شکایت از پیمانکار بدون قرارداد ، امکان پذیر است یا نه؟!
این سوالی است که خیلی پرسیده می‌شود و البته سوالی است که در آن می‌شود اهمیت تنظیم قرارداد پیمانکاری را مشاهده کرد. بدون شک، اگر قراردادی نوشته شده بود به جای این سوال باید می‌پرسیدند « چگونه از پیمانکار شکایت کنیم ؟ »
بین این دو سوال تفاوت‌هایی است. در سوال اول آن اطمینان خاطر برای امکان شکایت وجود ندارد ولی در سوال دوم به دنبال مراحل انجام شکایت است و آسوده خاطر است که حتماً به حقوق خود خواهد رسید. همین آسودگی خاطر و اطمینان، دلیل محکمی برای لزوم نوشتن قرارداد است.
در همه قراردادها و پیمان‌های کاری، چه از نوع مشارکت و چه از نوع پیمانکاری و چه به هر طریق دیگری، یک سری مسئولیت‌ها و تعهداتی به‌عهده طرفین است. متاسفانه مسئله تخلف در تعهد همیشه وجود داشته است. همیشه باید احتمال داد که ممکن است طرفین در تعهد تخلف کنند. به همین دلیل برای رسیدگی به تخلف‌های احتمالی قوانینی وجود دارد که دانستن آن بسیار کمک کننده خواهد بود.
بگذارید داستانی را با شما بازگو کنم.
خانم امیری و شکایت از پیمانکار ساختمانی
چندی پیش در یکی از مشاوره‌های تلفنی رکلا، خانمی تماس گرفتند. صدایشان کمی لرزان و به شدت غمگین بود. به نظر می‌رسید کمی مضطرب هستند. به خوبی می‌دانستم که الان الویت برای تماس گیرنده، قبل از مشاوره حقوقی، کمک به آرامش و کاهش اضطراب ایشان است.
حالشان را پرسیدم و گفتم که صدایشان به نظر مضطرب می‌آید. احساس کردم از اینکه نسبت به حال و روحیه‌شان بی توجه نبوده‌ام احساس بهتری پیدا کردند.
نفس پرصدایی کشیدند و گفتند که بله. حالشان چندان مساعد نیست. در کار همسرشان مشکلاتی پیش آمده و تقریباً تمام سرمایه‌شان در خطر است. گفتند که برای صحبت درباره همین مسئله تماس گرفته‌اند.
به خوبی می‌دانستم که چه شرایطی دارند و درکشان می‌کردم. در بازار کار و سرمایه گاهی مشکلاتی پیش می‌آید که بسیار ناراحت کننده است. ممکن است که امنیت روانی و آرامش خانواده‌های در ارتباط را درگیر کند.
از تماس گیرنده محترم که در ابتدا خودشان را خانم امیری معرفی کردند، درخواست کردم که ابتدا کمی آب بخورند و اطمینان داشته باشند که تا هر جایی که در توانم باشد، بهترین و کاربردی‌ترین اطلاعات را در اختیاراشان می‌گذارم. خانم امیری تشکر کردند و گفتند که حالشان خیلی بهتر شده است. درخواست کردم که اگر حالشان مساعد است مشکلشان را برای من شرح دهند.
پیمانکاری بدون قرارداد؟! عجب اشتباهی
خانم امیری توضیح دادند که مدتی قبل تصمیم می‌گیرند که سرمایه‌شان را برای ساخت خانه هزینه کنند و ساختمانی سه طبقه بسازند. برنامه‌شان این بوده است که در طبقه‌ای ساکن شوند و دو طبقه دیگر را اجاره بدهند. خانم امیری توضیح دادند که می‌خواستند برای ایام بازنشستگی همسرشان، منبع درآمدی ایجاد شود. برای این کار از طرف یکی از آشنایان، پیمانکار ساختمانی به آن‌ها معرفی شده بود. آنطور که خانم امیری می‌گفتند، با پیمانکار تعهد کرده بودند که بعد از انجام نیمی از کار، هزینه و مبلغ معین شده برای ساخت خانه را به پیمانکار بپردازند. علت این توافق نیز این بوده است که پیمانکار به نسبت سایر پیمانکاران مبلغ کمتری تقاضا کرده بوده است و تنها شرطی که گذاشته بود، این بوده است که مبلغ کل قرارداد بعد از انجام پنجاه درصد از کار پرداخت شود.
به دلیل هزینه کمتری که به نسبت سایر پیمانکاران دریافت می‌کرد، راضی شده بودند که هزینه را بعد از انجام نیمی از کار به او بپردازند.
خانم امیری ابراز تاسف کردند و گفتند که کاش هیچ وقت همچین چیزی را قبول نمی‌کردند. سپس ادامه دادند وگفتند که پیمانکار پروژه ساخت ساختمانشان، کمی بعد از گرفتن پول به یک باره کار را متوقف کرده است. دلیل را که از ایشان جویا شدند، اینطور گفتند که پروژه‌ای جدید با درآمد بیشتر گرفته‌اند. می‌خواهند ابتدا آن را پیش ببرند و بعد مجدداً کار ایشان را تمام خواهند کرد. خب این کار از نظر قانونی و حقوقی و هم از نظر وجدانی اصلاً پسندیده نیست. خانم امیری گفتند که الان یک ماه است که ساختمانشان نصفه کاره مانده است و پیمانکار توجهی نمی‌کند. از طرفی برنامه ریزی‌های خانواده خانم امیری به مشکل خورده است. همچنین برایشان فشار روحی و روانی بسیاری ایجاد شده است.
این مشکل هم حل شدنی بود!
در این جای صحبتشان گفتم که مشکلی نیست که قابل برطرف شدن نباشد. برایشان توضیح دادم که کار پیمانکار ساختمانشان تخلف در انجام تعهد محسوب می‌شود و بر خلاف قرارداد پیمانکاری است. بسیار راحت می‌توانند بر اساس قرارداد از این پیمانکار شکایت کنند. برایشان توضیح دادم که با تنظیم متن شکایت از سازنده ساختمان به راحتی می‌توانند از پیمانکار شکایت کنید و حقوق خود را بگیرید.
خانم امیری با همان صدای گرفته گفتند که متاسفانه با پیمانکار قراردادی امضا نکرده‌اند. یعنی قرارداد کتبی ندارند ولی به صورت شفاهی با هم توافق کرده‌اند. به دلیل معرفی شدن ایشان توسط یکی از آشنایان مورد اعتمادشان و همچنین به دلیل رفتار پسندیده‌ای که پیمانکار در ابتدا داشته است، لزومی نمی‌دیده اند که قرارداد بنویسند. البته موارد دیگری نیز در این تصمیم تاثیر داشته است. خانم امیری می‌گفتند که همسرشان گفته است که لزومی نیست که برای تنظیم قرارداد هزینه پرداخت کنند و خودشان با پیمانکار به توافق می‌رسند.
