مهندس بهره برداری کیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟
امروزه نفت و گاز، به عنوان مهمترین منابع تأمین انرژی برای بشر، به حساب می‌آیند. کشورمان ایران، درصد قابل توجهی از نفت و گاز خاورمیانه را از آن خود کرده است. علاوه بر این، صنعت نفت و گاز در اقتصاد و قدرت ملی کشور، نقش مهمی دارند. از این رو بعد از کشف مخازن نفت و گاز و حفاری آنها، نحوه بهره برداری صحیح و بهینه این مخازن از اهمیت بالایی برخوردار است. حفاری و استخراج این منابع، هزینه زیادی به دنبال دارد. بدین منظور به منظور کنترل فشار مخازن نفت استخراجی و نگهداری از مخازن، به حضور شخص متخصصی تحت عنوان مهندس بهره برداری نیاز خواهد بود. در این مقاله در مورد مهندس بهره برداری و به صورت خاص در مورد مهندس بهره برداری نفت و وظایف آنان، صحبت خواهیم کرد.
در ابتدا لازم است توضیح دهیم که متداول‌ترین نوع قرارداد برای شروع همکاری میان مهندس و کارفرما، قرارداد استخدام مهندس است. برای آشنایی بیشتر با این قرارداد، روی لینک بزنید و درباره نکات حقوقی مرتبط با آن مطالعه کنید.
مهندس بهره برداری کیست؟
بهره برداری یکی از زیر شاخه‌های حوزه نفت است. بعد از کشف، حفاری و رسیدن به مخازن نفتی، مهندس بهره برداری با استفاده از تجهیزاتی خاص به عنوان متخصص بهره بردار، وارد عمل می‌شود. با توجه به هزینه گزاف حفاری، این فرد باید بهترین منطقه را برای حفاری برگزیند و سپس با انجام مواردی از قبیل تنظیم فشار نفت خروجی با استفاده از شیرهای ایمنی و فشار شکن، برخورداری از سیستم اطفاء حریق، رعایت استاندارهای ایمنی و غیره، اقدام به بهره برداری از مخازن کند. این افراد با رعایت موارد مذکور، در رفع مشکلات پیشروی استخراج و افزایش بازدهی آن، نقش مؤثری دارند.
وظایف مهندس بهره برداری
کار اصلی مهندس بهره بردار، بر روی چاه‌های نفت و گاز انجام می‌شود. او از زمان کشف و حفاری مخازن تا زمان بهره برداری، به صورت مستقیم در جریان امور قرار می‌گیرد. از طرف دیگر عملیات کشف و استخراج منابع نفت و گاز، بسیار هزینه بر است. بنابراین یک مهندس بهره بردار به منظور کاهش هزینه‌ها و افزایش بازدهی، باید در مورد مسائل مختلفی مانند نحوه محاسبه مختصات فنی و جغرافیایی محل حفر چاه، آشنایی کامل با عملیات بهره برداری و آشنایی با نحوه صحیح استفاده از تجهیزات اطلاعات کامل و جامعی کسب کند. علاوه براین، مناسب است که مهندس بهره بردار، درباره اهمیت رعایت نکات ایمنی نیز اطلاعات جامعی داشته باشد.
مهندس با تکیه بر دانش فنی خود، با سایر قسمت‌های شرکت نفت، از قبیل واحد استخراج، بخش ساختمان سازی، حمل و نقل و غیره در ارتباط خواهد بود. وظیفه مهندس بهره بردار شامل مواردی از قبیل کنترل و نظارت بر وضعیت چاه‌ها، تأمین تجهیزات مورد نیاز استخراج و بررسی وضعیت تجهیزات از لحاظ سلامت است. در ادامه به ذکر برخی از وظایف مهندس بهره برداری می‌پردازیم که شامل دو بخش نظارت بر عملکرد گروه‌های دیگر (مانند ساختمان سازی، حمل و نقل و غیره)، هماهنگی امورات مربوط به بهره برداری و راه اندازی جریان نفت و گاز می‌شود.
وظایف مهندس بهره بردار به عنوان ناظر بر گروه‌های دیگر
در ادامه لیستی از وظایف این افراد مبنی بر نظارت بر سایر گروه‌ها را بیان می‌کنیم:
- آزمایش بر روی اولین لایه نفت یا گاز رؤیت شده با ابزار ساق مته در حین حفاری؛
- به جریان انداختن یا زنده کردن چاه در صورت عدم وجود فشار کافی در جریان تولید نفت یا گاز؛
- تمیز کردن چاه به منظور حذف آب و مواد زائد موجود در نفت و در نهایت تلاش برای تولید نفت مرغوبتر؛
- اندازه گیری فشار داخل و سر چاه در موقعیت‌های مختلف و با ابزارهای مخصوص؛
- ایجاد نمودارهایی از داخل چاه با دستگاه مخصوص، از طریق توقف دستگاه مربوطه در مقابل لایه‌های چاه و در نهایت رسم مقاومت اندازه گیری شده توسط اپراتور؛
- گردآوری، تجزیه و تحلیل نمودارهای ایجاد شده به منظور بررسی موقعیت لایه تولیدی چاه؛
- بستن لایه‌های تولیدی به صورت موقت یا دائمی به منظور انجام کارهای خاصی که برای آنها برنامه ریزی شده است؛
- اندازه گیری عمق چاه در هر مرحله از فرآیند تولید؛
- استفاده از اسید برای سنگ مخزن و با هدف ایجاد شکاف‌هایی در لایه تولیدی برای افزایش قدرت تولید؛
- کُشتن چاه به دلیل تحت کنترل درآوردن چاه؛
- نظارت بر وضعیت لوله‌های داخل چاه از نظر فرسودگی و اندازه گیری قطر داخلی آنها با ابزارهای مناسب در مواقع نیاز.
