پیشرفت زندگی اجتماعی باعث پیچیدهتر شدن روابط شخصی، اقتصادی و تجاری میان اشخاص شده است. پیچیدهتر شدن روابط میان اشخاص نیز میتواند باعث بروز اختلافات حقوقی یا کیفری میان آنها شود. اگر اشخاص، موفق به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات حقوقی خودشان نشوند، باید نزد مراجع قضایی بروند. همچنین، قانونگذار به اشخاص اجازه داده است که یک یا چند نفر قابل اعتماد را به عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین کنند. منظور از داور مرضی الطرفین ، فردی است که به واسطه توافق میان دو یا چند شخص به عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین میشود.
فردی که به عنوان داور تعیین میشود و مسئولیت داوری را قبول میکند باید اختلافات میان طرفین را مورد رسیدگی قرار بدهد و برای حل و فصل آنها رای صادر کند.
قانونگذار در قانون آیین دادرسی مدنی، شرایط و تشریفات خاصی را برای انتخاب داور و نحوه صدور رای از جانبه او در نظر گرفته است. در این مقاله شرایط و تشریفات قانونی تعیین داور و نحوه صدور رای از جانب او را براساس قانون آیین دادرسی مدنی بررسی میکنیم.
قرارداد به یک ماهیت حقوقی گفته میشود که تحقق آن منوط به توافق میان دو یا چند شخص است. طرفین قرارداد میتوانند هر موضوعی که قانونی و مشروع باشد را در آن قید کنند. به عبارت دیگر میتوان گفت که شرایط اجرای قراردادها به واسطه توافق میان طرفین آنها مشخص میشود. همچنین، طرفین قرارداد میتوانند فرد یا افرادی را به عنوان داور مرضی الطرفین و مرجع حل اختلاف تعیین کنند.
حل اختلاف از طریق مراجعه به دادگاه یا دیگر مراجع قضایی باعث اتلاف وقت و هزینه طرفین قرارداد میشود. از سوی دیگر تعیین داور باعث خواهد شد که اختلافات میان طرفین قرارداد در سریعترین زمان ممکن حل و فصل شود و از اتلاف وقت و هزینه آنها نیز جلوگیری میکند. هیچ یک از طرفین قرارداد پس از تعیین داور یا داوران حق عزل آنها را ندارند. به عبارت دیگر میتوان گفت که عزل داور مرضی الطرفین منوط به رضایت و موافقت کتبی هر دو طرف قرارداد است.
نحوه انتخاب داور مرضی الطرفین به توافق میان طرفین بستگی دارد. در ادامه، نحوه انتخاب داور مرضی الطرفین را بررسی میکنیم:
قانونگذار در قانون آیین دادرسی، برخی افراد را بنا به دلایل و مصلحتهایی از داوری منع کرده است. با توجه به ماده 466 این قانون، افراد زیر از داوری ممنوع شدهاند و در هیچ شرایطی نمیتوان آنها را به عنوان داور معرفی کرد:
همچنین این افراد نیز نمیتوانند به عنوان داور در قرارداد معین شوند:
قانونگذار در 469 اشخاصی را معرفی کرده است که علی الاصول از قبول داوری ممنوع هستند اما به واسطه توافق و تراضی طرفین اختلاف میتوانند به عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین شوند. به عبارت دیگر، افراد زیر نمیتوانند به عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین شوند مگر با تراضی و توافق طرفین اختلاف:
قانونگذار در قانون آیین دادرسی مدنی، وظایف مختلفی را برای داور تعیین کرده است که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
شخصی که در قرارداد به عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین میشود، میتواند داوری را قبول یا رد کند. داور پیش از قبول داوری، صرفا در صورتی میتواند استعفا بدهد که عذر موجهی داشته باشد. مسافرت، بیماری و مواردی مانند آن از عذرهای موجهی هستند که داور با استناد به آنها میتواند استعفا بدهد. با توجه به ماده 473 قانون آیین دادرسی مدنی میتوان گفت، ضمانت اجرای استعفای داور مرضی الطرفین ، بدون عذر موجه عبارت است از:
ممکن است فردی که در قرارداد به عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین شده است، پیش از بروز اختلاف یا در هنگام رسیدگی به آن فوت کند. مطابق با ماده 466 قانون آیین دادرسی مدنی، فوت داور مرضی الطرفین از عواملی است که باعث از بین رفتن و انحلال قرارداد داوری میشود.
محجور شدن داور نیز یکی دیگر از مواردی است که باعث انحلال قرارداد داوری خواهد شد. منظور از حجر داور، سفیه یا دیوانه شدن او است. سفیه شدن داور به زوال عقل معاش او معنی میشود. به صورتی که نتواند در اموال و حقوق مالی خود به صورت عاقلانه دخل و تصرف کند. داور زمانی دیوانه محسوب میشود که قوای ادارکی و مغزی او مختل شده یا کاملا از بین رفته باشد.
همانگونه که گفتیم، فردی که به عنوان داور انتخاب شده و داوری را قبول کرده است باید اختلافات میان طرفین قرارداد را در سریعترین زمان ممکن مورد رسیدگی قرار بدهد و برای حل و فصل آنها رای صادر کند. قانونگذار در ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی که باعث باطل شدن رای داور میشوند را بیان کرده است. در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم:
فرد یا افرادی که در قرارداد به عنوان داوری مرضی الطرفین معین میشوند، مرجع حل اختلافات حقوقی میان طرفین آن به شمار میروند. داور مرضی الطرفین باید براساس شرایط و ضوابط قانون آیین دادرسی مدنی تعیین شده باشد. رای داور مرضی الطرفین نیز باید مطابق باب اصول و ضوابط مقرر در این قانون صادر شود. بهتر است که پیش از انتخاب داور مرضی الطرفین با وکلا و کارشناسان حقوقی مشورت کنید.
خدمات تنظیم قرارداد رکلا به شما امکان میدهد که تعیین مرجع حل اختلاف برای قراردادهای اختصاصی خود را به کارشناسان حقوقی بسپارید.
همچنین سوالات حقوقی خود در زمینه شرایط و تشریفات قانونی تعیین داور مرضی الطرفین را نیز میتوانید با کارشناسان حقوقی حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا در میان بگذارید.