قرارداد مشارکت کشاورزی ، یکی از انواع قراردادهای مشارکت مدنی است که در کسب و کارهای امروزی، کاربرد زیادی دارد و از قواعد قانون مدنی پیروی می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که قرارداد شراکت کشاورزی ، قراردادی مدنی با موضوع شراکت در زمینه کسب و کار زراعی است.
زراعت و کشاورزی از مشاغلی است که برای کشور اهمیت زیادی دارد. مخصوصاً که یکی از پایه‌های مهم تولیدات داخلی محسوب می‌شود. در عمل، کشت و زرع خوب و با کیفیت، منبع درآمد خوبی برای افراد شاغل در این کار است. همچنین می‌تواند اشتغال زا باشد و برای افراد دیگر، موقعیت‌های شغلی مناسبی ایجاد کند.
شراکت نامه کشاورزی و دیدار با برادران محمدی
برادران محمدی، دو برادر با تقریبا 10 سال تفاوت سنی بودند. برادر بزرگتر به تازگی وارد میانسالی شده بود و کمی شکسته‌تر به نظر می‌رسید. با این حال لبخند و خوشرویی از ویژگی‌هایی بود که در همان دقایق ابتدایی آشنایی، به راحتی متوجه‌اش می‌شدیم. برادر کوچک‌تر که جلسه امروز را با او هماهنگ کرده بودیم، ابتدا شروع به صحبت کرد. آن طور که ایشان توضیح دادند، از خیلی زمان‌های گذشته، مشغول به کشاورزی بوده‌اند. این شغل را از پدرشان به ارث برده‌اند و ادامه داده‌اند. چند سالی است که پدرشان را از دست داده‌اند و بعد از تقسیم ارثیه، دو برادر همراه با هم فعالیت می‌کردند و با هم کار می‌کردند.
برادران محمدی قرارداد نداشتند!
زمین‌های زراعی آن‌ها به اندازه‌ای زیاد است که لازم است هردو بر نحوه مدیریت آن نظارت کنند. مدت‌ها است که با هم کار می‌کنند. آقای محمدی در ادامه گفتند که در این سال‌ها گاهی اختلافاتی پیش آمده است که به هر طریقی شده با هم حل و فصل کردهاند. اما برادر بزرگتر مدتی است که دیگر تمایلی برای کار روی زمین و کشاورزی ندارد. از طرفی نمی‌خواهد که زمینش را به شخص دیگری به غیر از برادرش بسپارد.
برادر بزرگتر به تازگی در کار دیگری سرمایه گذاری کرده است و می‌خواهد که تمرکزش را روی آن کار بگذارد. آقای محمدی ادامه دادند و گفتند که با اینکه برادر هستند و در تمام این سال‌ها به هر صورتی که شده اختلافات را کنترل کردهاند، اما در این مورد می‌خواهند که کاملاً اصولی پیش بروند. برایشان مهم است که هر کدامشان به حقوق خود برسد و این رابطه کاری به هیچ کدام ضرری نرساند. بلافاصله پرسیدند که انواع قرارداد مشارکت زمین زراعی چیست و به چند روش می‌توانیم نمونه قرارداد مشارکت زمین کشاورزی را آماده کنیم؟
چند نوع مشارکت داریم؟ 2 نوع!
در تایید صحبت‌های اقای محمدی گفتم که متوجه شده‌ام که شراکت نامه کشاورزی آن‌ها به چه صورت بوده است.
برایشان توضیح دادم که شراکت آن‌ها و کاری که تا به حال به آن مشغول بوده اند، نوعی از قرارداد مشارکت است که با توجه به قانونی مدنی موجه می‌باشد. بر اساس قانون مدنی، آن دو به عنوان دو شریک و با تقسیم اموال و نقدینگی و سرمایه و مکان و زمین و به قصد سود دهی و درآمد با هم همکاری کردهاند. این همکاری تا زمانی که مخالف قانون و شرع و عرف نباشد، مشکلی ندارد و قابل قبول است. برای نوشتن متن شراکت نامه زمین کشاورزی و به طور کلی برای مشارکت در کشاورزی دو روش کلی وجود دارد.
