قرارداد تعویض خودرو ؛ چگونه به صورت قانونی، خودروهایمان را با یکدیگر عوض کنیم؟

ممکن است این فکر به سراغ شما آمده باشد که ماشین فعلی خود را با یک خودروی دیگر عوض کنید. باید خاطر نشان کرد که این امکان برای شما وجود دارد که ایده خود را عملی کنید. در عالم حقوق، این عمل نیز به رسمیت شناخته شده است. در این راستا شما باید قبل از اقدام به انجام هر عملی، یک قرارداد را با شخص مقابل خود تنظیم و سپس امضا کنید. این قرارداد، نمونه قرارداد تعویض خودرو نام دارد. موافقت نامه حاضر، به نحو مقتضی کلیه ابعاد فرآیند تعویض کردن ماشین با ماشین دیگر را در برمی‌گیرد و موارد احتمالی را مورد سنجش قرار می‌دهد.

از آنجا که امر تعویض خودرو در جامعه امری متداول است، ما نیز در این مقاله سعی داریم که شرایط حاکم بر عقد توافق نامه آن را مورد بحث و بررسی قرار دهیم و همچنین نکات حقوقی آن را خاطر نشان کنیم.

این قرارداد، یکی از انواع قرارداد معاوضه است که در مقاله‌ای با همین عنوان، درباره آن توضیحات مفصلی را بیان کرده‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم درباره آن، در مجله حقوقی رکلا مطالعه کنید.

با انعقاد نمونه قرارداد تعویض خودرو ، چه اتفاقی در روابط طرفین این موافقت نامه ایجاد خواهد شد؟

ابتدا باید اشاره کرد که عمل عوض کردن دو مال در ازای یکدیگر، یکی از روش‌های رایج معاملاتی است. در این حالت شما دیگر برای کسب مالکیت مال مورد نظر خود، مبلغی را به مالک آن پرداخت نمی‌کنید زیرا شما نیز مال خود را در ازای آن مال ارائه می‌کنید.

در خصوص عوض کردن دو خودرو با یکدیگر نیز باید بیان کرد که این امر مستلزم پرداخت مبلغی جداگانه نخواهد بود زیرا شما ماشین خود را در برابر ماشین شخص دیگری می‌دهید. پس از انعقاد موافقت نامه تعویض ماشین، طرفین مالکیت قانونی ماشین‌های مورد تعویض را به دست خواهند آورد. بنابراین باید توجه داشت که این موافقت نامه، به عنوان نمونه‌ای از قراردادهای تملیکی مورد شناسایی قرار می‌گیرد.

نمونه قرارداد تعویض خودرو ، چه تفاوتی با انواع معاملات خرید و فروش ماشین دارد؟

ممکن است این سوال مطرح شود که تفاوت موافقت نامه حاضر با انواع معاملات خرید و فروش چیست؟ در پاسخ باید بیان داشت که اگرچه این توافق نامه از لحاظ ماهیتی، شباهت زیادی با عملیات خرید و فروش دارد اما این دو عملیات با یکدیگر تفاوت‌هایی نیز دارند.

باید اشاره کرد که در متن قرارداد تعویض خودرو ، این که کدام یک از دو خودروی مورد تعویض به عنوان مبیع و ثمن هستند، اهمیتی نخواهد داشت. به عبارت دیگر، شما نمی‌توانید دقیقا تشخیص دهید که کدام ماشین در ازای ماشین دیگر ارائه شده است. در صورتی که در موافقت نامه‌های خرید و فروش خودرو، شما مالکیت ماشینی را در ازای پرداخت پول به دست می‌آورید. بنابراین مشخص است که کدام مال به عنوان مبیع و کدام مال به عنوان مبلغ ارائه می‌شوند.

