ایمنی کار در ارتفاع و نقش آن در کاهش حوادث و خطرات ناشی از قرارداد کار در ارتفاع
کار در ارتفاع سابقه‌ای طولانی دارد اما در سال‌های اخیر با توجه به افزایش ساخت و ساز، جایگاه و کاربرد ویژه‌ای پیدا کرده است. از سوی دیگر می‌توان گفت که کار در ارتفاع، یکی از مهمترین عوامل بروز حادثه در صنعت ساخت و ساز محسوب می‌شود. عدم رعایت ایمنی کار در ارتفاع می‌تواند خسارات جانی جبران ناپذیری باقی بگذارد. به همین دلیل تمام کسانی که در ارتفاع کار می‌کنند باید با اصول ایمنی برای کار در ارتفاع آشنایی داشته باشند.
رعایت نکات ایمنی می‌تواند به میزان قابل توجهی در کاهش تلفات و خطرات ناشی از کار در ارتفاع موثر باشد. بنابراین باید تدابیر مناسبی به منظور رعایت ایمنی برای کار در ارتفاع پیش بینی شود. شرایط و خطرات خاص کار در ارتفاع باعث افزایش اهمیت نکات ایمنی مرتبط با آن می‌شود. به عبارت دیگر، شرايط خاص كار در ارتفاع ، این کار را به یک فعاليت شغلی خاص از نظر نوع مخاطرات و حوادث احتمالي ناشی از آن تبديل کرده است.
در همین راستا، آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع در سال 1389 توسط وزارت کار به تصویب رسید. هدف از تصویب این آیین نامه، ایمن سازی محیط کار، حمایت از امنیت کارگران و پیشگیری از حوادث کار در کارگاه‌‌هایی است که عملیات کاری آن‌ها در ارتفاع انجام می‌شود. در ادامه این مطلب با نکات و تدابیر امنیتی برای کار در ارتفاع، بیشتر آشنا می‌شویم. این قبیل روابط کاری، اغلب به واسه امضای قرارداد کار یا در مواردی با امضای قرارداد پیمانکاری ، میان طرفین برقرار می‌شود.
ایمنی کار در ارتفاع چیست؟
براساس استاندارد ایمنی کار در ارتفاع hse ، کار در ارتفاع به هر کاری گفته می‌شود که در آن، احتمال دارد فرد به صورت خود به خود سقوط کند و به خود آسیب بزند. با توجه به آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع ، می‌توان گفت که کار در ارتفاع به هر کار یا فعالیت شغلی گفته می‌شود که موقعیت انجام آن در ارتفاع بیشتر از دو و یک دهم متر (2/1) نسبت به سطح مبنا انجام شود. سطح مبنا نیز به اولین سطح زیرین جایگاه کار یا سکوی کار در ارتفاع گفته می‌شود که به صورت ایمن گسترش پیدا کرده است. بنابراین می‌توان گفت، تمام کارگرانی که در ارتفاع دو و یک دهم متر از سطح مبنا کار می‌کنند، مشمول قوانین ایمنی کار در ارتفاع hse می‌شوند.
عامل کار در ارتفاع در واقع فردی است که آموزش‌های مورد نیاز برای کار در ارتفاع را گذرانده و دارای گواهینامه کار در ارتفاع است و می‌تواند به صورت ایمن در ارتفاع کار کند.
حفاظت از سقوط نیز به معنای تدابیر و اقداماتی است که به منظور پیشگیری از سقوط یا برای کاهش عوارض و خسارات ناشی از آن انجام می‌شود.
روش‌های ایمنی برای ایمنی کار در ارتفاع ساختمان
متاسفانه در هر سال، تعداد زیادی از افراد، جان یا سلامتی خودشان را به دلیل سقوط از ارتفاع در حین انجام کار از دست می‌دهند. رعایت نکات و اصول ایمنی می‌تواند به میزان قابل توجهی در کاهش حوادث و تلفات ناشی از آن موثر باشد. در ادامه، روش‌های محافظتی برای کار در بالاتر از سطح مبنا را با توجه به آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع و داربست بندی بررسی می‌کنیم.
چند روش کاربردی برای ایمنی کار در ارتفاع
- سامانه محدود کننده: سامانه‌ای است که از قرار گرفتن عامل در وضعیت سقوط جلوگیری می‌کند. این سامانه می‌تواند به صورت عمومی (مانند نرده حفاظتی) یا فردی (مانند نقطه اتصال، لنیارد و کمربند حمایل بند کامل بند)، مورد استفاده قرار بگیرد؛
- سامانه متوقف کننده: سامانه‌ای است که با استفاده از تجهیزات مناسب، در صورت سقوط فرد از ارتفاع، انرژی ناشی از سقوط را جذب می‌کند و باعث کاهش شدت صدمات و جراحت‌های وارده به عامل می‌شود. از این سامانه نیز به دو شکل فردی (کمربند حمایل بند کامل بند و طناب ایمنی) و عمومی (مانند تور ایمنی) استفاده می‌شود؛
- دسترسی با طناب: این روش، شامل دو روش محافظتی جداگانه است که یکی به عنوان طناب دسترسی و دیگری تحت عنوان طناب پشتیبان عمل می‌کند. این روش ایمنی شامل کمربند حمایل بند کامل بدن به همراه وسایل دیگری است که برای صعود و فرود به جایگاه کار و همچنین به منظور موقعیت استقرار مناسب از آن‌ها استفاده می‌شود.