- مشارکت قهری (غیرارادی)
- مشارکت عقدی یا قراردادی
مشارکت غیر عقدی یا قهری
مشارکت غیر عقدی که در ماده 574 قانون مدنی از آن صحبت شده است، نوعی از مشارکت است که در آن افراد در ملک و حقوق واحدی شریک هستند. یعنی همه در آن شی واحد مالکیت دارند و با هم دیگر شریک می‌باشند. این شراکت بدون قرارداد ایجاد شده است. برای مثال قبل از تقسیم ارثیه، مشارکت شما بر روی زمین پدر، غیر عقدی و بدون قرارداد بوده است. شما هر دو به یک میزان در زمین‌ها شریک بوده‌اید و از حقوق شخصی برخوردار بودید. مثلاً زمین یا ملکی که بعد از وفات یا بخشیدن پدر یا مادر، به فرزندان می‌رسد، نوعی مشارکت ایجاد می‌کند که غیر عقدی و بدون قرارداد است، ولی مشارکت است. این شراکت را کسی نمی‌تواند به هم بزند یا فسخ کند.
مشارکت عقدی در شراکت نامه زمین کشاورزی
در مشارکت از نوع عقدی که با توجه به قانون مدنی نوشته می‌شود، قرارداد مکتوب وجود دارد. در این نوع از قرارداد شراکت کشاورزی ، دو یا چند نفر به موجب قرارداد با هم شریک می‌شوند و دارای منابع درآمدی مشترک می‌شوند. بنابراین، این قرارداد به خواست افراد ایجاد می‌شود. این قرارداد از نظر عرفی و قانونی قابل قبول است.
انواع قرارداد شراکت زمین کشاورزی
برای آقای محمدی توضیح دادم که در نوشتن نمونه شراکت نامه زمین کشاورزی و تنظیم قرارداد مشارکت زمین زراعی دو روش وجود دارد. روش اول همان کاری است که طی این سال‌ها با برادر خود انجام داده‌اند. البته با دقت بیشتر و رعایت حقوق و قوانینی که به نفع هر دوی آن‌ها باشد و اختلافات را به حداقل برساند. در این مدل قرارداد، دو نفر در تمام مراحل کار شریک می‌شوند. با هم کار می‌کنند و در سود و ضرر و سرمایه و کار شریک هستند.
در نوع دیگری از نمونه قرارداد مشارکت زمین کشاورزی ، شخصی مانند شما، زمینی را از شخص دیگر در اختیار می‌گیرد و افراد به میزان مشارکتشان در کار، از سود و درآمد بهره مند می‌شوند. برای آقای محمدی توضیح دادم که این قراردادی است که آن‌ها به دنبال آن هستند. در این قرارداد حقوق افراد به درستی محاسبه می‌شود. برای مثال آقای محمدی هم از درآمد سود می‌یرد و هم بابت مدیریت و رسیدگی به کل کار درآمدی خواهد داشت.
ممکن است که برادر بزرگتر به عنوان شریک، صفر تا صد کار را به او بسپارد و بگوید که در خسارت و ضرر شریک نخواهد بود یا در خسارت‌های مشخص و معینی شریک خواهد بود. در یک قرارداد شراکت زمین کشاورزی که به شیوه اصولی تنظیم شده باشد، به تمام این موارد توجه می‌شود و مشاور حقوقی یا وکیل این موارد را در نظر خواهند گرفت. برای مثال آقای محمدی با جدا کردن زمین خودش از زمین برادرش، می‌تواند تنها در فعالیتی که در زمین برادر انجام می‌دهد با او شریک باشد. یعنی بابت کار بر روی زمین برادر، درصدی به او تعلق بگیرد. البته این مسائل به توافق طرفین بستگی دارد و باید قبل از نوشتن شراکت نامه کشاورزی به آن توجه شود.
