سلامت سازمانی و تاثیر آن بر روی پیشرفت و بقای جامعه

واژه سلامت در اذهان عمومی به معنای عدم بیماری در انسان است. حال، سوالی که در این قسمت پیش می‌آید این است که آیا می‌توان کلمه سلامت را که مختص موجودات زنده است به سازمان‌ها یا تشکیلات‌ نسبت داد و عبارت سلامت سازمانی را به کار برد؟ اگر سازمان‌ها را به صورت یک موجود زنده در نظر بگیریم که هویتی مستقل از کارکنان خود داشته باشند، می‌توان گفت که پاسخ این سوال مثبت است. واژه سلامت، مفاهیم گسترده‌ای دارد و در علوم انسانی به طور وسیعی به کار می‌رود. به طور مثال، در مبانی اجتماعی از اقتصاد سالم و جامعه سالم به وفور استفاده می‌کنیم.

از آنجایی که در اکثر مواقع، نیازهای افراد از طریق سازمان‌ها تامین می‌شود، بنابراین پیشرفت و بقای جامعه، تابع کارکرد موثر سازمان‌ها است. بدین منظور سازمان‌ها برای اینکه وظایف خطیر خود را به نحو احسن انجام دهند، باید سالم و پویا باشند. در این مقاله قصد داریم نظرتان را به مفهوم سلامت سازمانی و اهمیت آن جلب کنیم و درباره ابعاد آن توضیح دهیم.

در راستای موضوع مورد بحث در این مقاله، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مدیریت کارکنان را نیز مطالعه کنید. برای مطالعه مقاله می‌توانید روی لینک بزنید. در آن مقاله درباره اهمیت مهارت مدیریت پرسنل و تکنیک‌های کاربردی آن صحبت می‌کنیم. بدون شک، مدیریت پرسنل در سلامت یک سازمان تاثیرگذار خواهد بود.

سلامت سازمانی چیست؟

سلامت در سازمان، یک مفهوم چند بعدی به شمار می‌رود و تعاریف مختلفی در این زمینه ارائه شده است. در سال 1969، آقای مایلز، خاطر نشان کردند که مفهوم سلامت در هر تشکیلات یا سازمان به توانایی آن سازمان در حفظ دوام خود، سازگاری با محیط و در نهایت بهبود و توسعه این توانایی اشاره دارد. ارویک (۲۰۱۲)، سلامت سازمانی را میلی به رقابت شفاف و کارآمد در بین سازمان‌ها تعریف می‌کند. یک سازمان سالم دربرگیرنده کارکنان سالم (از لحاظ روانی و جسمی) است که روند منظم و مشخصی دارد. در حقیقت، با توجه به تعریف اکثر محققان، سلامت سازمانی را می توان اینگونه تعریف کرد: حالت کامل و بدون توقف کارکرد همه فرآیندهای رسمی، غیر رسمی، اصلی و کمکی سازمان با شفافیت جامع.

قصد داریم این تعاریف را به صورت واضح‌تر بیان کنیم. در یک وضعیت عادی، کارکرد فردی و سازمانی در حد مورد انتظار قرار دارد اما زمانی که موضوع سلامت در سازمان به میان می‌آید، این امکان نیز وجود دارد که میزان بازدهی بالاتری نسبت به حد معمول یا حتی فراتر از رقبای خود داشته باشید. بنابراین سلامت در هر سازمان به صورت بلند مدت، بر روی آن نهاد تاثیر می‌گذارد و سازمانی با خصیصه‌های بادوام تشکیل می‌دهد. با این تفاسیر، می‌توان گفت یک سازمان سالم نه تنها در محیط خود پایدار است بلکه این امکان را دارد که در دراز مدت با آن محیط سازگار شود، توانایی‌های لازم را برای دوام خود ایجاد کند و همواره توسعه دهد.

