قرارداد جعاله انجام کار یکی از انواع قرارداد جعاله است که بر اساس قانون مدنی و حکم شرع و دین میان دو طرف برقرار می‌شود.
قرارداد جعاله کاری قراردادی است که میان کسی که کاری، پروژه‌ای، برنامه‌ای یا موضوعی برای انجام دارد و کسی که متعهد می‌شود آن کار را برایش انجام دهد تنظیم می‌شود. در این میان، دستمزد و حق الزحمه‌ای به شخصی که عامل است و کار را انجام می‌دهد پرداخت می‌شود.
نمونه قرارداد جعاله کاری از قراردادهای بسیار پراستفاده و کاربردی در قانون مدنی است. نمونه قرارداد جعاله کار عقدی جایز است. به این معنی که طرفین اگر بخواهند می‌توانند از قرارداد خارج شوند. ولی حق الزحمه زمانی پرداخت می‌شود که کار به اتمام رسیده باشد. البته قوانین و شرایطی نیز وجود دارد که از ضایع شدن حقوق طرفین جلوگیری می‌کند. در ادامه به توضیح بیشتر درباره این قرارداد می‌پردازیم.
قرارداد جعاله انجام کار چیست؟
در جواب به این سوال ابتدا باید به طور دقیق بدانیم که جعاله چیست؟
جعاله مزدی در ازای انجام کار یا منفعتی در برابر عوض است. به این معنی که شخصی، با شخص دیگر برای انجام کارش قرارداد می‌نویسد. جعاله در لغت به معنی اجرت و دستمزد است. در تعریف فقهی جعاله نیز آمده است که جعاله، ملتزم شدن جاعل به دادن عوض است در قبال عملی که حلال و مقصود عقلاء است. قانون مدنی نیز در ماده 561 می‌گوید:
«جعاله عبارت است از التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این که طرف معین باشد یا غیر معین.»
ارکان اصلی جعاله در فرم قرارداد جعاله کار
در فرم قرارداد جعاله کار باید به موضوع جعاله و ارکان آن توجه کرد. جعاله دارای سه رُکن است. برای تنظیم این قرارداد نیز این سه رکن مورد توجه قرار می‌گیرد و قرارداد با توجه به این سه رکن نوشته می‌شود. این سه عبارتند از: جاعل ، عامل و جُعاله .
همچنین ماده 562 قانون مدنی نیز این ارکان را اینگونه معرفی کرده است:
«در جعاله ملتزم را جاعل، طرف را عامل و اجرت را جعل می‌گویند.»
در ادامه به توضیح مفصل‌تری می‌پردازیم. این سه رکن برای نوشتن متن قرارداد جعاله انجام کار لازم و ضروری هستند. بنابراین بهتر است آن‌ها را بشناسیم.
جاعل
کسی که انجام کاری را درخواست می‌کند جاعل است. این کار می‌تواند از کار کوچکی مثل انتقال یک بسته از جایی به جای دیگر باشد تا انجام کارهایی مثل کارگزاری، خرید، فروش، ساخت و ساز یا حتی پیدا کردن گمشده و هر نوع خدمات دیگری که خلاف قانون و شرع نباشد. جاعل باید بالغ و عاقل باشد. همچنین اجازه و حق تصرف در اموالش را داشته باشد. همچنین جاعل باید با اراده خود، قرارداد را امضا کند و زور و اجباری برای اینکار نداشته باشد.
عامل
او شخصی است که کار درخواست شده از طرف جاعل را پذیرفته و انجام می‌دهد. عامل می‌تواند یک شخص یا بیشتر باشد. می‌تواند شخص معین یا نامعین باشد. شروطی که برای جاعل وجود دارد، برای عامل وجود ندارد. فقه، شرط لازم را توانایی عامل برای انجام کار می‌داند. بنابراین، عامل می‌تواند کودک هم باشد. اما کودکی که به سن تمییز رسیده باشد. قانون مدنی با توجه به ماده 564، در این زمینه علم اجمالی را کافی می‌داند.
جُعل
همان اجرت، دستمزد و حق الزحمه‌ای است که عامل در ازای انجام کار از جاعل می‌گیرد.
گفتیم که فرم قرارداد جعاله کار بر پایه این سه رکن برقرار می‌شود. اما صرفاً حضور این سه رکن کافی نیست و باید این سه رکن دارای شرایطی باشند تا قرارداد صحیح باشد.
شرایط عمل موضوع نمونه قرارداد جعاله کاری
همانطور که گفتیم برای آن که در موضوع و عملی که قرارداد جعاله انجام کار برای آن تنظیم می‌شود، خطایی نباشد. قانون مدنی نیز به این مورد اشاره کرده است و ماده 570 می‌گوید:
«جعاله بر عمل نامشروع یا بر عمل غیر عقلایی باطل است.»
ساده‌تر بگوییم؟!