آیا نمونه قرارداد تعویض خودرو ، در قانون از اعتبار برخوردار است؟

در نظام حقوقی حاکم بر انواع عقود، قراردادهای تعویض مورد اشاره قرار گرفته‌اند. به این بیان که ماده 464 قانون مدنی بیان می‌کند که تعویض عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین، مالی را به ازای مال دیگر می‌دهد و این موضوع بدون توجه به این که یکی از عوضین مبیع و دیگری ثمن باشد، انجام خواهد شد. بنابراین می‌توان بیان کرد که فرآیند تعویض کردن دو مال با یکدیگر، از وجاهت قانونی لازم برخوردار است.

برای تنظیم و انعقاد موافقت نامه حاضر، چه احکامی باید مورد توجه قرار گیرد؟

برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید جزئیاتی را در خصوص ماهیت متن قرارداد تعویض خودرو مورد بحث و بررسی قرار داد. به این صورت که ابتدا باید به ماهیت معین یا نامعین موافقت نامه حاضر پی برد. عقود معین، عقودی هستند که در قانون، چهارچوب خاصی برای آن‌ها مقرر شده است. بنابراین اشخاص حاضر در قرارداد نیز مقید هستند که برای تنظیم و انعقاد آن‌ها شرایط لازم را مورد توجه قرار دهند. در مقابل انواع قرارداد نامعین ، عقودی هستند که قانونگذار برای آن‌ها هیچ احکامی در نظر نگرفته است. برای تنظیم و انعقاد این دسته از عقود، اراده منعقدکنندگان توافق نامه، تا حد بسیار زیادی دخیل خواهد بود.

آیا می‌توان نمونه قرارداد تعویض خودرو را به عنوان یک توافق نامه معین در نظر گرفت؟

همانطور که به آن اشاره کردیم، ماده 464 و 465 قانون مدنی در خصوص تعویض اموال مواردی را بیان می‌کند اما آیا این مواد برای تنظیم توافق نامه فوق کافی خواهند بود؟ خیر. در واقع حتی با این که قانونگذار تا حدی به این موافقت نامه در متون قانونی اشاره کرده است اما ما نمی‌توانیم آن را به عنوان یکی از عقود معین حساب کنیم زیرا مواد 464 و 465 قانون مدنی، شرایط نوشتن قرارداد را به صورت جزئی بیان نکرده‌اند.

بنابراین اراده طرفین در تنظیم و انعقاد نمونه قرارداد تعویض خودرو ، اهمیت به سزایی ایفا می‌کند. به عبارت دیگر این طرفین هستند که تعیین می‌کنند این موافقت نامه تابع چه شرایطی است و از چه اصولی پیروی می‌کند. ماده 10 قانون مدنی به طرفین این مجوز را می‌دهد که با رعایت موازین قانونی و شرعی، شرایطی را برای موافقت نامه خود تعیین کنند. در صورت عدم رعایت موازین مزبور، قرارداد با مشکل روبرو خواهد شد.

با توجه به وجود برخی شباهت‌ها میان نمونه قرارداد تعویض خودرو و قرارداد بیع، آیا می‌توان احکام حاکم بر بیع را برای قرارداد تعویض ماشین در نظر گرفت؟

در خصوص در نظر گرفتن شرایط حاکم بر انواع قرارداد بیع برای موافقت نامه تعویض خودرو، ماده 465 قانون مدنی تعیین و تکلیف می‌کند. این ماده بیان می‌دارد که احکام منحصر به فرد بیع، در خصوص تعویض اموال با یکدیگر قابلیت اجرا نخواهد داشت. حال منظور از احکام منحصر به فرد بیع در این بخش چیست؟ در این جا منظور از احکام مزبور، احکامی از قبیل خیارات مجلس و خیار تاخیر ثمن است که تنها در خصوص بیع نامه موضوعیت دارند اما باید بیان کرد که شما قادرید احکام عام بیع را در خصوص متن قرارداد تعویض خودرو مورد نظر قرار دهید. احکام عام بیع شامل احکامی از قبیل حق حبس، اهلیت طرفین و لزوم و قدرت تسلیم مورد معامله می‌شود.

