در موارد مهم ادعاهای قراردادی پیمانکاران ، چگونه از پیمانکار شکایت کنیم؟ (پیمانکاری بدون قرارداد)

شکایت از پیمانکار بدون قرارداد ، امکان پذیر است یا نه؟!

این سوالی است که خیلی پرسیده می‌شود و البته سوالی است که در آن می‌شود اهمیت تنظیم قرارداد پیمانکاری را مشاهده کرد. بدون شک، اگر قراردادی نوشته شده بود به جای این سوال باید می‌پرسیدند « چگونه از پیمانکار شکایت کنیم ؟ »

بین این دو سوال تفاوت‌هایی است. در سوال اول آن اطمینان خاطر برای امکان شکایت وجود ندارد ولی در سوال دوم به دنبال مراحل انجام شکایت است و آسوده خاطر است که حتماً به حقوق خود خواهد رسید. همین آسودگی خاطر و اطمینان، دلیل محکمی برای لزوم تنظیم قرارداد است.

در همه‌ قراردادها و پیمان‌های کاری، چه از نوع مشارکت و چه از نوع پیمانکاری و چه به هر طریق دیگری، یک سری مسئولیت‌ها و تعهداتی به‌عهده طرفین است. متاسفانه مسئله تخلف در تعهد همیشه وجود داشته است. همیشه باید احتمال داد که ممکن است طرفین در تعهد تخلف کنند. به همین دلیل برای رسیدگی به تخلف‌های احتمالی قوانینی وجود دارد که دانستن آن بسیار کمک کننده خواهد بود.

بگذارید داستانی را با شما بازگو کنم.

خانم امیری و شکایت از پیمانکار ساختمانی

چندی پیش در یکی از مشاوره‌های تلفنی رکلا، خانمی تماس گرفتند. صدایشان کمی لرزان و به شدت غمگین بود. به نظر می‌رسید کمی مضطرب هستند. به خوبی می‌دانستم که الان الویت برای تماس گیرنده، قبل از مشاوره حقوقی، کمک به آرامش و کاهش اضطراب ایشان است.

حالشان را پرسیدم و گفتم که صدایشان به نظر مضطرب می‌آید. احساس کردم از اینکه نسبت به حال و روحیه‌شان بی توجه نبوده‌ام احساس بهتری پیدا کردند.

نفس پرصدایی کشیدند و گفتند که بله. حالشان چندان مساعد نیست. در کار همسرشان مشکلاتی پیش آمده و تقریباً تمام سرمایه‌شان در خطر است. گفتند که برای صحبت درباره همین مسئله تماس گرفته‌اند.

به خوبی می‌دانستم که چه شرایطی دارند و درکشان می‌کردم. در بازار کار و سرمایه گاهی مشکلاتی پیش می‌آید که بسیار ناراحت کننده است. ممکن است که امنیت روانی و آرامش خانواده‌های در ارتباط را درگیر کند.

از تماس گیرنده محترم که در ابتدا خودشان را خانم امیری معرفی کردند، درخواست کردم که ابتدا کمی آب بخورند و اطمینان داشته باشند که تا هر جایی که در توانم باشد، بهترین و کاربردی‌ترین اطلاعات را در اختیاراشان می‌گذارم. خانم امیری تشکر کردند و گفتند که حالشان خیلی بهتر شده است. درخواست کردم که اگر حالشان مساعد است مشکلشان را برای من شرح دهند.

پیمانکاری بدون قرارداد؟! عجب اشتباهی

خانم امیری توضیح دادند که مدتی قبل تصمیم می‌گیرند که سرمایه‌شان را برای ساخت خانه هزینه کنند و ساختمانی سه طبقه بسازند. برنامه‌شان این بوده است که در طبقه‌ای ساکن شوند و دو طبقه دیگر را اجاره بدهند. خانم امیری توضیح دادند که می‌خواستند برای ایام بازنشستگی همسرشان، منبع درآمدی ایجاد شود. برای این کار از طرف یکی از آشنایان، پیمانکار ساختمانی به آن‌ها معرفی شده بود. آنطور که خانم امیری می‌گفتند، با پیمانکار تعهد کرده بودند که بعد از انجام نیمی از کار، هزینه و مبلغ معین شده برای ساخت خانه را به پیمانکار بپردازند. علت این توافق نیز این بوده است که پیمانکار به نسبت سایر پیمانکاران مبلغ کمتری تقاضا کرده بوده است و تنها شرطی که گذاشته بود، این بوده است که مبلغ کل قرارداد بعد از انجام پنجاه درصد از کار پرداخت شود.

به دلیل هزینه کمتری که به نسبت سایر پیمانکاران دریافت می‌کرد، راضی شده بودند که هزینه را بعد از انجام نیمی از کار به او بپردازند.

