع، آن‌ها باید نمونه قرارداد فرانشیز را منعقد کنند. به وسیله تنظیم و انعقاد این قرارداد، راه اندازی و دستیابی به سود مطمئن، ممکن می‌شود.
انعقاد قرارداد فرانشیز چه مزیتی دارد؟
اگر بخواهیم به طور جزئی‌تر در مورد مزایای قرارداد فرانشیز بگوییم، باید اشاره کنیم که مشاغل راه اندازی شده از این طریق، مسیر هموارتری را برای درآمدزایی در پیش دارند. به این دلیل که شما روشی را برای سرمایه گذاری انتخاب می‌کنید که چالشهای اعظم خود را پشت سر گذاشته است. برای مثال؛ زمانی که شما حق امتیاز انحصاری قهوه استارباکس را از طریق امضای این قرارداد اخذ می‌کنید، اطمینان دارید که به طور قطع، این حوزه مشتریان خود را خواهد داشت و در نتیجه کسب سود بالا در آن ممکن است. بنابراین شما با خیال آسوده‌تر و با دغدغه کمتری به سمت این کسب و کار می‌روید. برای مثال، یکی از مهمترین انواع این قرارداد، قرارداد فرانچایز رستوران است.
هنگامی که شما به صورت مستقل یک کسب و کار را از پایه احداث می‌کنید، باید زمان بیشتری را برای شناسایی کسب و کارتان و نماد آن در بازار عمومی صرف کنید. در طی این زمان، ورود زیان به سرمایه گذاران مُحتَمل است. بنابراین در خصوص مزایای قرارداد فرانشیز باید اشاره کرد که:
- سرمایه گذاران هزینه کمتری را برای تبلیغات متقبل می‌شوند زیرا اعطا کنندگان حق امتیاز، قبلا این مسیر را طی کرده‌اند و کسب و کار مربوطه را به رتبه‌ای رسانده‌اند. در این موارد هرچه کسب و کار مربوطه معروف‌تر باشد، هزینه اعطای امتیاز آن نیز بالاتر خواهد بود.
- سرمایه گذاران در راه اندازی فیزیکی کسب و کار راحت‌تر هستند زیرا تمامی چهارچوب‌های شکلی کسب و کار (همانند دکوراسیون، منوی غذایی یا قیمت گذاری) توسط صاحبان کسب و کار در این قرارداد مشخص می‌شود.
- در نتیجه‌ی مورد اول و دوم، کسب سود تضمین می‌شود و ریسک‌های کمتری در معرض این مشاغل قرار می‌گیرد.
تعریف قرارداد فرانشیز ؛ بررسی ماهیت این قرارداد
نمونه قرارداد فرانشیز (Franchise Agreement)، قراردادی است که به منظور اخذ امتیاز با دارنده‌ی حق امتیاز تنظیم می‌شود. به موجب این قرارداد، امکان بهره برداری از نام، نماد تجاری، مدل کسب و کار و سایر حقوق معنوی مختص به کسب و کار برای اخذ کننده امتیاز محقق می‌شود. این قرارداد که به قرارداد نشان سپاری نیز معروف است، امتیازات انحصاری یک کسب و کار را برای مدتی معین و در برابر هزینه‌ی مشخصی، به دریافت کننده آن اعطا می‌کند. بنابراین تعریف قرارداد فرانشیز در حقوق ایران ، دارای سه عنصر اصلی است:
- دهنده حق امتیاز یا فرانشیز دهنده (Franchisor)، به عنوان شخص یا شرکت دارنده امتیاز علایم تجاری و مدل کسب و کاری است؛
- گیرنده حق امتیاز یا فرانشیز گیرنده (Franchisee)، به عنوان شخص یا شرکت دارنده فرانشیز که برای فروش محصول یا یک عملیات خدماتی، از حق امتیاز فرانشیز دهنده استفاده می‌کند؛
- حق امتیاز (Royalty)، به عنوان مبلغی که در ازای اعطای حق امتیاز، از سوی امتیاز گیرنده به امتیاز دهنده پرداخت می‌شود. این مبلغ نیز می‌تواند مبلغی از سود حاصل از کسب و کار باشد.
تعهدات طرفین در قرارداد فرانشیز در حقوق ایران
به موجب این قرارداد، فرانشیز دهنده و فرانشیز گیرنده دارای تعهداتی هستند. در این قسمت این تعهدات را برای شما توضیح می‌دهیم:
تعهدات فرانشیز دهنده در قرارداد فرانشیز
بر اثر این قرارداد، فرانشیز دهنده باید علامت تجاری مخصوص کسب و کار خود را به فرانشیز گیرنده بدهد. در این راستا او موظف است که علامت تجاری را در محدوده جغرافیایی فرانشیز گیرنده ثبت کند تا علاوه بر مشروعیت فعالیت فرانشیز گیرنده، علامت تجاری از حمایت قانونی برخوردار شود.
