چند ویژگی‌ مهم که حتما باید درباره قرارداد معاوضه یا سوآپ بدانید!

معاوضه در لغت به معنای داد و ستد و مبادله دو یا چند مال است. به مبادله اموال و خدمات مختلف با یکدیگر در اصطلاح، معاوضه گفته می‌شود. این نوع قرارداد و داد و ستد کردن اموال مختلف با یکدیگر به ایام قدیم بر‌می‌گردد. پیش از اختراع پول مردم اموال مازاد و مورد نیاز خودشان را با یکدیگر مبادله می‌کردند. مبادله اموال و خدمات مختلف با یکدیگر هم‌اکنون نیز انجام می‌شود. قرارداد معاوضه ، قراردادی است که در هنگام مبادله اموال و خدمات مختلف تنظیم خواهد شد. مشروعیت و قانونی بودن تنظیم قرارداد معاوضه در نظام حقوقی ایران مورد پذیرش قرار گرفته است.

قرارداد بیع ، قراردادی است که در هنگام خرید و فروش اموال مختلف امضا می‌شود. فرم قرارداد معاوضه و عقد بیع شباهت بسیار زیادی با یکدیگر دارند اما شرایط و ضوابط قانونی آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

قرارداد معاوضه یا سوآپ یکی از مهم‌ترین قراردادهای مالی دنیای امروز است که شرایط و احکام خاص مربوط به خود را دارد.

در این نوشتار شرایط و نکات قانونی تنظیم قرارداد معاوضه را بررسی می‌کنیم. تفاوت قرارداد بیع و معاوضه را نیز بررسی خواهیم کرد. در انتهای این نوشتار نیز قرارداد‌های سوآپ را به صورت مختصر مورد بررسی قرار خواهیم داد.

قرارداد های معاوضه مطابق با کدام قانون و ماده‌های قانونی تنظیم می‌شوند؟

فصل سوم قانون مدنی به قراردادهای معاوضه اختصاص پیدا کرده است. قانونگذار در مواد 464 و 465 قانون مدنی به صورت مختصر در خصوص قراردادهای معاوضه صحبت می‌کند. مطابق با ماده 464 قانون مدنی؛ معاوضه، قراردادی است که به وسیله توافق میان دهنده و گیرنده دو مال مختلف امضا و ایجاد می‌شود.

قرارداد های معاوضه دارای دو رکن مهم هستند. عَوَض و مُعَوَض ارکان اصلی قراردادهای معاوضه را تشکیل می‌دهند. معوض به چیزی گفته می‌شود که در ابتدای قرارداد مورد معاوضه قرار می‌گیرد. به آنچه که در مقابل معوض مبادله می‌شود نیز عوض می‌گویند.

در قرارداد های معاوضه، عوض و معوض اعتباری هستند و به همین دلیل، نمی‌توان حکم خاصی در خصوص عوض یا معوض بودن اموال و خدمات مورد مبادله صادر کرد.

بررسی مختصر ویژگی‌های قانونی و نکات قرارداد معاوضه

شناخت ویژگی‌های قانونی یک قرارداد، اولین قدم برای بررسی آن است زیرا آثار قانونی یک قرارداد با توجه به ویژگی‌های آن مشخص می‌شود. در ادامه این نوشته ویژگی‌های قانونی قراردادهای معاوضه را به صورت مختصر بررسی می‌کنیم.

تَملیکی بودن قراردادهای معاوضه:

یکی از مهم‌ترین نکات قرارداد معاوضه ، تَملیکی بودن آن است. قرارداد تَملیکی به قراردادی گفته می‌شود که هدف اصلی از تنظیم و امضای آن، انتقال مالکیت یک مال از شخصی به شخص دیگر باشد. به این ترتیب، معاوضه نیز از قراردادهای تملیکی محسوب می‌شود. هدف اصلی طرفین قراردادهای معاوضه از تنظیم و امضای آن، انتقال مالکیت معوض و عوض است.

لازم بودن قراردادهای معاوضه:

قرارداد‌ مربوط به معاوضه، یک قرارداد لازم الاجرا و غیر قابل انحلال محسوب می‌شود. هیچ یک از طرفین قراردادهای معاوضه حق برهم زدن و انحلال آن را ندارند. انحلال قراردادهای معاوضه، صرفاً در مواردی امکان پذیر خواهد بود که قانونگذار اجازه داده باشد.

آثار قانونی قرارداد معاوضه چگونه است؟

همانطور که گفتیم، قراردادهای معاوضه، تملیکی هستند. انتقال مالکیت عوض و معوض یکی از مهم‌ترین آثار قانونی قراردادهای معاوضه محسوب می‌شود.

معاوضه، یک قرارداد رایگان نیست. به این معنی که مالکیت عوض و معوض به صورت رایگان منتقل نمی‌شود. بنابراین، هر یک از طرفین قراردادهای معاوضه باید در ازای مالی که تحویل گرفته است مال دیگری تحویل بدهد. تحویل عوض و معوض مهم‌ترین تعهدات طرفین قراردادهای معاوضه را تشکیل می‌دهد.

متعهد این قرارداد، شخصی است که باید عوض یا معوض را به طرف دیگر آن تحویل بدهد. به شخصی که باید عوض یا معوض را تحویل بگیرد نیز متعهد لَه گفته می‌‌شود. منظور از متعهد له، شخصی است که تعهد موضوع قرارداد معاوضه به نفع او انجام خواهد شد.