خانم امیری ابراز تاسف کردند و گفتند که کاش هیچ وقت همچین چیزی را قبول نمی‌کردند. سپس ادامه دادند وگفتند که پیمانکار پروژه ساخت ساختمانشان، کمی بعد از گرفتن پول به یک باره کار را متوقف کرده است. دلیل را که از ایشان جویا شدند، اینطور گفتند که پروژه‌ای جدید با درآمد بیشتر گرفته‌اند. می‌خواهند ابتدا آن را پیش ببرند و بعد مجدداً کار ایشان را تمام خواهند کرد. خب این کار از نظر قانونی و حقوقی و هم از نظر وجدانی اصلاً پسندیده نیست. خانم امیری گفتند که الان یک ماه است که ساختمانشان نصفه کاره مانده است و پیمانکار توجهی نمی‌کند. از طرفی برنامه ریزی‌های خانواده خانم امیری به مشکل خورده است. همچنین برایشان فشار روحی و روانی بسیاری ایجاد شده است.

این مشکل هم حل شدنی بود!

در این جای صحبتشان گفتم که مشکلی نیست که قابل برطرف شدن نباشد. برایشان توضیح دادم که کار پیمانکار ساختمانشان تخلف در انجام تعهد محسوب می‌شود و بر خلاف قرارداد پیمانکاری است. بسیار راحت می‌توانند بر اساس قرارداد از این پیمانکار شکایت کنند. برایشان توضیح دادم که با تنظیم متن شکایت از سازنده ساختمان به راحتی می‌توانند از پیمانکار شکایت کنید  و حقوق خود را بگیرید.

خانم امیری با همان صدای گرفته گفتند که متاسفانه با پیمانکار قراردادی امضا نکرده‌اند. یعنی قرارداد کتبی ندارند ولی به صورت شفاهی با هم توافق کرده‌اند. به دلیل معرفی شدن ایشان توسط یکی از آشنایان مورد اعتمادشان و همچنین به دلیل رفتار پسندیده‌ای که پیمانکار در ابتدا داشته است، لزومی نمی‌دیده اند که قرارداد بنویسند. البته موارد دیگری نیز در این تصمیم تاثیر داشته است. خانم امیری می‌گفتند که همسرشان گفته است که لزومی نیست که برای تنظیم قرارداد هزینه پرداخت کنند و خودشان با پیمانکار به توافق می‌رسند.

اشکال پیمانکاری بدون قرارداد و لزوم تنظیم قرارداد

می‌دانستم که خانم امیری در حال حاضر خودشان به این نتیجه رسیده‌اند که اشتباه کردند و لازم بوده است که حتما قرارداد تنظیم کنند. بنابراین، درباره این موضوع تاکید بیشتری نکردم ولی توضیح دادم که در قراردادها مخصوصاً قرارداد پیمانکاری، بخشی به عنوان تعهدات و وظایف کارفرما و پیمانکار وجود دارد که طرفین با توجه به این بندهای این بخش، موظف به انجام تعهدات خود هستند. همچنین می‌توانید در بخش دیگر برای تخلف در انجام تعهد، خسارت مشخص کنید و شخص تخلف کننده مجبور شود که خسارت بپردازد. همچنین می‌توانید برای شرایطی که چنین مشکلاتی پیش می‌آید آینده نگری بیشتری داشته باشید و در بخشی از قرارداد، مرجعی را برای حل اختلاف مشخص کنید که در صورت بروز مشکل، درگیر پروسه طولانی دادگاه نشوید و مشکلات با سرعت بیشتری حل و فصل شود.

البته که دیگر لازم به گفتن نیست که قرارداد سندی محکمی است که به راحتی ادعای شما را درباره تخلف در انجام تعهد پیمانکار ساختمانتان مشخص می‌کند. برای خانم امیری گفتم همانطور که می‌بینید، قرارداد بسیار لازم و ضروری است. در یک قرارداد خوب همه‌ی احتمالات در نظر گرفته می‌شود و همین مسئله، کمک بزرگی برای رسیدگی به حقوق شما است.

نمونه متن شکایت از پیمانکار ساختمان

خانم امیری که مجدد برای کوتاهی‌شان در زمینه نگارش و تنظیم قراداد ابراز تاسف می‌کردند، با نگرانی پرسیدند که پس تکلیفشان چه می‌شود و آیا ممکن است که بدون قرارداد از پیمانکار شکایت کنند؟ یا یک نمونه شکایت از پیمانکار ساختمان برایشان تنظیم شود؟

مقدمات تنظیم متن شکایت از پیمانکار ساختمان در حالت شکایت از پیمانکار بدون قرارداد

برای خانم امیری توضیح دادم که لازم نیست نگران باشند. با اینکه همانطور که گفتم تنظیم قرارداد امکانات بیشتری را در اختیارشان قرار می‌دهد اما در شرایط ایشان هم می‌شود از تخلف پیمانکار شکایت کرد. برای این کار لازم است که شما رابطه پیمانی خود را با پیمانکار به اثبات برسانید. برای به اثبات رساندن این رابطه کاری، می‌توانید روش‌های مختلفی را به کار ببرید.

