با امضای قرارداد حق اختراع ، این حق را بفروشید یا واگذار کنید!

قرارداد حق اختراع ، از مجموعه قراردادهایی است که در زمینه واگذاری حق اختراع مورد توجه قرار می‌گیرد. به بیانی روشن‌تر، این موافقت نامه فی ما بین مخترع و شخص متقاضی بهره برداری از یک ایده یا اختراع منعقد می‌شود. باید بیان داشت که ماهیت و چهارچوب حاکم بر این قرارداد ، به اقتضای موضوع آن، از اصول خاصی پیروی می‌کند. در واقع با توجه به حساسیت‌های موجود در زمینه استفاده از چنین حقوقی و نیز پیچیدگی‌های موجود در حفظ حقوق مخترعان، در نظر گرفتن تمهیداتی ویژه برای این موافقت نامه نیاز خواهد بود.

در این زمینه تلاش داریم که در ابتدا با ارائه یک نمای کلی از موافقت نامه حاضر، جزئیاتی را در خصوص انتقال حق اختراع در این قرارداد بیان کنیم.

منظور اصلی از حق اختراع در قرارداد حق اختراع چیست؟

امروزه با توجه به تحولات صورت گرفته در عرصه تعاملات اقتصادی و تجاری، صاحبان سرمایه همواره به دنبال ایده‌های جدید و کارآمد هستند. در نتیجه این موضوع، توجه تعداد زیادی از اشخاص به سوی اختراعات و کسب امتیاز بهره برداری از آن‌ها جلب شده است. باید اشاره داشت که اختراعات و حقوق متعلق به صاحبان آن‌ها، در دسته حقوق مالکیت معنوی و مالکیت‌های صنعتی و تجاری قرار می‌گیرد.

به طور کلی اختراع در این موافقت نامه، اشاره به فرآیند ارائه یک ایده جدید یا کالا در زمینه‌های صنعتی، تجاری یا کشاورزی دارد. قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال 1386 در ماده 1 خود بیان می‌کند که اختراع؛ نتیجه فکر شخص یا اشخاصی است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه و چالشی را در یک حرفه، فناوری و صنعت حل و فصل می‌کنند. در این زمینه باید بیان داشت که اختراع باید دربردارنده یک ایده یا محصول جدید بوده و هیچ سابقه‌ای نداشته باشد. در غیر این صورت عنوان اختراع به آن تعلق نخواهد گرفت.

حق اختراع حقی است که برای پرورش دهنده یک ایده یا سازنده یک اثر در نظر گرفته می‌شود. به موجب این حق، مخترع قادر است که به صورت انحصاری و طی یک بازه زمانی معین، اقداماتی را جهت استفاده، انتقال، فروش، عرضه، واردات و اعطای مجوز بهره‌برداری حقوق خود انجام دهد. البته در این زمینه، مخترع باید ابتدا اختراع خود را ثبت کرده باشد تا بتواند اقدامات لازم را جهت استفاده از حقوق مالی اختراع خود انجام دهد.

موافقت نامه حاضر به چه منظور فی ما بین اشخاص تنظیم و امضا می‌شود؟

قرارداد حق اختراع ، موافقت نامه‌ای است که برای انتقال حقوق مالی ناشی از حق اختراع به سایر اشخاص تنظیم و منعقد می‎‌شود. باید بیان کرد که با توجه به موضوع خاص این نمونه قرارداد ، موافقت نامه مورد نظر برای واگذاری استفاده و بهره برداری از این حقوق نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به طور کلی، این موافقت نامه میان مخترع، به عنوان اعطا کننده مجوز و شخص متقاضی بهره برداری از اختراع، به عنوان دارنده مجوز شکل می‌گیرد. به موجب انعقاد نمونه قرارداد واگذاری حق اختراع ، این مجوز برای طرف دیگر موافقت نامه ایجاد می‌شود که از حق مخترع تحت شرایط خاص استفاده کند. مطابق با استانداردهای سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO)، قرارداد حاضر، به منظور انتقال فوری و غیر قابل خاتمه حقوق انحصاری مرتبط با حقوق مالکیت معنوی تنظیم و منعقد می‌شود.