ممکن است که یکی از طرفین قراردادهای معاوضه از انجام تعهدات خودش خودداری کند و عوض یا معوض را به طرف دیگر آن تحویل ندهد. متعهد له این قرارداد می‌تواند بر علیه متعهدی که از انجام تعهدات خود، خودداری کرده است، طرح دعوا کند و الزام قانونی او (متعهد) نسبت به انجام تعهداتش را بخواهد.

شرایط فسخ قرارداد معاوضه چگونه است؟

در مطالب بالا نیز توضیح دادیم که نمونه قرارداد عقد معاوضه ، لازم الاجرا و غیر قابل انحلال است. همچنین گفتیم که انحلال قراردادهای معاوضه، صرفاً در مواردی امکان پذیر می‌شود که قانونگذار اجازه داده است. فسخ، یکی از مهم‌ترین موارد انحلال قانونی قراردادهای معاوضه به حساب می‌آید. فسخ به معنای انحلال قراردادهای لازم با اراده یکی از طرفین آن‌ها است. انتقال دهنده و انتقال گیرنده، صرفاً با رعایت شرایط و موارد مقرر در قانون می‌توانند نمونه قرارداد عقد معاوضه را به وسیله فسخ آن، منحل کنند. به موارد قانونی فسخ قراردادهای معاوضه در اصطلاح «خیار» گفته می‌شود. در ادامه خیارات قانونی و شرایط فسخ قرارداد معاوضه را بررسی می‌کنیم:

فسخ قراردادهای معاوضه به وسیله خیار شرط:

هر یک از طرفین قراردادهای معاوضه در هنگام تنظیم و امضای آن می‌توانند شرط کنند که تا مدت معینی از زمان امضای قرارداد، حق فسخ آن را داشته باشند. این حق فسخ می‌تواند به نفع هریک از طرفین قراردادهای معاوضه یا شخص ثالث شرط شود. منظور از شخص ثالث، شخصی غیر از طرفین قراردادهای معاوضه است.

فسخ قراردادهای معاوضه به وسیله خیار عیب:

عیب به معنای وجود نقص فنی یا ظاهری در هر یک از عوض و معوض است. بی‌اطلاعی از وجود عیب و نقص در عوض و معوض به هریک از طرفین قرارداد، حق فسخ آن را می‌دهد. هریک از طرفین قراردادهای معاوضه که در هنگام تنظیم و امضای آن از وجود عیب و نقص در عوض یا معوض اطلاعی نداشته است به استناد خیار عیب می‌تواند قرارداد مربوط به معاوضه را منحل کند.

فسخ قراردادهای معاوضه به وسیله خیار تدلیس:

تدلیس به عملیات حیله گرانه و متقلبانه‌ای گفته می‌شود که باعث فریب خوردن طرف دیگر قرارداد خواهد شد. ممکن است که یکی از طرفین قراردادهای معاوضه به وسیله یک عملیات حیله گرانه و متقلبانه باعث فریب خوردن طرف دیگر آن شود. هریک از طرفین قراردادهای معاوضه که از طرف دیگر آن فریب خورده است به استناد خیار تدلیس می‌تواند قرارداد را فسخ کند.

آیا انحلال قرارداد معاوضه به وسیله اِقاله آن امکان پذیر است؟

همانطور که در مطالب گذشته نیز گفتیم، قراردادهای معاوضه لازم الاجرا هستند و فسخ آن‌ها تنها با اجازه قانونگذار امکان‌پذیر خواهد شد. یکی از موارد قانونی انحلال قراردادهای معاوضه، اِقاله آن‌ها است. مطابق با ماده 283 قانون مدنی، اِقاله به معنای انحلال قراردادهای لازم با اراده و تراضی طرفین آن است. گیرنده و دهنده عوض و معوض نیز می‌توانند با تراضی و توافق یکدیگر قراردادهای معاوضه را منحل کنند.

اقاله قراردادهای معاوضه به دو صورت انجام می‌شود:

1. به وسیله لفظ: در این حالت، گیرنده و دهنده عوض و معوض اراده خودشان مبنی بر انحلال قراردادهای معاوضه را به صورت شفاهی اعلام می‌کنند.
2. به وسیله فعل: در این مورد، دهنده و گیرنده عوض و معوض را به یکدیگر پس می‌دهند. طرفین قراردادهای معاوضه به وسیله پس دادن عوض و معوض اراده خودشان را نسبت به اِقاله آن اعلام می‌کنند.

اِقاله قراردادهای معاوضه باعث از بین رفتن تمام آثار قانونی و تعهدات طرفین آن‌ها خواهد شد. انتقال مالکیت عوض و معوض پس از اقاله قراردادهای معاوضه، منتفی می‌شود. بنابراین، پس از اقاله این قرارداد باید هر یک از عوض و معوضی که مبادله شده است به مالک اصلی آن برگردانده شود.

برای انجام این قرارداد ضروری است که:

اگر نخستین بار است که تمایل دارید از این قرارداد استفاده کنید، برای انجام آن لازم است که اطلاعات دقیقی درباره شیوه تنظیم قرارداد و قوانین مرتبط در اختیار داشته باشید. پاسخ به این سوال که معاوضه چگونه قراردادی است و برای انجام آن باید چه اقداماتی انجام شود، به واسطه استفاده از خدمات مشاوره کامل حقوقی و تلفنی میسر می‌شود.

در ادامه، با کسب اطلاعات مناسب برای این اقدام، می‌‌توانید یک قرارداد جامع در اختیار داشته باشید. خدمات تنظیم اختصاصی و کامل قرارداد، به شما کمک می‌کند که در سریع‌ترین زمان ممکن قراردادی که مدنظر دارید را در اختیار بگیرید.