قرارداد انتقال تکنولوژی و شرایط تنظیم آن با استفاده از قوانین داخلی و بین‌المللی
انتقال تکنولوژی نقش اساسی در پیشرفت صنعت، تجارت و اقتصاد جوامع توسعه یافته و در حال توسعه دارد. در حال حاضر توسعه صنعت، تجارت و اقتصاد کشورها به پیشرفت تکنولوژی وابسته است. همچنین تعداد زیادی از کسب و کارها و به خصوص استارت آپ‌ها به تکنولوژی وابسته هستند. شخص یا نهادی که دارای یک تکنولوژی ثبت شده، خاص و منحصر به فرد است، از طریق تنظیم نمونه قرارداد انتقال تکنولوژی می‌تواند این امتیاز را در اختیار دیگر کشورها، اشخاص یا سازمان‌های دولتی و غیر دولتی قرار بدهد. انتقال گیرنده پس از امضای این قرارداد می‌تواند از تکنولوژی استفاده کند. کشورهای در حال توسعه با تنظیم این توافق نامه می‌توانند امکانات و تجهیزات مناسب برای رشد صنعتی، تجاری و اقتصادی را به داخل کشور خودشان انتقال بدهند.
در این مطلب می‌خواهیم از ابعاد حقوقی و بین الملی قراردادهای انتقال تکنولوژی و شرایط آن صحبت کنیم.
ارکان‌های تشکیل دهنده نمونه قرارداد انتقال تکنولوژی
ارکان تشکیل دهنده نمونه قرارداد انتقال تکنولوژی عبارت است از: انتقال دهنده (واگذار کننده)، انتقال گیرنده و تکنولوژی موضوع قرارداد.
- منتقل کننده : شخصی است که مالکیت تکنولوژی به او تعلق دارد. انتقال دهنده می‌تواند شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشد؛
- انتقال گیرنده: شخصی حقیقی یا حقوقی است که در ازای پرداخت مبلغی، حق استفاده از تکنولوژی را پیدا می‌کند؛
- تکنولوژی موضوع قرارداد: به مجموعه‌ای از ابزار، تجهیزات، ماشین آلات، روش‌ها، آگاهی‌ها، دانش‌ها، فنون، مهارت‌ها و تجاربی گفته می‌شود که در تولید، تجاری سازی و بهره مندی از کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ماهیت حقوقی نمونه قرارداد انتقال تکنولوژی
نمونه قراردادهای انتقال تکنولوژی از انواع توافق نامه‌های بین المللی تجاری هستند. نحوه و شرایط اجرای این قراردادها به توافق طرفین آن‌ها بستگی دارد. حقوق و تعهدات طرفین این توافق نامه‌ها نیز براساس شرایطی که در آن‌ها گنجانده شده است، تعیین می‌شود. توافق نامه‌ای که با هدف انتقال دست آوردهای صنعتی تنظیم می‌شوند، نامعین هستند زیرا در نظام قانونی ایران، از شرایط تنظیم و اجرای آن‌ها صحبتی نشده است.
همچنین، انواع قراردادهای انتقال تکنولوژی را باید یک سند لازم الاجرا در نظر بگیریم. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که انتقال گیرنده و انتقال دهنده ملزم به اجرای مفاد این سند هستند.
این توافق نامه، یک سند قابل استناد است. نمونه قراردادهای انتقال تکنولوژی هنگامی در محاکم ایران پذیرفته می‌شوند که مغایر با قانون و شرع نباشند. اگر این توافق نامه، مغایرتی با قانون و شرع نداشته باشد، انتقال دهنده و انتقال گیرنده با استناد به آن می‌توانند ادعاهای خودشان را به اثبات برسانند.
شرایط تنظیم قرارداد انتقال تکنولوژی در نظام حقوقی کشور ما
نمونه قرارداد انتقال تکنولوژی از انواع قراردادهای نو ظهور محسوب می‌شود. متاسفانه در نظام قانونی کشور ما از شرایط تنظیم و اجرای اکثر قراردادهای نو ظهور صحبت نشده است. در واقع این قراردادها باید مطابق با اصل آزادی قراردادها تنظیم شوند. ماده 10 قانون مدنی ایران، از اصل آزادی قراردادها صحبت کرده است. بنابراین، اشخاص باید انواع قرارداد انتقال تکنولوژی را براساس اصل آزادی قراردادها و مطابق با ماده 10 قانون مدنی تنظیم کنند.
علاوه براین، انواع قرارداد انتقال تکنولوژی باید با شرایط مقرر در قانون مالکیت فکری مطابقت داشته باشند. تکنولوژی یک مال مادی قبل لمس نیست بلکه حاصل فکر و اندیشه یک شخص است. در قانون مالکیت فکری برای نقل و انتقال مالکیت ابداعات و اختراعات اشخاص شرایط و ضوابط ویژه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
آیا توافق نامه لیسانس قالب مناسبی برای تنظیم نمونه قرارداد انتقال تکنولوژی است؟
قرارداد لیسانس برای اعطاء حق استفاده از یک امتیاز تنظیم می‌شوند و از اصل آزادی قراردادها و ماده 10 قانون مدنی تبعیت می‌کنند. حق مالکیتی که صاحب یک تکنولوژی دارد از حقوق انحصاری او به شمار می‌رود. صاحب تکنولوژی از طریق تنظیم توافق نامه لیسانس می‌تواند حق انحصاری خود را به شخص دیگری واگذار کند. در توافق نامه لیسانس به شخصی که حق استفاده از تکنولوزی متعلق به او است، Licens می‌گویند. به شخصی که در اثر امضای توافق نامه لیسانس حق استفاده از تکنولوژی متعلق به دیگری را پیدا می‌کند نیز Licensee گفته می‌شود.