یکی از نکات بسیار مهم در خصوص این موافقت نامه این است که به موجب انعقاد این قرارداد، تنها حقوق مالی مخترع به دارنده مجوز واگذار خواهد شد. به عبارت دیگر حق معنوی ناشی از اختراع موضوع موافقت نامه، برای همیشه متعلق به مخترع خواهد بود و چنین حقی قابل انتقال به غیر نخواهد بود.

امضای قرارداد حق اختراع ، چه مزایایی را برای مخترع به همراه خواهد داشت؟

باید خاطر نشان کرد که نمونه قرارداد واگذاری حق اختراع ، از موافقت نامه‌های قابل توجه در عرصه تجاری داخلی و بین المللی به حساب می‌آید. انعقاد این قرارداد، دسترسی اشخاص را به فناوری‌های متنوع سهولت می‌بخشد. از سوی دیگر، یکی از مزایای اصلی انعقاد این موافقت نامه این است که علاوه بر تثبیت و حفظ مالکیت مخترع نسبت به اختراع خود، این امکان را برای ایشان فراهم می‌سازد که از نام و شهرت تجاری برخوردار شود. به عبارت دیگر، به واسطه اقدامات دارنده مجوز در زمینه بهره برداری از اختراع، مخترع قادر می‌شود که از شبکه تجاری دارنده مجوز، مزایایی را کسب کند و در خارج از چهارچوب جغرافیایی خود شناخته شود.

اهمیت این موافقت نامه زمانی شدت بیشتری پیدا می‌کند که مخترع از امکانات و زمان لازم جهت ارائه و شناسایی اختراع خود برخوردار نباشد. به همین ترتیب این موافقت نامه به مخترع کمک می‌کند که جهت شناسایی آثار خود و نیز کسب سود، اقداماتی را به عمل آورد.

قرارداد حق اختراع ، چه جایگاهی در نظام حقوقی ایران دارد؟

به طور کلی، اگرچه مسئله اختراعات و حقوق ناشی از آن‌ها در قانون ثبت اختراعات ، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال 1386 مورد توجه قرار می‌گیرد اما به صورت صریح نامی از عنوان قرارداد حاضر در نظام حقوقی حاکم بر موافقت نامه‌ها به میان آورده نشده است. البته این موضوع به معنای عدم اعتبار این موافقت نامه نیست. بلکه علی رغم عدم تعیین و تکلیف قانون در خصوص اجزا و شرایط حاکم بر این موافقت نامه، قانونگذار تحت شرایطی، آثار ناشی از چنین توافقاتی را به رسمیت می‌شناسد.

با توجه به این مسئله می‌توان بیان کرد که نمونه قرارداد واگذاری حق اختراع ، از جمله موافقت نامه‌های نامعین است. به همین ترتیب این موافقت نامه از شرایط مقرر در ماده 10 قانون مدنی پیروی خواهد کرد. این ماده، برای اعتبار پیدا کردن چنین موافقت نامه‌هایی، منعقدکنندگان را به رعایت استاندارهای قانونی و شرعی ملزم می‌کند. در غیر این صورت، آثار قانونی لازم بر توافقات اشخاص در زمینه انتقال حق اختراع مترتب نخواهد شد.