آیا در نمونه قرارداد تعویض خودرو ، ارزش خودروهای مورد تعویض باید با یکدیگر برابری داشته باشد؟

به عنوان یک قاعده کلی، وجود توازن فی ما بین ارزش مالی دو خودروی مورد تعویض، از شروط این موافقت نامه به حساب نمی‌آید. بنابراین این امکان وجود دارد که شخصی ماشین کارکرده خود را با یک ماشین نو عوض کند. البته همیشه دست دوم بودن ماشین، به معنای قیمت پایین آن نخواهد بود. به این صورت که این امکان نیز وجود دارد که در تعویض دو خودروی نو و کارکرده، قیمت و ارزش مالی خودروی کارکرده از ماشین نو بیشتر باشد.

آیا طرفین این موافقت نامه می‌توانند مبلغی را برای این قرارداد مورد توافق قرار دهند؟

همان طور که بیان کردیم، در نمونه قرارداد تعویض خودرو ، نیاز به پرداخت مبلغ جداگانه‌ای نیست و دو ماشین موضوع موافقت نامه در ازای یکدیگر ارائه خواهند شد اما در حالتی نیز بیان شد که این امکان وجود دارد که میان ارزش مالی دو خودروی مورد تعویض توازنی وجود نداشته باشد. در این مواقع شما می‌توانید برای تامین حقوق و منافع خود، قیمتی را در راستای ایجاد برابری هر چه بیشتر، در متن موافقت نامه خود لحاظ کنید.

آیا می‌توان درباره شرایط فسخ نمونه قرارداد تعویض خودرو توافق کرد؟

این امکان وجود دارد که طرفین این قرارداد، با توافق یکدیگر، شروطی را برای فسخ آن در نظر بگیرند و در متن قرارداد بنویسند. برای تعیین هر شرط فسخ، باید بازه زمانی مشخصی را برای امکان اعمال آن در نظر گرفت. این بازه زمانی باید با دقت و به ‌صورت شفاف در متن قرارداد قید شود، به‌ گونه‌ای که تاریخ دقیق آغاز و پایان آن مشخص باشد. لازم به ذکر است که در صورت عدم تعیین زمان دقیق یا ابهام در شرح شرایطی که حق فسخ را ایجاد می‌کنند، این امکان ایجاد می‌شود که شرط فسخ و توافق مرتبط به آن، از نظر قانونی فاقد اعتبار شناخته شوند.

در نظر داشته باشید که اعمال حق فسخ در این بازه زمانی به اختیار طرفین محدود شده است و این اقدام نیازمند رعایت شرایطی خواهد بود که در متن قرارداد یا در قانون به آن تصریح شده باشد.

آیا می‌توان داوری را به عنوان مرجع صالح نمونه قرارداد تعویض خودرو تعیین کرد؟

بله. به طور کلی شما می‌توانید میان دو مرجع داوری و دادگاه، یکی را به عنوان مرجع صالح و داور این قرارداد تعیین کنید. شما با تعیین این مراجع، فرآیند رسیدگی به دعاوی احتمالی خود را سهولت می‌بخشید. البته در صورتی که این مراجع در متن موافقت نامه تعیین نشوند، دادگاه به عنوان مرجع صالح شناسایی خواهد شد.

درباره نکات حقوقی این اقدام چه می‌دانید؟

اگر برای انجام موضوع قرارداد تعویض خودرو تصمیم گرفته‌اید، اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که آیا درباره نکات حقوقی و قانونی این معامله به طور کامل اطلاعات دارید؟ اگر پاسخ شما منفی است، لازم است که ابتدا در خصوص اقدامی که انجام می‌دهید، با یک مشاور حقوقی یا وکیل پایه یک دادگستری گفتگو کنید. برای این منظور می‌توانید درخواستتان را در بخش مشاوره حقوقی تلفنی ثبت کنید. بعد از ثبت درخواست، با شما ارتباط می‌گیریم.

از طرف دیگر، برای عوض کردن خودرو نیاز به یک قرارداد اختصاصی است که شرایط و تعهدات هر دو طرف به دقت در آن ثبت شده باشد. این شروط و تعهدات با توجه به خواست و انتظار طرفین قرارداد، متفاوت خواهد بود. برای این منظور نیز می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی بهره ببرید.