اعتبار هبه نامه شفاهی از نظر قانون ایران به چه میزان است؟

هبه نامه شفاهی یک توافق نامه است که میان اشخاص، به صورت کلامی انجام می‌شود. برای بررسی این قرارداد نیاز است به قواعدی که در خصوص محقق شدن هبه بیان شده است، توجه داشته باشیم. علاوه براین، باید شرایط صحت قرارداد را نیز مورد توجه قرار دهیم. اگرچه درباره نمونه قرارداد هبه شفاهی ، صحبت‌ها و نظریه‌های متفاوتی بیان شده است و عده‌ای به طور کلی این قرارداد را معتبر نمی‌دانند اما در روابط میان اشخاص و به خصوص در توافقاتی که میان اعضای یک خانواده انجام می‌شود، این نوع از قرارداد را به تعدد انجام می‌دهند و به همین دلیل، سوالات زیادی درباره آن، مطرح می‌شود.

هبه نامه شفاهی گاهی محل اختلافات و مشکلات زیادی بوده است. با اینکه تاکید می‌شود که حتما توافقات و قراردادهای خود را به صورت مکتوب به ثبت برسانید اما مشاهده می‌شود که این قرارداد را به صورت شفاهی نیز بیان می‌کنند. با توجه به نیاز مردم و وجود مشکلاتی که در خصوص هبه شفاهی وجود دارد، لازم است که درباره این قرارداد صحبت کنیم و ابعاد قانونی آن را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه این مطلب توضیحات بیشتری را در خصوص شرایط معتبر بودن و ویژگی‌های هبه نامه شفاهی بیان می‌کنیم.

نمونه قرارداد هبه شفاهی چگونه قراردادی است؟

برای تعریف هبه نامه شفاهی ، لازم است که ابتدا به تعریف هبه بپردازیم. قرارداد هبه ، یک شیوه از انجام توافق میان اشخاص است. این قرارداد در قانون مدنی تعریف شده است و به همین دلیل، آن را یک قرارداد معین می‌نامند. معین بودن هبه، به این معنی است که قانون مدنی یک تعریف صریح و روشن درباره آن بیان کرده است و علاوه براین، برای انجام این قرارداد، قواعدی نیز باید رعایت شود که این قواعد نیز در قانون مدنی توضیح داده شده است.

قانون مدنی اینطور تعریف می‌کند که هبه نامه ، قراردادی است که با استفاده از آن، مالی از جانب صاحب آن، بدون دریافت وجه و به صورت رایگان به شخص دیگری اهدا می‌شود. در این قرارداد، سه رکن اصلی وجود دارد که موجب انجام شدن هبه می‌شوند. براساس این تعریف، هبه نامه شفاهی یک تعهد رایگان است. اگر بخواهیم انگیزه انجام این قرارداد را بررسی کنیم، موارد متعددی را می‌توانیم بیان کنیم. شما می‌توانید با انگیزه‌های مختلف هبه را انجام دهید و مانعی برای انجام آن نیست. تنها شرط اصلی این است که واهب (مالک) از انجام هبه رضایت داشته باشد و با قصد و نیت خود، این اقدام را انجام دهد. همچنین متهب (شخصی که مال به او بخشش می‌شود) نیز باید مال هبه را بپذیرد.

در این قرارداد، قبول و قبض متهب ، بسیار مهم است. تا به اینجا درباره هبه توضیح دادیم اما هبه نامه شفاهی ، یک نوع از قرارداد هدیه است که به صورت کلامی انجام شود. یعنی اینکه مالک صرفا بگوید که مالی را به شخص دیگری اهدا می‌کند و آن شخص نیز به صورت زبانی بپذیرد که مال را دریافت کند. در چنین شرایطی که توافق به صورت مکتوب، ثبت نشده است، هبه نامه، شفاهی خواهد بود.

آیا هبه نامه شفاهی معتبر است؟

درباره معتبر بودن هبه به صورت شفاهی، مطالب بسیار زیادی بیان شده است. عده‌ای از وکلا این نوع قرارداد را به طور کلی بدون اساس و باطل در نظر می‌گیرند و عده‌ای دیگر، معتقدند که این قرارداد تحت شرایط خاصی، صحیح است. بنابراین، اگر در شرایطی هستید که هبه شفاهی انجام داده‌اید و به دنبال راهکاری هستید که بتوانید انجام شدن هبه را اثبات کنید یا اینکه تمایل دارید معتبر نبودن یک هبه شفاهی مشخص شود، لازم است مطالبی که در این خصوص توضیح می‌دهیم را مورد توجه قرار دهید.

