لایحه چک امانی یک لایحه بسیار مهم است. امروزه به دلیل گسترش روابط قراردادی و معاملات، استفاده از چک امانتی افزایش داشته است. در بعضی از قراردادها یکی از طرفین برای اعتبار تعهد خود، چکی را به امانت نزد طرف دیگر قرارداد می‌گذارد. این موضوع باعث می‌شود که طرف مقابل با آرامش خاطر و اطمینان، قرارداد را امضا کند. یعنی برای جلب اعتماد طرف دیگر قرارداد، چکی را در وجه او یا به صورت حامل امضا می‌کند و به او امانت می‌دهد. واقعیت این است که هدف شخصی که چک را به طرف مقابل امانت می‌دهد این نیست که امین هر وقت بخواهد چک را نقد کند. بلکه هدف او اعتبار بخشیدن به تعهدات خودش است. او چک را به طرف مقابل امانت می‌دهد که پس از انجام تعهد به او مراجعه کند و آن را پس بگیرد.
صاحب چک پس از عمل به تعهدات خود برای پس گرفتن چک به امین مراجعه می‌کند. در این حالت اگر امین از پس دادن چک خودداری کند صاحب چک می‌تواند علیه او شکایت مطرح کند سپس با نوشتن لایحه چک امانی و تقدیم آن به دادگاه، صدور حکم عادلانه و برخورد قانونی با امین را تقاضا می‌کند.
شروع به جرم خیانت در امانت
اگر صاحب چک بتواند دستور عدم پرداخت مبلغ چک را با مراجعه به بانک و ارائه دلایل و مدارک کافی بدهد، سپس امین با مراجعه به بانک، قصد نقد کردن آن را داشته باشد در این حالت، جرم او، شروع به خیانت در امانت چک است. یعنی جرم کامل خیانت در امانت شکل نگرفته است. زیرا قبل از آن که مبلغ چک وصول شود، صاحب چک، درخواست عدم پرداخت را به بانک ارائه کرده است.
چه زمانی لایحه چک امانی نوشته می‌شود؟
زمانی که شخصی که چک به او سپرده شده است چک را در بانک نقد کرد یا آن را به شخص دیگری داد یا به فروش رساند، صاحب اصلی چک می‌تواند با مراجعه به دادگاه از او شکایت کند. او لایحه دفاعیه چک امانی را تنظیم و به دادگاه تقدیم می‌کند. او باید ضمن لایحه دفاعیه چک امانی ، دلایل و مدارک اثبات ادعای خود را به دادگاه تحویل دهد. زیرا مطابق قانون، مالک چک کسی است که آن را در اختیار دارد. صاحب اصلی چک باید ثابت کند که این چک به امانت نزد امین سپرده شده است. همچنین صاحب چک باید درباره علت به امانت سپردن چک، در لایحه چک امانی توضیحات کامل ارائه دهد.
برای مثال، شخصی چک خود را به عنوان رهن نزد امین سپرده است و قرار بر این بوده است که پس از انجام تعهد، چک به صاحب اصلی پس داده شود. ولی امین، خیانت در امانت کرده و چک را به فرد دیگری داده یا با مراجعه به بانک آن را نقد کرده است. در این صورت، شخص صاحب چک در دادگاه صالح، علیه او شکایت می‌کند. او در نمونه لایحه خیانت در امانت چک درباره خیانت در امانت امین و مبلغ چک توضیحات کامل را می‌نویسد.
نحوه نوشتن لایحه چک امانی
برای نوشتن لایحه دفاعیه خیانت در امانت چک ، صاحب چک علاوه بر مشخصات و آدرس خود، مشخصات طرف مقابل و آدرس او را می‌نویسد. او باید در لایحه خیانت در امانت چک ، درباره علت سپردن چک به فرد مقابل و تعهداتی که بین آن‌ها به صورت کتبی و شفاهی وجود داشته است به صورت کامل توضیح دهد. این شخص برای نوشتن یک نمونه لایحه دفاعیه خیانت در امانت چک می‌تواند از مستندات قانونی و قواعد فقهی مرتبط با لایحه چک امانی استفاده کند.
اسناد و دلایل مرتبط با لایحه چک امانی
شخصی که نمونه لایحه دفاعیه خیانت در امانت چک را تنظیم می‌کند باید در کنار آن، تمام مدارک و اسناد اثبات ادعای خود را به دادگاه ببرد. مثلاً اگر این چک به عنوان شرط موجود در قرارداد، به امین داده شده است صاحب چک باید آن قرارداد را با خود به دادگاه ببرد. همچنین اگر رسیدی از طرف مقابل، مبنی بر تحویل چک امانی دارد، می‌تواند آن را به دادگاه تحویل دهد. در صورتی که در زمان تحویل چک امانی و توافق بر تعهدات طرفین، شاهدی در آنجا وجود داشته است، صاحب چک می‌تواند با معرفی شاهد به دادگاه، ادعای خود را ثابت کند. قاضی در صورت لزوم، شهادت شهود را می‌شنود و پس از آن، حکم خود را صادر می‌کند.
نظریه شماره 6438/7 مورخ 5/8/1382
با توجه به این نظریه، اگر دارنده چک، چک خود را نزد شخص دیگری به عنوان امانت قرار دهد تا پس از انجام تعهد، آن را پس بگیرد، در این حالت، اگر امین، چک را به بانک ببرد و علیه دارنده چک، گواهی عدم پرداخت بگیرد جرم خیانت در امانت واقع شده است.
مواد قانونی مرتبط با این لایحه
برای نوشتن نمونه لایحه خیانت در امانت چک ، شاکی می‌تواند با استفاده از مواد قانونی مناسب، لایحه‌ای مستند به دادگاه ارائه دهد. ماده‌هایی که در زیر آمده است در ارتباط با بزه خیانت در چک امانتی است:
ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی
با توجه به این ماده، اگر امین چکی را به عنوان امانت دریافت کرده باشد و شرط شده باشد که چک پس از انجام تعهد بازگشت داده شود، ولی امین چک را پس ندهد و از آن سوء استفاده کند به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم می‌شود.
ماده ۱۴ قانون چک
با توجه به این ماده، در صورت خیانت در امانت توسط امین، صادرکننده چک یا ذی‌نفع یا قائم مقام او می‌تواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد. بانک بعد از احراز هویت شخص دستور دهنده، از پرداخت مبلغ چک خودداری می‌کند. در صورت ارائه چک، بانک با ذکر دلیل، گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند.