آیا می‌توان قرارداد حق اختراع را به عنوان نمونه‌ای از قراردادهای لایسنس شناسایی کرد؟

برای پاسخ به این سوال، ابتدا معنا و مفهوم قرارداد لایسنس را بیان می‌کنیم. موافقت نامه لایسنس موافقت نامه‌ای است که به منظور اعطای مجوزهای لازم در زمینه‌هایی همچون استفاده از نام و علامت تجاری، فناوری‌های ثبت شده یا توانایی تولید و فروش کالاها منعقد می‌شود. در این موافقت نامه، هدف اصلی حول محور حقوق مادی یا همان حقوق مالی خواهد بود. در این راستا می‌توان بیان کرد که نمونه قرارداد فروش حق اختراع ، به عنوان یکی از نمونه‌های موافقت نامه لایسنس قابل شناسایی است. به عبارت دیگر، در حوزه قراردادهای لایسنس، دسته‌ای تحت عنوان قرارداد لیسانس اختراع قرار می‌گیرد.

در خصوص انتقال حق اختراع، این موافقت نامه سبب می‌شود که مجوز استفاده از حقوق مالی ناشی از اختراع به طرف دیگر واگذار شود. مسئله مهمی که در اینجا باید به آن اشاره داشت، حق امتیاز یا رویالتی خواهد بود. رویالتی، مبلغی است که دارنده مجوز در ازای استفاده و بهره برداری مستمر از حق اختراع به مخترع پرداخت می‌کند زیرا واگذاری چنین حقوقی به سایر اشخاص، جنبه‌ای معوض دارد. به عبارت دیگر، بلا عوض بودن این موافقت نامه، در حالات نادری اتفاق خواهد افتاد.

آیا مخترع می‌تواند بخشی از حقوق مرتبط با اختراع خود را به شخص دیگری منتقل کند؟

بله، مخترع می‌تواند به موجب قرارداد، تنها بخشی از حقوق مرتبط با اختراع خود را واگذار کند. به عنوان مثال، ممکن است مخترع فقط حق تولید اختراع خود را به طرف مقابل اعطا کند ولی سایر حقوق مانند حق فروش یا واردات را برای خود محفوظ نگه دارد. این تصمیم می‌تواند ناشی از تمایل شخصی مخترع یا به هر دلیل دیگر باشد.

با این حال، در نظر داشته باشید که گاهی انتقال بخشی از حقوق، ممکن است به صورت ضمنی منجر به انتقال سایر حقوق مرتبط نیز شود. برای مثال، اگر مخترع، حق فروش اختراع را واگذار کند، این اقدام او می‌تواند به صورت ضمنی شامل انتقال حقوق دیگری همچون حق تولید یا حق واردات نیز باشد، مگر اینکه در قرارداد به صراحت خلاف آن ذکر شود. بنابراین، ضروری است که زمان تنظیم قرارداد، تمام حقوق مورد نظر به طور شفاف تعریف و مشخص شوند تا از هر گونه ابهام یا سوءتفاهم جلوگیری شود.

پیشنهاد می‌کنیم که

پیشنهاد می‌کنیم که اگر قرار است حق اختراع خود را به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری واگذار کنید یا اگر شخصی هستید که تمایل دارید به وسیله این قرارداد، حق اختراع یک مخترع را در اختیار بگیرید؛ حتما یک قرارداد اختصاصی بنویسید. برای این منظور می‌توانید به سهولت درخواستتان را در بخش تنظیم قرارداد اختصاصی ثبت کنید تا وکلا و مشاوران حقوقی تیم رکلا با شما ارتباط بگیرند. مسلم است که متن قرارداد شما باید حاوی تمام شرایط، تعهدات و موارد مهم دیگری باشد که طرفین در نظر دارند. علاوه براین، مهم است که شروط و تعهداتی که توسط طرفین معین می‌شود، مطابق با قانون باشد. رسیدگی به این قبیل موارد و ارزیابی محتوای قراردادی که امضا خواهد شد، اقدامی است که به دانش حقوقی و تجربه نیاز دارد. به همین دلیل، برای شما مناسب خواهد بود که برای تهیه این قرارداد از اشخاص متخصص راهنمایی بگیرید.

علاوه براین، اگر سوالی در خصوص دیگر ابعاد حقوقی قرارداد دارید، پیشنهاد می‌کنیم که از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره ببرید.