نکته: حمایل بند کامل بدن یا هارنس، پوششی از جنس الیاف با ترکیبات پلیمری و مقاوم است که عموماً از بالای ران تا روی پوست کتف را می‌پوشاند و به وسیله قلاب‌هایی که بر روی آن متصل است، عامل را به سایر تجهیزات کار در ارتفاع وصل می‌کند.
چهار اصل ایمنی کار در ارتفاع چیست؟
در فرآیند ایمنی کار در ارتفاع ساختمان ، چهار اصل وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
- اصل اول: خودداری از انجام کار در ارتفاع یا انجام بخشی از کار بر روی زمین در صورتی که امکان آن وجود داشته باشد؛
- اصل دوم: استفاده از روش‌ها و تجهیزات محافظتی که خطر سقوط افراد در حین انجام فعالیت در بالاتر از سطح مبنا را از بین ببرد. (در صورتی که کار لزوما باید در ارتفاع انجام شود)؛
- اصل سوم: استفاده از روش‌ها و تجهیزات ایمنی که ارتفاع سقوط و همچنین، شدت صدمات ناشی از آن را کاهش بدهد. (اگر شرایط و امکان از بین بردن خطر سقوط از ارتفاع وجود نداشته باشد)؛
- اصل چهارم: برای کار در ارتفاع، برنامه ریزی شده باشد. این اصل از سه مرحله تشکیل شده است که در ادامه توضیح می‌دهیم.
برنامه ریزی برای انجام پروژه
یکی از اصول مهم برای رعایت ایمنی کار در ارتفاع ، برنامه ریزی برای پروژه‌ای است که تصمیم به انجام آن را دارید. برنامه ریزی برای این منظور در سه مرحله انجام می‌شود که در ادامه درباره هر کدام از مراحل توضیح می‌دهیم:
- مرحله اول؛ شناسایی خطرات: در این مرحله باید محل کار در ارتفاع و همچنین شرایط آن به صورت کامل مورد بررسی قرار بگیرد زیرا در این مرحله، امکان بروز خطراتی مانند سقوط افراد از ارتفاع، لغزش بر روی سطوح کاری و خطر سقوط اشیاء و ابزار آلات کاری و مواردی از این قبیل مورد بررسی قرار می‌گیرد؛
- مرحله دوم؛ آنالیز خطرات: در این مرحله باید مواردی مانند ارتفاع کار، استحکام و امنیت سطوح کار، حفاظ‌های جانبی، لغزندگی سطح کار، احتمال سقوط اشیاء و ابزار آلات از سطوح و ارتفاع بالاتر، احتمال سقوط اشیاء و ابزار آلات از سطح کار به پایین و مواردی از این قبیل با توجه به بزرگی خطر و شدت صدمات و خسارات وارده احتمالی ناشی از آن مورد ارزیابی قرار بگیرند؛
- سومین مرحله؛ پیش بینی اقدامات لازم برای کاهش خطر: در این مرحله، با توجه به تجزیه و تحلیل خطراتی که شناسایی شده است و همچنین براساس تجهیزات، تأسیسات، تجارب و تواناییهای عامل و امکانات موجود در محل، اقدامات لازم برای کنترل خطر پیش بینی می‌شود و به اجرا گذاشته خواهد شد.
وظایف کارفرما در رابطه با ایمنی کار در ارتفاع و تجهیزات آن
با توجه به آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع و داربست بندی می‌توان گفت که کارفرما در رابطه با کاهش خطرات و حوادث ناشی از فعالیت شغلی کارگران خود در ارتفاع، وظایف زیر را بر عهده دارد:
- شناسایی و ارزیابی مخاطرات و ایمن سازی محیط کار؛
- استفاده از سامانه‌های امنیت کار در ارتفاع؛
- تامین امنیت افرادی که در ارتفاع بیشتر از دو و یک دهم متر نسبت به سطح مبنا مشغول به کار هستند؛
- کارفرما باید لوازم و تجهیزات استاندارد و متناسب با نوع کار در ارتفاع را تهیه کند و آن‌ها را در اختیار کارگران قرار دهد؛
- جلوگیری از فعالیت کارگران در شرایط جوی نامساعد یا در صورت معیوب و ناقص بودن سازه و تجهیزات یا نقص در روش‌های ایمن کار در ارتفاع.
خدمات گروه رکلا
گروه رکلا، یک مرجع حقوقی است که در حوزه تخصصی قراردادها فعالیت می‌کند. خدمات تنظیم قرارداد و مشاوره حقوقی تلفنی از جمله خدمات ارائه شده توسط این گروه هستند.
بهره مندی از خدمات تنظیم قرارداد به طرفین توافق امکان می‌دهد که قرارداد مد نظر خودشان را به صورت تخصصی و توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنند.
خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا نیز به طرفین قراردادها امکان می‌دهد که سوالات خودشان در خصوص شرایط تنظیم و امضای قرارداد را با کارشناسان حقوقی در میان بگذارند.