1. شهادت: شما می‌توانید از کارگران دیگری که برای شما کار کرده‌اند یا افراد دیگری که در جریان پیمان کاری شما بوده‌اند بخواهید که شهادت بدهد تا ثابت شود که شما به عنوان کارفرما، با پیمانکار پروژه پیمان همکاری بسته‌اید.
2. پرینت حساب بانکی: با پرینت از حساب بانکی خودتان و به دست آوردن اطلاعات واریز پولی که برای پیمانکار داشته اید، می‌توانید اثبات کنید که میان شما پیمان همکاری بوده است.

زمانی که پیمان کاری شما با پیمانکار به اثبات رسید شما می‌‌توانید با تنظیم متن شکایت از پیمانکار ساختمان از پیمانکار متخلف شکایت کنید.

قوانین شکایت از پیمانکار متخلف و موارد مهم ادعاهای قراردادی پیمانکاران

مواردی که در چند بند و در بخش وظایف و تعهدات پیمانکار، در قرارداد پیمانکاری نوشته می‌شود از موارد مهم ادعاهای قراردادی پیمانکاران است. همچنین وظایف و تعهداتی که به طور معمول و بر اساس قانون به‌عهده پیمانکار است، از مواردی است که در صورت تخلف در آن‌ها، می‌توانید از پیمانکار شکایت کنید. به هر حال، قرارداد پیمانکاری برای انجام یک کار مشخص تنظیم می‌شود. هر گونه خطا یا کم کاری در انجام قرارداد، دلیلی برای فسخ یا شکایت از پیمانکار یا کارفرما خواهد بود. شکایت از پیمانکار بر اساس مواد ۱ تا ۳ قانون آیین دادرسی مدنی انجام می‌شود. بر اساس این قانون و ماده‌ها، دادگستری مرجع رسیدگی به شکایات است. برای رسیدگی به شکایات در زمینه قراردادها باید به دادگستری مراجعه کرد و متن نمونه شکایت از پیمانکار ساختمان را ارائه داد تا به حق خواهی شما رسیدگی شود.

برای خانم امیری توضیح دادم که در متن شکایت از پیمانکار ساختمان (دادخواست) باید برای شکایت خودشان عنوان «التزام به انجام تعهد و جبران خسارات وارده» را استفاده کنند.

ماده ۲۲۱ قانون مدنی نیز می‌گوید که اگر شخصی تعهد به انجام کاری بدهد یا تعهد بدهد که کاری نکند، موظف است به تعهد خود عمل کند.

موارد امکان شکایت از پیمانکار بدون قرارداد یا با قرارداد

1. پیمانکار کاری را انجام دهد که به وضوح عهد شکنی باشد و ایجاد خسارت کند.
2. پیمانکار در زمان مقرر شده کار را به اتمام نرساند.
3. به اتمام نرساندن کار در زمان مقرر و زمان اضافه شده، به دلیل کم کاری و عهد شکنی باشد، نه به دلیل حوادث غیرارادی و ناتوانی احتمالی
4. پیمانکار بدون هماهنگی، کار را به شخص دیگری بسپارد.
5. پیمانکار در طول کار، ضرر و خسارت ایجاد کند.

در هر صورت پیمانکار موظف است تمامی تعهدات و شروطی را که در قرارداد نوشته شده یا به صورت شفاهی با کارفرما تعهد متعهد شده است را انجام دهد. تخلف در هر کدام از این موارد می‌تواند دلیلی برای فسخ قرارداد یا شکایت از کارفرما باشد. البته در مقابل، این حق برای پیمانکار هم وجود دارد. در صورت عدم تعهد و عهد شکنی کارفرما، پیمانکار نیز می‌تواند از کارفرما شکایت کند.

داوری و رسیدگی به شکایت از پیمانکار بدون قرارداد و پیمانکار با قرارداد

در صورت داشتن قرارداد، اگر در قرارداد مرجع حل اختلافی ذکر شده باشد با مراجعه به آن مرجع، میان طرفین قرارداد داوری می‌شود. این روش کم هزینه‌تر و آسان‌تر از مراجعه به دادگاه است. در صورتی که شکایت از پیمانکار بدون قرارداد در نظر باشد، لازم است که متن شکایت از سازنده ساختمان (دادخواست) خود را به دادگستری ببرید.

در آخر برای خانم امیری توضیح دادم که بهترین کاری که می‌تواند انجام دهد این است که مشاور حقوقی یا وکیلی داشته باشد تا متن شکایت از پیمانکار بدون قرارداد را برایشان تنظیم کرده و در دادگاه همراهشان حاضر شوند و برای گرفتن حقوقشان، ایشان را همراهی کنند. خانم امیری در انتهای صحبتمان تشکر کردند و گفتند که الان آسودگی خاطر بیشتری دارند و امیدوارند که بتوانند با شکایت به حقوقشان برسند. هرچند که بسیار متاسف هستند که با پیمانکار قرارداد تنظیم نکرده اند ولی الان که برای رسیدگی به شکایتشان راهی وجود دارد، احساس بهتری دارند.