معمولاً شخصی که به موجب تنظیم توافق نامه لیسانس حق استفاده از تکنولوژی را پیدا کرده است، باید منافع اعطا کننده آن را از طریق پرداخت پول تامین کند. در اصطلاح به پولی که انتقال گیرنده باید به اعطاء کننده بپردازد، رویالتی یا حق امتیاز می‌گویند. توافق نامه لیسانس که برای واگذاری این حق انحصاری تنظیم شده در صورتی معتبر است که مالکیت تکنولوژی متعلق به اعطا کننده آن باشد. همچنین، توافق نامه لیسانس زمانی معنا پیدا می‌کند که قانون، اعطاء کننده را به عنوان مالک رسمی تکنولوژی انتقال یافته بشناسد.
قرارداد انتقال تکنولوژی در قالب توافق نامه فرانشیز
قرارداد فرانشیز ، یک توافق نامه بینی الملی است. قانون گذار، تنظیم و اجرای توافق نامه‌های فرانشیز را به موجب اصل آزادی قراردادها و ماده 10 قانون مدنی می‌پذیرد. قرارداد فرانشیز را باید یک توافق نامه بین المللی در نظر بگیریم. فرانشیز یک شبکه ارتباطی میان کسب و کارهای کوچک است. کسب و کارهایی که از طریق توافق نامه فرانشیز با یکدیگر در ارتباط هستند، باید نام تجاری و هویت مشترکی داشته باشند.
شخصی که صاحب یک تکنولوژی منحصر به فرد است نیز از طریق توافق نامه فرانشیز می‌تواند حق استفاده از آن را به دیگر کسب و کارها بدهد.
در اصطلاح به شخصی که حق استفاده از تکنولوژی در اختیار او است، فرانشایز دهنده گفته می‌شود. فرانشایز گیرنده نیز کسب و کارهایی هستند که حق استفاده از تکنولوژی متعلق به فرانشایز دهنده را دارند. فراشایز گیرنده باید محصولی که با استفاده از تکنولوژی که به او اعطا شده، ساخته است را تحت نام و علامت تجاری فرانشیز دهنده به فروش برساند.
چگونگی تنظیم این قرارداد در قالب توافق نامه جوینت ونچر
قرارداد جوینت ونچر یا قرارداد سرمایه گذاری مشترک یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین توافق نامه‌ها در حوزه تجارت بین الملل است. این توافق نامه، با هدف همکاری و مشارکت در عرصه بین المللی تنظیم می‌شود. اشخاصی این توافق نامه بین المللی را امضا می‌کنند که قصد دارند انجام فعالیت خاصی را به صورت مشترک بر عهده بگیرند. شرکایی که توافق نامه جوینت وینچر را امضا می‌کنند، در سود و زیانی که حاصل می‌شود به صورت مساوی با یکدیگر شریک هستند.
اشخاصی که توافق نامه جوینت وینچر را امضا می‌کنند باید آوردهای داشته باشند. تکنولوژی نیز یک آورده غیر مالی محسوب می‌شود. در قرارداد جوینت ونچر ممکن است که آورده یک یا چند نفر از شرکا، تکنولوژی متعلق به آن‌ها باشد. اگر صاحب یک تکنولوژی منحصر به فرد و ثبت شده هستید، توافق نامه جوینت وینچر به شما امکان می‌دهد که با شرکت‌ها و اشخاص خارجی مشارکت کنید.
انتقال تکنولوژی با استفاده از قراردادهای تجارت متقابل
داد و ستد کالاهای مختلف بدون دخالت پول یکی از قدیمی‌ترین شیوه‌های تجارت داخلی و خارجی است. امکان انجام طرح‌های بزرگ و زیر بنایی، نداشتن نقدینگی و ارز لازم، نیاز به توسعه اقتصادی و صنعتی، افزایش رفاه و موارد دیگر، از دلایلی هستند که موجب می‌شوند کشورهای در حل توسعه به تجارت متقابل روی بیاورند. انتقال تکنولوژی یکی از مهم‌ترین دلایل تمایل کشورهای در حال توسعه به تجارت متقابل است.
توصیه نهایی
تنظیم قراردادهای بین المللی به شرکت‌ها و صنایع مختلف امکان می‌دهد که کسب و کار خودشان را توسعه بدهند. پیش از تنظیم قراردادهای بین المللی تجاری باید با موضوع و شرایط اجرای آن‌ها آشنایی داشته باشیم. کسانی با موضوع و شرایط اجرای قراردادهای تجاری بین المللی آشنایی دارند که در زمینه حقوق بین الملل از تخصص کافی برخوردار باشند. به همین منظور، لازم است که برای تهیه و نوشتن قرارداد مورد نظر خود، حتما با متخصصان حقوقی ارتباط بگیرید. تیم حقوقی رکلا سعی دارد که با ارائه خدمات تنظیم قرارداد به نیاز کاربران خود در این زمینه پاسخ دهد.
