تضمین در اجاره از مهم‌ترین دغدغه‌های صاحبان ملک است. زمانی که ملکی در اجاره شخصی است، ممکن است اختلافات و شکایاتی میان موجر و مستاجر پیش بیاید. اختلافاتی در زمینه تخلیه ملک در زمان معین، پرداخت اجاره بها، خسارت‌های احتمالی به ملک، عدم پرداخت مبلغ از پیش گذاشته شده نزد موجر (رهن) و شکایات متفاوت دیگر. عمل نکردن به تعهدات و انتظارات متقابل موجر-مستاجر، می‌تواند عامل خیلی از شکایت‌ها باشد که همین مسئله، لزوم تضمین در اجاره را مطرح می‌کند. تضمین در اجاره یک نوع مدرک قانونی است که موجب اطمینان خاطر مستاجر و البته موجر (صاحب ملک) می‌شود. این تضمین، می‌تواند به صورت نمونه چک تخلیه باشد که در عرف به آن نمونه چک تضمینی ، چک اجاره بها و چک ضمانت قرارداد اجاره نیز می‌گویند. علاوه بر نمونه چک تخلیه ، سفته ضمانت تخلیه نیز یکی دیگر از سند‌های قانونی برای تضمین در اجاره است.
در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
البته ما پیش از این، در مورد نکات قرارداد اجاره آپارتمان و اعتبار اجاره نامه دست نویس، مطالبی را بررسی کرده‌ایم و قوانین اجاره را به صورت کامل، توضیح داده‌ایم.
نمونه چک تخلیه برای تضمین در اجاره
در زمان تنظیم قرارداد اجاره، مستاجر موظف می‌شود بابت زمان حضورش در ملک استیجاری، مبلغی را جهت ضمانت عدم خسارت به ملک و ضمانت تخلیه در زمان معین، به موجر بپردازد. این مبلغ، جهت ضمانت دست موجر می‌ماند. البته مستاجر می‌تواند آن را طلب کند. اما معمولا در قرارداد نوشته می‌شود که این مبلغ پرداختی که در اصطلاح عموم، «رهن» نامیده می‌شود تا انتهای قرارداد، نزد صاحب ملک بماند. در زمان تخلیه ملک، صاحب ملک با احتساب و کسر خسارت‌ها و بدهی‌ها، مبلغ پرداخت شده را به مستاجر باز می‌گرداند. این مبلغ یا به صورت نقدی و یا به صورت چک پرداخت می‌شود.
به همین دلیل، آن را چک اجاره بها یا چک ضمانت قرارداد اجاره می‌گویند.
همچنین می‌توان به جز چک ضمانت از سفته ضمانت تخلیه نیز استفاده کرد.
چک‌های ضمانتی کیفری نیستند و در دسته چک‌های مدت‌دار قرار می‌گیرند.
در صورت عدم پرداخت این چک‌ها از طرف مستاجر، صاحب ملک می‌تواند از طریق مراجع حقوقی، حق خود را وصول کند. لازم به ذکر است که چک ضمانت قرارداد اجاره صرفا جهت تضمینی برای اجرای تعهدات، گرفته شده است. پس اگر موجر، چک را بی دلیل برداشت کند، خیانت در امانت کرده است و مقصر می‌باشد.
دادگاه حقوقی در چنین شرایطی حق را به مستاجر می‌دهد. پس چک اجاره بها دارای تعهدی دو جانبه است.
البته استفاده از چک و سفته ضمانت ، اصول حقوقی خاصی دارد که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
نحوه نگارش چک ضمانت برای تضمین در اجاره
نحوه نوشتن چک تخلیه خانه با سایر چک‌ها هیچ تفاوتی ندارد و تنها تفاوت، نوشتن شرط در چک است.
این شرط در پشت چک نوشته می‌شود و اگر سوال می‌پرسید که پشت چک چه بنویسیم ، جواب، نوشتن جمله «این چک به منظور ضمانت صادر شده است»، می‌باشد. سایر مراحل ، مانند نوشتن یک چک معمولی انجام می‌شود. مواردی مانند امضا، تاریخ، عدم قلم خوردگی و یکسان بودن مبلغ به حروف و عدد همچون سایر چک‌ها، باید رعایت شود.
چک تخلیه بدون تاریخ برای تضمین در اجاره
در این مورد لازم است، بررسی مختصری در قانون تجارت و قانون صدور چک داشته باشیم.
براساس ماده 310 قانون تجارت ، چک باید دارای تاریخ و محل صدور باشد.
این ماده، تاریخ و محل صدور را ارکان اصلی می‌داند و در غیر این صورت، چک اعتبار کافی ندارد. همچنین در ماده ۳۱۱ قانون چک ، چک فاقد تاریخ، سند قانونی نیست. قانون، نوشتن تاریخ به ماه و سال و روز را در چک لازم می‌داند. گروهی معتقدند که چک بدون تاریخ، به معنی تعهد و دین شخص به فرد دیگری است. بعضی دیگر هم این باور را قبول ندارند و می‌گویند، می‌تواند صرفا امانتی در دست فرد باشد و به معنی تعهد و بدهی نیست.
با این حال، در نوشتن چک بابت تضمین قرارداد اجاره ، لازم است که به تاریخ آن توجه کنید.
ایا چک تخلیه قابل وصول است
در جواب به این سوال که ایا چک تخلیه قابل وصول است ، باید بگوییم که بله! چک اجاره بها مانند سایر چک ها قابل وصول است.
حقیقت این است که بانک، تفاوتی میان سایر چک‌ها و چک ضمانتی قائل نمی‌شود.
اگر چک ضمانت برای وصول به بانک برده شود و اگر در حساب صاحب چک، مبلغ نوشته شده در آن وجود باشد، چک وصول می‌شود. اما با توجه به اینکه، چک جهت ضمانت داده شده است می‌توان با مراجعه به دادگاه، حق خود را گرفت. اجرا گذاشتن چک تخلیه زمانی اتفاق می‌افتد که مستاجر به تعهدات خود عمل نکند و از سوی دیگر، پولی نیز در حسابش نباشد و مبلغ چک ضمانت وصول نشود.
در چنین شرایطی نیاز به اجرا گذاشتن چک تخلیه است.
گم شدن چک تخلیه
اگر چک تخلیه شما یا هر چک دیگری که دارید، گم شود بهترین کار این است که با مراجعه به بانک و دادسرا، مفقودی آن را اعلام کنید. با این کار، جلوی وصول چک را می‌گیرید و از این بابت، برای شما مشکلی ایجاد نمی‌شود.
تهاتر در اجاره
تهاتر در اجاره به این معنی است که اگر مستاجر، مبلغ اجاره را پرداخت نکند، موجر می‌تواند در پایان قرارداد، اجاره بهای عقب افتاده را، از مبلغ ودیعه (رهن) که در اختیارش است، کسر کند. اما اجرای تهاتر، به اخذ حکم و مجوز از مرجع معتبر و صلاحیت‌دار نیازمند است. بنابراین، صرفا با تشخیص موجر قابل اجرا نیست.