شرایط لازم برای قرارداد مشارکت زمین زراعی و کشاورزی
- دو طرف قرارداد مشارکت زمین زراعی باید عاقل و بالغ باشند. اگر هر کدام از طرفین به سن قانونی نرسیده باشد یا صلاحیت عقلی نداشته باشد، قرارداد باید توسط قیم یا ولی او امضا شود.
- مدت زمان نمونه شراکت نامه زمین کشاورزی باید به دقت تعیین شود. معمولاً برای قرارداد مشارکت کشاورزی ، قرارداد را به صورت سالانه تنظیم می‌کنند ولی با توافق طرفین این مدت می‌تواند بیشتر باشد.
- برای قابل استناد بودن شرایط مشارکت، این قرارداد باید به صورت کتبی تنظیم شود.
- در قرارداد باید حداقل دو طرف حاضر باشند و قرارداد را امضا کنند. اگر به هر طریقی امکان حضور هر کدام نبود، باید وکیل آن‌ها به جای ایشان در زمان تنظیم و امضای قرارداد حضور داشته باشد.
- تاریخ دقیق پایان قرارداد باید در متن شراکت نامه زمین کشاورزی تعیین و مشخص شود. در پایان قرارداد نیز سرمایه اولیه هر کدام (اگر موجود باشد) و زمین هر کدام از طرفین به او بازگردانده می‌شود.
- اگر زمین کشاورزی اجاره داده شود، باید قوانین اجاره برای آن به کار رود.
- قرارداد کتبی این امکان را می‌دهد که در زمان بروز مشکل به راحتی بتوان به آن رسیدگی کرد. اگر قرارداد کتبی وجود نداشته باشد، برای تایید این قرارداد کاری، باید از شهود کمک گرفت.
آقای محمدی به دقت به توضیحاتم گوش دادند و با خوشرویی آن‌ها را تایید کردند و گفتند که دقیقاً منظور آن‌ها هم همان قرارداد مشارکتی است که توضیح دادم.
در ادامه، آقای محمدی خواستند که درباره نحوه نوشتن نمونه قرارداد مشارکت زمین کشاورزی توضیحاتی بدهم. این اطمینان خاطر را دادم که حتما به طور مفصل درباره متن شراکت نامه زمین کشاورزی برایشان توضیح خواهم داد.
نحوه نوشتن قرارداد مشارکت کشاورزی
برای آقای محمدی توضیح دادم که در ابتدای قرارداد لازم است که با توجه به محتوای قرارداد، عنوان آن انتخاب و نوشته شود. برای مثال، برای قراردادی که شما در نظر دارید، بهترین عنوان قرارداد مشارکت کشاورزی است. این عبارت کوتاه و مختصر، درباره محتوای کلی قرارداد توضیح می‌دهد و مشخص می‌شود که قرارداد حاضر درباره چیست؟!
اطلاعات و مشخصات طرفین
در این بخش از قرارداد مشارکت، اطلاعات و مشخصات طرفین قرارداد شراکت نوشته می‌شود. این افراد می‌توانند دو یا چند نفر باشند. در این بخش، اطلاعاتی درباره نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، شماره ملی، آدرس دقیق محل اقامت، کد پستی و شماره تماس نوشته می‌شود. طرفین با امضای قرارداد به این پیمان متعهد می‌شوند و مسئولیت این قرارداد به عهده افرادی است که نامشان دراین بخش از قرارداد نوشته شده است و البته قرارداد را امضا کردهاند.