بر اساس این ماده از قانون مدنی و با توجه به فقه باید به موارد ایراد در جعاله‌ای که قرارداد جعاله انجام کار برای آن تنظیم می‌شود، اشاره کنیم. در ادامه به ذکر این موارد می‌پردازیم:
- این قرارداد برای عمل نامشروع باطل است. موضوع و عمل جعاله نباید خلاف شرع و قانون باشد. مثلاً قرارداد جعاله برای جابه جایی مواد مخدر غیر قانونی است.
- هدف از این قرارداد باید منطقی باشد. برای همین است که قرارداد جعاله انجام کار برای کارهای بیهوده و پوچ باطل است. اگر هدف منطقی و معقولی برای قرارداد جعاله کاری وجود نداشته باشد، قرارداد باطل است. برای مثال ممکن است شخصی برای شیطنت قرار بگذارد که در ازای انجام یک کار سخت، ملبغی را به عامل آن می‌پردازد. کارهای خطرناکی مثل پرش از جای مرتفع یا هر نوع دیگر یا ممکن است که شخصی شرط کند در صورت شمردن یک مشت خاکشیر یا حفر کردن بی دلیل چاله‌ای به عمق 6 متر ، مبلغی را به عمل کننده می‌پردازد. قانون و شرع این کار را خلاف و مغایر با ارزش‌ها می‌داند و آن را نوعی شرط بندی به حساب می‌آورد که شرعاً حرام است. قرارداد در این موضوعات باطل است.
- اگر عملی مورد نظر باشد که انجام آن برای خود شخص جاعل واجب و ضروری است، نمی‌شود برای آن از قرارداد جعاله استفاده کرد. اعمال واجبی مانند خواندن نماز یا گرفتن روزه یا واجبات دیگر، تنها به عهده خود شخص است و قرارداد جعاله کاری در این زمینه باطل است.
انواع جعاله در نمونه قرارداد جعاله کاری
جعاله در نمونه قرارداد جعاله کاری به دو دسته تقسیم می‌شود:
- قرارداد جعاله خاص
- قرارداد جعاله عام
جعاله خاص
این نوع از جعاله، مربوط به مواردی است که جاعل یا درخواست کننده انجام کار، تنها از اشخاص خاصی بخواهد که آن عمل یا کار را انجام دهند. برای مثال جاعل از یک هنرمند صنایع دستی، با تحصیلات مرتبط که در زمینه صنایع دستی شهر همدان سابقه کار دارد، می‌خواهد که چیزی برایش بسازد. در اینجا عامل یا عمل کننده باید دارای شرایط فوق باشد. در غیر این صورت جاعل این قرارداد را نمی‌پذیرد. یا ممکن است جاعل تنها بخواهد که فرزندان و نزدیکان و اطرافیانش آن عمل را انجام دهند.
در مجموع، جعاله خاص زمانی است که جاعل گروه هدف خاصی را به عنوان عامل یا عمل کننده در نظر داشته باشد.
جعاله عام
این نوع جعاله، ممنوعیت در تعیین و انتخاب عامل ندارد. هدف جاعل در جعاله عام رسیدن به قصد و هدف نهایی و انجام آن کار و پروژه است. برایش فرقی نمی‌کند که چه کسی آن را انجام دهد و فقط می‌خواهد که کار انجام شود.
دانستن این تقسیم از جعاله، ما را در تنظیم متن قرارداد جعاله انجام کار هدایت می‌کند.
قرارداد جعاله انجام کار از نگاه قانون
این قرارداد از نظر قانون مدنی پذیرفته شده و موجه است و یکی از انواع قراردادهایی است که با توجه به قانون مدنی نوشته و تنظیم می‌شود. فصل هفتم قانون مدنی در مورد جعاله است که از ماده 561 تا 570 درباره جعاله صحبت کرده است. بنابراین قرارداد جعاله انجام کار از نظر قانونی موجه و جایز است و ایرادی در عقد آن وجود ندارد.
نحوه نوشتن و تنظیم قرارداد جعاله انجام کار
در ادامه به شرح یک نمونه قرارداد جعاله انجام کار می‌پردازیم و نحوه نوشتن قرارداد را توضیح خواهیم داد:
مشخصات و اطلاعات طرفین در قرارداد جعاله انجام کار
طرفین این قرارداد جاعل و عامل هستند. درخواست کننده انجام کار و کسی که انجام آن را می‌پذیرد. در این بخش باید اطلاعات و مشخصات کامل این دو شخص نوشته شود. طرف اول قرارداد را با عنوان جاعل مشخص می‌کنیم و اطلاعاتی مانند نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، شماره ملی، آدرس دقیق محل اقامت، کد پستی و شماره تماس او را در این بخش می‌نویسیم. برای طرف دوم نیز همین کار انجام می‌شود. طرف دوم را با عنوان عامل مشخص می‌کنیم و همین اطلاعات را نیز برای او می‌نویسیم. اگر در جریان قرارداد، جاعل یا عامل، شخص حقوقی باشد، باید اطلاعاتی مانند نام شرکت، شماره ثبت، کد اقتصادی، نشانی دقیق محل شرکت، تلفن، نام نماینده و سمت نماینده را بنویسیم.
