قرارداد نمایندگی یا قرارداد اعطای نمایندگی از جمله قراردادهایی است که به مرور زمان در روابط تجاری کاربرد زیادی پیدا کرده است. در گذشته همینکه تولید کننده میتوانست کالای خود را در منطقه جغرافیایی محل خود بفروشد برایش کافی بود یا در مورد کسی که خدماتی را انجام میداد راضی به این بود که بتواند خدماتش را در محدوده جغرافیایی محل خودش ارائه کند. اما کم کم توقعات افراد از توانایی تجاری خودشان بالا رفت و دیگر به این سطح از عرضه راضی نمیشدند و تمایل داشتند که تولیدات و توزیعات و خدمات خودشان را در سطح گستردهتری به نمایش بگذارند.
از طرف دیگر رقابتیتر شدن فضای بازار هم در این قضیه مؤثر بود چون هر چقدر که رقبای تجاری میتوانستند در مناطق مختلف فعالیت خودشان را ادامه بدهند به این معنی بود که در زمینه تجارت خودشان موفق هستند و در عین حال به شهرت تجاری هم میرسیدند که همه اینها در توسعه و پیشرفت و درآمد آنان مؤثر بود.
یک مسئلهای که در اینجا وجود دارد این است که توصیف این کار به نظر راحت میآید در حالی که در عمل انجام این کار سخت و دشوار است و تولید کنندگان و ارائه کنندگان خدمات یا حتی توزیع کنندگان نمیتوانند به راحتی در مناطق مختلف جغرافیایی این کار را انجام دهند و بهتر است برای توسعه فعالیتشان به اشخاص مختلفی در جاهای مختلف این اختیار را بدهند که کالاها و خدمات آنها را بفروشند یا حتی بخرند و توزیع کنند.
در ابتدا این سئوال برای شما پیش میآید که قرارداد نمایندگی چیست؟ منظور از نمایندگی این است که شخصی که تولید کننده کالا یا ارائه کننده خدمات است (اصیل)، به شخص دیگری این اختیار را میدهد که خرید و فروش و ارائه خدمات را به جای او در منطقه جغرافیایی مشخصی انجام دهد یعنی آن شخص را نماینده خودش قرار میدهد.
برای اینکه بیشتر بدانید که قرارداد نمایندگی چیست لازم است گفته شود که در اینجا نماینده، اجیر اصیل نیست و به استخدام او در نمیآید و نماینده در اینجا با سرمایه خودش اقدام به انجام این کار میکند و در قبال فعالیتهایی که انجام میدهد و با توجه به آن موضوع، کارمزد دریافت میکند. مثلاً اگر نماینده فروش باشد با فروش هر کالا مبلغ مشخصی کارمزد دریافت میکند و در اینجا اصیل بیشتر از نام تجاری و شهرت و به عبارتی برند خود، کسب درآمد میکند.
این قرارداد بیشتر در مورد فروش کالا است اما فقط به همین مورد ختم نمیشود و خرید کالا، توزیع تولیدات، ارائه خدمات و انجام بعضی فعالیتها را هم در بر میگیرد. برای اینکه نماینده بتواند نمایندگی را بگیرد اول از همه باید شرایط نمایندگی را داشته باشد مثلاً سرمایه کافی برای انجام نمایندگی، مدرک تحصیلی مرتبط (البته اگر نیاز باشد)، داشتن مهارتهایی مانند بازاریابی و جذب مشتری، نیروی کار و پرسنل مورد نیاز و غیره را داشته باشد. بعد از این مرحله، باید به اصیل مراجعه کند و با او نمونه قرارداد نمایندگی تنظیم کند. اگر بخواهیم چند نمونه از انواع قرارداد نمایندگی را نام ببریم میتوانیم به قرارداد نمایندگی پخش ، قرارداد نمایندگی خودرو و قرارداد نمایندگی خدمات اشاره کنیم.
برای تنظیم قرارداد نمایندگی باید نکات مهمی را در نظر داشته باشید که ما در زیر این نکات مهم را آوردهایم.
تنظیم قرارداد نمایندگی بر اساس ماده 10 قانون مدنی ایران صورت میگیرد. ماده 10 قانون مدنی شامل قراردادهای خصوصی است که بین افراد تنظیم میشود. البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که تنظیم قرارداد نمایندگی برخلاف قانون نباشد.
با توجه به اینکه ماده 10 قانون مدنی ایران در مورد قراردادهای خصوصی است و هر قرارداد خصوصی شکل مخصوص به خود را دارد پس در اینجا هم شکل نمونه قرارداد نمایندگی ممکن است با توجه به موضوع آن مختلف باشد و یک ساختار و شکل ثابت ندارد و شرایط آن در هریک از انواع این قرارداد ممکن است متفاوت باشد.
همانطور که گفتیم یکی از طرفین قرارداد شخصی است که به شخص دیگر نمایندگی میدهد که به جای خودش آن کار را انجام دهد که به شخص اول اصیل گفته میشود که در این قرارداد طرف اول نامیده میشود و غالباً به صورت شرکت است و شخصی که نمایندگی را به عهده میگیرد نماینده نام دارد که هم میتواند شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشد و مشخصات طرفین با توجه به اینکه فرد یا شرکت یا مؤسسه باشد باید در فرم قرارداد نمایندگی نوشته شود.