موضوع قرارداد مشارکت کشاورزی
در این بخش از قراداد، موضوع قرارداد مشارکت نوشته می‌شود. موضوع قرارداد همان پروژه و کاری است که برای آن اقدام به تنظیم نمونه شراکت نامه زمین کشاورزیکرده‌‌اید. برای مثال، کار بر روی زمین کشاورزی و مدیریت و رسیدگی به آن، موضوع قرارداد آن‌ها خواهد بود. به آقای محمدی گفتم که در این بخش، نوع محصول کشت شده و میزان و متراژ زمین زیر کشت توضیح داده می‌شود.
مدت زمان قرارداد مشارکت کشاورزی
در این بخش، مدت قرارداد نوشته می‌شود. تاریخ دقیق شروع و پایان قرارداد مشارکت باید تعیین شود. معمولا ًزمان قرارداد مشارکت زمین زراعی یک سال تعیین می‌شود ولی با توافق طرفین این زمان می‌تواند بیشتر شود.
سرمایه یا آورده‌های طرفین قرارداد
در این بخش از قرارداد، تمام آن چیزی که هرکدام از طرفین به شراکت می‌آورند نوشته می‌شود. این سرمایه می‌تواند نقدی یا غیر نقدی یا تخصص و دانش باشد یا ممکن است مکان و زمین مشخصی باشد که برای کار در نظر گرفته می‌شود. این آورده‌ها و سرمایه ابتدایی نوشته می‌شود که در انتهای قرارداد بتوان به آن‌ها رسیدگی کرد و حقوق هر کدام از طرفین را پرداخت.
سهم هر شریک
در این بخش از قرارداد، میزان سهم هرکدام از شرکا نوشته می‌شود. این سهم بر اساس میزان آورده‌های افراد، نوع کاری که در قرارداد مشارکت انجام می‌دهند و براساس توافق آن‌ها نوشته می‌شود.
برای مثال، به کادر قرمز رنگ تصویر زیر، که قسمتی از قرارداد مشارکت مدنی رکلا است، توجه کنید.
تعهدات و وظایف طرفین در قرارداد شراکت زمین کشاورزی
در این بخش از قرارداد، تمامی وظایف، مسئولیت‌ها، تعهدات، توقعات و شروط مربوطه نوشته می‌شود. این وظایف و مسئولیت‌ها براساس نوع قرارداد مشارکت و نوع کاری که طرفین انجام می‌دهند، تعیین می‌شود. همچنین شروطی که هر کدام از طرفین دارند نیز در این بخش آورده می‌شود. در صورت هرگونه خلف وعده و عمل نکردن به وظایف، با قراردادی که در دست دارید که به عنوان یک سند معتبر قانونی محسوب می‌شود، می‌توانید بابت تخلف شکایت کرده و حقوق خود را مطالبه کنید.
تقسیم سود و زیان و خسارات احتمالی، شرایط فسخ و بر هم زدن قرارداد ، چگونگی پرداخت هزینه‌ها و چگونگی پرداخت حقوق کارگران نیز در چند بند نوشته می‌شود. همچنین شرایط و موارد دیگری که به نظر هرکدام از طرفین می‌رسد، می‌تواند در قرارداد نوشته شود.
بهتر است که قرارداد مشارکت با حضور شاهد امضا شود و به هر شریک، نسخه‌ای از قرارداد داده شود.
آقای محمد بسیار تشکر کردند و گفتند که حتماً با وجود این قرارداد کارشان راحت تر‌خواهد بود و در شرایط بحرانی، این قرارداد میانشان داوری خواهد کرد. حرفشان را تایید کردم و گفتم که لازم است اهمیت و ضروریت نوشتن قرارداد میان مردم به خوبی جای بگیرد. در حقیقت رسالت رکلا نیز همین است. تمامی مردم حق دارند درباره حقوق خود بدانند و بتوانند در هر کار و قرارداد و شرایطی از حقوقشان دفاع کنند.
دانلود شراکت نامه زمین کشاورزی
تیم حقوقی رکلا، قرارداد مشارکت مدنی را به رشته تحریر درآورده است.
روی تصویر زیر بزنید و وارد توضیحات این قرارداد شوید.