ویژگی‌های سلامت سازمانی چه هستند؟

برای دستیابی به اهداف موفقیت آمیز و بلند مدت شرکت‌ها، باید یک محیط کاری سالم تامین شود چرا که در سازمان‌های سالم و شفاف، اثرات همکاری مطلوب به منظور رقابت در بازار جهانی و سود دهی مداوم به وضوح دیده می‌شود. تشخیص و درک خصوصیات یک سازمان سالم، به ما در شناسایی عیوب در نهاد مربوطه و ایجاد گام‌های صحیح در رفع مشکلات، کمک فراوانی می‌کند. در ادامه به ذکر برخی از این ویژگی‌ها می‌پردازیم:

1. انعطاف پذیر و خلاق بودن در برابر تغییرات حاصل از اطلاعات به دست آمده؛
2. حفظ امنیت و آزادی در تبادل اطلاعات؛
3. پایبند نسبت به اهداف سازمان؛
4. شکل‌گیری سازمان بنا بر نیاز افراد؛
5. برخورداری از منابع انسانی توانا و با انگیزه؛
6. توجه به کسب خرسندی مشتری؛
7. اشتراک گذاری موثر اهداف نهاد یا سازمان؛
8. کار گروهی با بازده بالا؛
9. مدیریت قوی جهت استخدام افراد شایسته و اخذ تصمیمات کارآمد؛
10. روحیه بالای کارکنان؛
11. ایجاد فرصت‌های آماده سازی و افزایش مهارت در بین کارکنان توسط سازمان به منظور ارتقای جایگاه؛
12. سازگاری سریع با چالش‌ها و تغییرات؛
13. ساختار تعریف شده روشن برای سازمان و ایجاد سیاست گذاری‌های شناخته شده و منطقی؛
14. درک مناسب ریسک‌های سازمانی در راستای رشد نهاد مربوطه.

ابعاد سلامت سازمانی

ابعاد سازمانی را می توان در ۹ بند خلاصه کرد. بدیهی است به کارگیری این مولفه‌ها در تمام زمان‌ها می‌تواند به رهبر مجموعه یا تیم مدیریت در رابطه با چشم اندازهای مجموعه کمک کند. در ادامه به این مولفه‌ها اشاره می‌کنیم:

1. رهبری سالم، فروتن و دارای مهارت‌های مدیریتی بالا؛
2. ایجاد نقشه راه و استراتژی مناسب؛
3. تمرکز بر روی هدف؛
4. برقراری ارتباطات موثر با کارکنان خود و سایر مجموعه‌های مرتبط؛
5. شکل‌دهی یک سیستم پایدار با بهره گیری از فناوری مدرن و شناخته شده جهت شناسایی نقایص و عیوب؛
6. پایبندی کارکنان به سازمان؛
7. توانایی حل مسأله؛
8. مشارکت و دخیل کردن کارکنان در تصمیم‌گیری‌های سازمان؛
9. اعتبار یا شهرت سازمان.

مدیران برجسته سازمان باید ابعاد سلامت سازمانی را در نظر داشته باشند و با ایجاد شرایطی برای محقق شدن این موارد، به سلامت هرچه بیشتر مجموعه تحت رهبری خود کمک کنند. بدون شک این موارد جز با بهره‌مندی از مهارت‌های مدیریتی در جذب و به کارگیری صحیح نیروی انسانی متعهد و پایبند محقق نمی‌شود. نکته مهم دیگر در خصوص این مساله این است که مدیران باید به شرایط روز جامعه، تکنولوژی‌ها و فناوری‌های مدرن نیز توجه داشته باشند تا به واسطه بهره‌مندی از آن‌ها بتوانند برای بهبود و افزایش سطح سلامت سازمانی تلاش کنند. گام نهادن در مسیر این هدف، جز با مشاهده، تحقیق، ارزیابی و پیگیری مداوم امکان پذیر نیست.