ابتدا باید بگوییم که هبه را نیز می‌توانید به صورت شفاهی انجام دهید. اگرچه بسیار تاکید می‌شود که این قرارداد حتما به صورت مکتوب باشد. با این حال، در موارد متعددی در میان اشخاص، هبه به صورت شفاهی انجام شده است. اشخاص با اسناد، مدارک و با استفاده از شهادت شهود، توانسته‌اند که هبه شفاهی را اثبات کنند و در دادگاه رای بگیرند. اگرچه مراحل اثبات هبه نامه شفاهی ، بسیار زمانبر است و نیاز به پیگیری‌های دادگاهی دارد اما قابل انجام است و اشخاص در موارد متعددی توانسته‌اند که هبه شفاهی را اثبات کنند و نتیجه قابل قبولی بگیرند.

شرایط معتبر بودن قرارداد هبه شفاهی

برای انجام هر قراردادی، لازم است که شرایط صحت قرارداد، رعایت شود. هبه نیز از جمله قراردادهایی است که برای انجام آن، چه به صورت ثبتی و چه به صورت دست نویس یا شفاهی، لازم است که شرایط معتبر بودن و صحت قرارداد را در نظر بگیرید.

تصور کنید که پدر شما، به صورت شفاهی و در میان خواهران و برادران شما، اظهار می‌کنند که یک آپارتمان را به شما هبه کردم یا اینکه اینطور بیان می‌کنند که این آپارتمان را به تو اهدا کردم. در این شرایط اگر پدر شما، دارای سلامت کامل عقل باشد و حق تصرف در اموال خود را داشته باشد؛ به این معنی است که اهلیت دارد و به صورت قانونی از حق انجام قرارداد، بهره‌مند است. بنابراین، هبه شفاهی از جانب ایشان صحیح خواهد بود.

در ادامه، برای انجام هبه لازم است که آپارتمان معین و مشخص باشد. یعنی در زمان انجام هبه شفاهی، آپارتمان باید وجود داشته باشد و شما آن آپارتمان را بگیرید. یعنی اینکه آپارتمان را قبض کنید و آن را در اختیار داشته باشید. در این شرایط، هبه انجام شده است و عمل قبض به همراه شهادت شهود، دلایلی هستند که می‌توانید برای اثبات هبه به دادگاه ارائه دهید.

عدم انجام قبض

تصور کنید که مالی به صورت شفاهی به شما اهدا می‌شود اما شما آن را قبض نمی‌کنید. در این شرایط آیا هبه نامه شفاهی صحیح است و مال به شما منتقل می‌شود؟

خیر. بدون قبض مال، حتی در قراردادهای هبه به صورت مکتوب نیز، انتقال مالکیت انجام نمی‌شود. از شرایط معتبر بودن قرارداد و محقق شدن هبه، قبض مال است. اگر مال توسط طرف مقابل قبض نشود، هبه انجام نشده است. نمونه قرارداد هبه شفاهی ، قراردادی است که بر پایه ایجاب و قبول عمل می‌کند. یعنی اینکه لازم است مالک مال، بگوید که این مال را به تو بخشش کردم یا اینکه، این مال را به تملک تو درآورده‌ام و طرف مقابل نیز اعلام کند که این مال را می‌پذیرد و اینکه با هر اقدامی، عمل قبض مال را نشان دهد.

اثبات هبه نامه شفاهی در دادگاه و اخذ سند

اگر مالی به واسطه یک هبه نامه شفاهی در اختیار شما قرار گرفته است و تمایل دارید که برای آن مال، سند بگیرید و مالکیت خودتان را اثبات کنید یا اگر به واسطه شفاهی بودن این هبه، از شما شکایت شده است و تمایل دارید که صحت هبه را به اثبات برسانید، ابتدا باید مدارک و اسناد کافی برای اثبات این ادعا را در اختیار داشته باشید.

مهمترین مدرکی که در اثبات هبه نامه شفاهی کاربرد دارد، شهادت شهود است. شما می‌توانید برای تنفیذ هبه نامه شفاهی و اثبات آن به دادگاه، شاهدان خود را به همراه ببرید. همچنین استشهادیه محلی برای قبض مال نیز، می‌تواند برای اثبات این قرارداد مناسب باشد.

پیشنهاد ما

استفاده از قرارداد هبه شفاهی، با ابهامات، مشکلات و سوالات زیادی همراه است. اگر در پرونده‌ای هستید که مربوط به یک هبه نامه شفاهی است، به شما پیشنهاد می‌کنیم که درباره آن، با مشاور حقوقی گفتگو کنید. خدمات مشاوره حقوقی تلفنی ، با شرایط مناسبی در اختیار شما خواهد بود. ضمن آنکه می‌توانید درخواست تنظیم قرارداد ثبت کنید.