دقت داشته باشید که در بیشتر قراردادهای نمایندگی به شخصیت نماینده توجه میشود و شخص نماینده باید از اعتبار کافی برای انجام فعالیت برخوردار باشد.
قرارداد انواع مختلفی دارد به همین دلیل باید نوع نمایندگی با جزئیات به صورت دقیق قید شده باشد تا ابهامی در قرارداد وجود نداشته باشد. مثلاً اگر نمایندگی در مورد فروش کالا است باید مشخصات دقیق آن کالا و شرایط فروش با جزئیات ذکر شود یا اگر در مورد ارائه خدمات است باید آن خدمات به صورت دقیق آورده شود.
مدت این قرارداد با توافق طرفین و با توجه به موضوعی که به نماینده سپرده میشود، در قرارداد مشخص میشود این قرارداد ممکن است کوتاه مدت و برای مثلاً یکسال در نظر گرفته شود یا حتی ممکن است در قرارداد نوشته شود که بعد از یکسال به طور خودکار برای دورههای بعدی تمدید میشود مگر اینکه هریک از طرفین ظرف یک ماه از تاریخ اتمام مدت یکساله قرارداد، قصد خود را به طور کتبی برای انصراف و فسخ قرارداد به طرف دیگر اعلام کند. این اعلام میتواند از طریق پست سفارشی با رسید برگشت یا وسایل ارتباطی دیگری مانند تلکس باشد. به غیر از مورد بالا مدت قرارداد میتواند تاریخ مشخصی داشته باشد مثلا شروع قرارداد از تاریخ 1/6/99 تا تاریخ 1/6/1402 و به مدت 3 سال باشد.
اصولاً مبلغ در این قرارداد با توجه به فعالیتی که انجام میشود مشخص خواهد شد و به صورت کارمزدی است. مثلاً اگر قرارداد نمایندگی مربوط به فروش کالا باشد میتوان در ازای فروش هرکالا یک درصد مشخصی را برای نماینده در نظر گرفت و یا میتواند به صورت یک مبلغ از قبل تعیین شده باشد مثلاً مبلغ 50 میلیون تومان در قبال یک سال فعالیت به نماینده تعلق میگیرد.
محاسبه کارمزد با توجه به ارزی خواهد بود که در متن قرارداد مورد توافق است.
یک موضوعی که باید در اینجا در نظر گرفت این است که باید مشخص شود در این قرارداد پیش پرداختی در نظر گرفته شده است یا نه و اگر در نظر گرفته شده چه مقدار است و پرداخت آن به چه صورت است.
ممکن است در قرارداد نوشته شود که نماینده وقتی میتواند کارمزد را دریافت کند که صورتحساب به صورت تمام و کمال از طرف مشتری پرداخت شود.
محل اجرای قرارداد توسط طرف اول قرارداد (اصیل) مشخص میشود و ممکن است فقط در یک منطقه خاص (مثلاً یک شهر مشخص) به نماینده اجازه فعالیت داده شود یا ممکن است در بعضی از مناطق (مثلاً چند شهر مشخص شده) یا گاهی اوقات در خارج از کشور هم اجازه فعالیت داده شود. به هر حال محل انجام فعالیت باید به صورت دقیق در متن قرارداد نمایندگی آورده شود.
نمونه قرارداد نمایندگی شرایط مخصوص به خود را دارد که قید این شرایط اهمیت زیادی دارد و در خیلی از مواقع میتواند از بروز اختلاف در نمونه قرارداد نمایندگی جلوگیری کند به همین دلیل ما اشارهای به بعضی از این شرایط کردهایم.
مساله انحصاری بودن یا انحصاری نبودن قرارداد نمایندگی از مسائل مهمی است که باید در مکالمات، گفتگوها و توافقات ابتدایی میان طرفین قرارداد مشخص شود و درباره آن تعیین تکلیف کنند. همچنین لازم است که تمام این توافقات شفاهی را به صورت مکتوب نیز در متن قرارداد ذکر کنید.
منظور از انحصاری بودن نمایندگی این است که در یک منطقه مشخص، نمایندگی واحد تجاری تنها به یک دفتر نمایندگی سپرده شود و راه اندازی یک دفتر نمایندگی دیگر در آن منطقه امکان پذیر نباشد. مسلم است که این مساله از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و حتما باید در متن قرارداد نیز آورده شود.
بهتر است طرفین در مورد نحوه انجام تبلیغات با هم به توافق برسند و آن را در قرارداد بنویسند. در اینجا باید مشخص شود که محتویات تبلیغات باید به تأیید اصیل برسد یا نه و اینکه تبلیغات باید به چه صورتی باشد. برای مثال بیلبورد، بروشور، آگهی و… و از طرف دیگر باید مشخص شود که هزینه تبلیغات را کدام طرف باید پرداخت کند و اگر به صورت اشتراکی قرار است پرداخت شود سهم هر کدام چقدر است.
شما میتوانید وظیفه تنظیم قرارداد نمایندگی خود را به ما بسپارید. برای ثبت درخواست تنظیم قرارداد یا مشاوره حقوقی تلفنی روی هریک از لینکهای قبل بزنید.