رابطه بین فساد اداری و سلامت سازمانی

فساد اداری، نقطه مقابل سلامت در سازمان است. در واقع هرچه از سلامت یک سازمان کاسته شود، به فساد آن اضافه خواهد شد. برای اینکه سلامت در سازمان برقرار شود، ابتدا باید پدیده فساد در سازمان را به طور کامل بشناسید.

فساد اداری یک معضل جهانی است که در نبود سلامت سازمانی رخ می‌دهد. در این نوع فساد، افراد به موجب اختیاراتی که در جایگاه خود دارند، از موقعیتشان سوء استفاده می‌کنند. در واقع، به منظور تحقق منافع شخصی خود، قواعد و مقررات وضع شده در سازمان را زیر پا می‌گذارند و با این کار در روند سیستم اداری، اختلال ایجاد می‌کنند. می‌توان گفت، فساد در سطوح اداری، مانند عفونت عمل می‌کند که اگر به ساختار سازمان منتقل شود، تمام اعضا را درگیر خواهد کرد و در صورت شیوع آن، کل سازمان فلج می‌شود.

از این رو، دولتمردان و مدیران باید برای جلوگیری از فساد و حفظ بقای یک سازمان سالم، تمهیداتی بیندیشند. به عنوان مثال، در زمان استخدام افراد در سازمان مورد نظر از ضمانت‌های قانونی بهره بگیرند و فرهنگ سازمانی را ارتقاء دهند. همچنین دولت باید برای تخلفاتی از این قبیل، جرایم سخت‌ گیرانه‌ای را لحاظ کند.

ویژگی‌های یک سازمان ناسالم

یک سازمان ضعیف و ناسالم با ایجاد یک محیط سمی نه تنها موجب ارتقای پرسنل خوب خود نمی‌شود بلکه آنان را به سمت درب خروجی هدایت می‌کند. در ادامه به خصوصیات یک سازمان با فرهنگ نامناسب می‌پردازیم:

1. افزایش غیبت و بی انضباطی کارکنان؛
2. عدم مشورت با کارکنان و تصمیم گیری‌ها در سطوح بالاتر؛
3. نبود روحیه و انگیزه کافی در کارکنان؛
4. فقدان اعتماد و ارتباط مناسب بین اعضاء؛
5. بی توجه به اعتبار سازمان؛
6. عدم پایبندی کارکنان؛
7. عدم بازرسی‌های منظم و ارایه گزارش‌های ناصحیح از رویکرد مجموعه؛
8. استخدام افراد نادرست و محول کردن کارهای مهم به آن‌ها؛
9. مقاومت نسبت به تغییر در سازمان.

یک پیشنهاد موثر

سلامت سازمانی ، معیاری برای سنجش کارایی سازمان به شمار می‌رود. در یک سازمان سالم، مدیر از یک سبک مدیریتی پویا بهره می‌گیرد. در چنین ارگانی، کارمندان نیز با میل و اشتیاق در محل کار حاضر می‌شوند. آن‌ها پیوسته در حال یادگیری و ارتقای معلومات خود هستند و بابت فعالیت خود در آن سازمان، احساس خرسندی می‌کنند. بنابراین در یک سازمان سالم، همه عوامل به تحقق اهداف مجموعه می‌اندیشند. البته برای تداوم این سازمان، لازم است که از مدیران و کارکنان مقتدر بهره بگیرند.

این مقاله، سعی کرده است اطلاعات کاربردی در مورد سازمان سالم به مدیران و کارمندان ارائه دهد اما این افراد باید از جنبه‌های حقوقی این موضوع نیز آگاه باشند. در این راستا، تیم حقوقی رکلا به عنوان مرجع تخصصی تنظیم قرارداد، با بهره گیری از وکلا و مشاوران حقوقی مجرب، خدمات حقوقی را در این زمینه ارائه می‌دهد. برای بهره مندی از این خدمات، می‌توانید درخواست خود را در بخش مشاوره حقوقی تلفنی و در بخش تنظیم قرارداد ثبت کنید.