مورد جعاله در قرارداد جعاله انجام کار
مورد جعاله همان عملی است که قرار است انجام شود. همان کاری که جاعل خواستار آن است و عامل می‌پذیرد که آن را در ازای دریافت حق الزحمه انجام دهد. در این بخش از قرارداد درباره آن عمل و آن خواسته جاعل توضیح داده می‌شود و مشخص می‌شود که دقیقا چه کاری باید انجام شود.
حق الجعاله در قرارداد جعاله انجام کار
حق الجعاله همان اجرت و مزدی است که عامل در ازای انجام کار از جاعل می‌گیرد. به حق الجعاله، حق العمل یا مزد نیز گفته می‌شود. اگر جعاله در مورد پیدا کردن گمشده‌ای باشد، این مزد را پاداش می‌نامند. این گمشده می‌تواند آدم یا مال مشخصی باشد. در ماده 563 قانون مدنی مورد جُعل صحبت شده است.
نحوه پرداخت حق الجعاله در قرارداد جعاله انجام کار
حق الزحمه زمانی پرداخت می‌شود که کار به اتمام رسیده باشد و جاعل نتیجه را ببیند یا در اختیار داشته باشد.
ماده 567 قانون مدنی نیز در این باره می‌گوید:
«عامل وقتی مستحق جعل می‌گردد که متعلق جعاله را تسلیم کرده یا انجام داده باشد.»
مدت قرارداد جعاله انجام کار
در این بخش از قرارداد، مدت قرارداد جعاله انجام کار نوشته می‌شود. با اشاره به تاریخ دقیق روز و ماه و سال، مشخص می‌شود که تاریخ دقیق شروع و پایان قرارداد، در چه بازه زمانی است.
تعهدات طرفین در قرارداد جعاله انجام کار
بنا به نوع کاری که قرار است انجام شود، تعهداتی میان طرفین شکل می‌گیرد. لازم است این تعهدات و مسئولیت‌ها در این بخش از قرارداد نوشته شود.
شرایط قرارداد جعاله انجام کار
اگر برای انجام کار شرایط خاصی وجود داشته باشد، این شرایط در این بخش از قرارداد نوشته می‌شود. برای مثال در ادامه به چند شرط اشاره می‌کنیم. البته این بخش باید با توجه به جریان قرارداد و مورد جعاله تعیین شود و به توافق طرفین قرارداد برسد.
- هزینه‌هایی که برای خرید مواد اولیه، لوازم کار، دستمزد و مزایای کارگران و حق بیمه و غیره پرداخت می‌شود، به عهده عامل است.
- هر یک از طرفین حق رجوع از این جعاله را مادامی که عمل به اتمام نرسیده یا قبل از شروع به عمل دارد ولی اگر جاعل در اثنای عمل رجوع کند باید اجرت المثل عمل عامل را نسبت به عملی که انجام داده است بدهد.
- عامل در صورت انجام کار در مدت مشخص شده مستحق دریافت حق الزحمه است.
وجه التزام در قرارداد جعاله انجام کار
در این بخش عامل را مجبور می‌کنیم که در مدت مشخص شده در قرارداد، کار را به اتمام برساند. اگر کار در زمان مشخص به اتمام نرسید، طبق نوشته‌ای که در قرارداد داریم، به ازای هر روز تاخیر مبلغی را بابت جریمه باید بپردازد یا از حق الجعاله او کاسته می‌شود.
فسخ قرارداد در قرارداد جعاله انجام کار
اگر جاعل قرارداد را فسخ کند باید به میزان کاری که عامل کرده است، حق الزحمه او را بپردازد. در ماده ۵۶۵ قانون مدنی نیز اشاره شده است:
«جعاله تعهدی است جائز و مادامی که عمل به اتمام نرسیده است هریک از طرفین می‌توانند رجوع کنند ولی اگر جاعل در اثنای عمل رجوع کند باید اجرت‌المثل عمل عامل را بدهد.»
مرجع حل اختلاف در قرارداد جعاله انجام کار
می‌توانید در این بخش از قرارداد، برای اختلافات و مشکلاتی که احتمال دارد پیش بیاید، شخصی را به عنوان داور انتخاب کنید. این شخص یا یک مرجع حقوقی و فقهی یا یک مشاور حقوقی و وکیل است. مشخصات داور در این بخش نوشته می‌شود تا در صورت بروز اختلاف به او رجوع شود.
پیشنهاد ما
می‌توانید وظیفه تنظیم قرارداد جعاله خود را به ما بسپارید. برای ثبت درخواست تنظیم قرارداد یا درخواست مشاوره حقوقی تلفنی روی لینک‌های قبل بزنید. از طرف دیگر، تیم حقوقی رکلا به عنوان مرجع تخصصی قراردادها، این قرارداد مهم را تنظیم کرده است. روی تصویر زیر بزنید و وارد توضیحات این قرارداد شوید.
ثبت نظر یا سوال
دیدگاه ها
مرسده
شهرکی
شهرام نصيري