فرانشیز دهنده در انواع قرارداد فرانشیز ، تعهد دارد که برای تحقق مطلوب هدف قرارداد، در راه اندازی کسب و کار به فرانشیز گیرنده کمک کند و آموزش‌های لازم را به او بدهد. به بیانی دیگر، فرانشیز دهنده باید تمامی مواردی که سبب پیشرفت کسب و کار و موفقیت آن شده است را در اختیار فرانشیز گیرنده قرار دهد.
فرانشیز دهنده وظیفه دارد که در تامین مواد اولیه و تولید یا ارائه خدمات، دستورالعمل‌هایی را به فرانشیز گیرنده ارائه کند. به موجب این قرارداد، فرانشیز دهنده باید بر نحوه فعالیت فرانشیز گیرنده نظارت داشته باشد و محصولات یا خدمات ارائه شده توسط او را از لحاظ کیفی کنترل کند.
تعهدات فرانشیز گیرنده
در نمونه قرارداد فرانشیز ، فرانشیز گیرنده متعهد است که بر اساس تمامی استانداردهای ارائه شده توسط فرانشیز دهنده فعالیت کند. به بیانی دیگر او باید در خصوص طراحی دکوراسیون، نحوه ارائه خدمات، نوع مواد اولیه، نحوه آماده سازی، قیمت گذاری، استخدام پرسنل و سایر موارد مشابه، مطابق با چهارچوب‌های فرانشیز دهنده جلو رود. به این دلیل که فرانشیز گیرنده بر اساس اعتبار و شهرت کسب و کار فرانشیز دهنده درآمد زایی می‌کند. در این راستا، اگر فرانشیز گیرنده، طبق سیاست‌های صاحب حق امتیاز کار نکند، امکان دارد که به اعتبار کسب و کار مورد نظر و نماد تجاری آن خدشه وارد کند.
از سوی دیگر او موظف است که با فرانشیز دهنده، به گونه‌ای رقابت کند که موجب لطمه به منافع آن شود و مانع اعمال نظارت و کنترل فرانشیز دهنده نشود. نهایتا اینکه به موجب این قراراد، فرانشیز گیرنده وظیفه دارد که براساس مبلغ توافق شده در متن قرارداد ، مبلغی را به عنوان حق امتیاز (رویالتی) به فرانشیز دهنده بپردازد.
از جمله مقالات مرتبط با این مقاله که مطالعه آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم، مقاله قرارداد رویالتی است. این مقاله را در مجله حقوقی رکلا منتشر کرده‌ایم. با زدن روی لینک مشخص شده، می‌توانید به صفحه آن وارد شوید و مقاله را بخوانید.
قرارداد فرانشیز در حقوق تجارت بین الملل
انعقاد این قرارداد، در حقوق تجارت بین الملل رایج است. این قرارداد در بُعد بین المللی تنظیم می‌شود و طرفین آن، اغلب نهادهایی هستند که در چندین حوزه بازرگانی فعالیت دارند. به موجب قرارداد فرانشیز در حقوق تجارت بین الملل ، فعالان این حوزه قادرند که برای گسترش تجارت خود و شهرت آن در سراسر جهان، حق امتیاز خود را به سایر اشخاص در قلمروهای متفاوت اعطا یا بلعکس، از امتیاز کسب و کارهای مشهور در سراسر جهان برای کسب درآمد بهره برداری کنند. در این راستا نیز اتاق بازرگانی بین المللی، قراردادی را با نام فرانشيز بين المللی پیش بینی کرده است. این قرارداد، به عنوان پایه هر قرارداد فرانشیزی است که برای اعطا و دریافت امتیاز یک بیزینس تنظیم می‌شود.
معایب قرارداد فرانشیز
از معایب کسب و کارهای فرانشیزی، وابستگی زیاد آن‌ها به صاحبان حق امتیاز است. در واقع همانطور که بیان شد، امکان اعمال ایده و سلیقه از سوی فرانشیز گیرندگان در این کسب و کارها وجود ندارد زیرا آن‌ها به موجب این قرارداد، تعهد دارند که کاملا از اصول و مواد اولیه انتخابی توسط فرانشیز دهندگان استفاده کنند. به همین ترتیب، اگرچه وابستگی به صاحبان حق امتیاز، از ریسک‌های موجود در این کسب و کار می‌کاهد اما این موضوع در واقع می‌تواند از معایب قرارداد فرانشیز نیز شناخته شود.
پیشنهادی برای شما
برای انجام این قرارداد، مناسب است که از خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی بهره ببرید. به محض ثبت درخواست از جانب شما، در اسرع وقت با شما ارتباط می‌گیریم. علاوه براین، اگر در خصوص قرارداد حاضر سوالی دارید یا تمایل دارید که درباره نکات حقوقی آن بیشتر بدانید، به شما خدمات مشاوره حقوقی تلفنی را پیشنهاد می‌کنیم.
نمونه قرارداد فرانچایز (فرانشیز)
برای دسترسی به نسخه جدید از این قرارداد و دانلود آن، روی تصویر زیر بزنید.