وظایف مهندس بهره بردار در مورد امورات مربوط به بهره برداری
در این قسمت به وظایف فعالان این حرفه در مورد استخراج منابع می‌پردازیم:
- لزوم آشنایی نسبی با ابزار و تجهیزات مورد استفاده برای استخراج و نحوه کارکرد هر کدام از آنها؛
- اندازه گیری حجم ظرف‌های تفکیک کننده؛
- اندازه گیری میزان گاز تولید شده از نفت موجود در چاه؛
- شناسایی وسایل موجود در مسیر تولید چاه و حذف موانع به منظور افزایش راندمان چاه؛
- محاسبه ظرفیت پمپ‌ها و قرارگیری آنها در جاهای مشخص؛
- افزایش آگاهی در خصوص رفع نقص‌های تجهیزات به منظور افزایش بازدهی آنها برای برداشت نفت؛
- ارائه گزارش روند انجام کار در رابطه با وسایل مورد نیاز بهره برداری، درخواست تعمیر چاه‌ها و غیره.
وظایف مهندس بهره برداری نفت
همانطور که در ابتدای این مقاله بیان شد، کشورمان دارای ذخایر عظیم نفت و گاز در سطح جهان است. با توجه به این مهم، مهندسان بهره برداری نفت بایستی با مشارکت نیروهای متخصص، از جمله زمین شناسان، به بررسی روش‌های حفاری بپردازند و عملیات استخراج نفت از منابع زیر زمینی را مدیریت کنند زیرا در اکثر مواقع، نفت به صورت طبیعی از چاه، فوران نمی‌کند و باید از روش‌هایی مثل تزریق آب، مواد شیمیایی و بخار یا گاز، جهت تولید فشار استفاده کرد. همچنین جلوگیری از کاهش فشار ناگهانی چاه به دلیل استخراج نامناسب و نگهداری از چاه‌های نفت برای استخراج بیشتر، از جمله کارهایی هستند که یک مهندس بهره برداری نفت، باید به انجام آنها بپردازد.
در ادامه، دیگر وظایف مهندس بهره برداری نفت را بیان می‌کنیم:
- بررسی امکان تولید و استخراج از مخازن با توجه به شرایط محیطی و اقلیمی ناحیه؛
- ارزیابی چاه‌های بالقوه؛
- بررسی روش‌های بهینه حفاری با کمک زمین شناسان؛
- اجرای بهینه عملیات بهره برداری؛
- ازدیاد استخراج نفت با طراحی تجهیزات به روز؛
- توسعه راهکارهای حفر زمین‌های نفت خیز به منظور دستیابی به نفت؛
- شناسایی دقیق محل چاه‌ها با استفاده از تجهیزات کامپیوتری و انجام اصولی عملیات حفاری؛
- اطمینان از نصب، نحوه استفاده و صیانت صحیح از تجهیزات؛
- بررسی تأثیر استخراج منابع نفتی بر روی محیط زیست.
مهارت‌های مورد نیاز برای این سمت شغلی
افراد شاغل در این حرفه، افراد متخصص و با تجربه‌ای هستند که به منظور بهره برداری بهینه از مخازن نفت و گاز، از توانایی‌های ارزشمندی برخوردار خواهند بود. آنها برای انجام این کار، از روش‌های مناسبی استفاده می‌کنند. در ادامه به برخی از توانایی‌ها و مهارت‌های مورد نیاز یک مهندس بهره برداری می‌پردازیم:
- توانایی بررسی شرایط محل حفاری، امکان ایجاد مخازن و بهره برداری از آنها؛
- قابلیت انتخاب تجهیزات حفاری با توجه به نوع زمین منطقه مورد نظر؛
- تسلط بر مقدمات و ملزومات طراحی و پیاده سازی عملیات استخراج به صورت اصولی و بهینه؛
- آشنایی با شیوه‌‌های بهره برداری حداکثری با انتخاب روش مناسب و استفاده بهینه از تجهیزات موجود.
آینده شغلی و میزان درآمد مهندس بهره برداری
به دلیل کشف و توسعه روز افزون مخازن نفت و گاز و نیاز بشر به استفاده از سوخت‌های فسیلی، مهندس بهره برداری از بازار کار پر رونقی برخوردار است. جویندگان کار در این حیطه کاری، در ارگان‌های مختلف دولتی و خصوصی مانند شرکت‌های پیمانکاری وزارت نفت، پتروشیمی و سایر ارگان‌های مرتبط با نفت و گاز، امکان فعالیت خواهند کرد.
به دلیل سختی‌های فیزیکی و مشکلاتی که در دراز مدت در زمینه سلامت، گریبانگیر این افراد می‌شود، فعالان در این حوزه مشمول حقوق و مزایای بالایی هستند. لازم به ذکر است که حقوق این افراد بسته به میزان تحصیلات، سابقه کار و سمت کاری آنها متغیر خواهد بود.
نکته حقوقی مهم
صنعت نفت و گاز در تولید ناخالص ملی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین در روابط بین الملل، نقش مهمی دارد. در این مقاله به طور کلی در مورد مهندس بهره بردار و به صورت خاص، در خصوص مهندس بهره بردار نفت و وظایف آنها صحبت شد اما کسانی که مایل به اشتغال در این حوزه کاری هستند، علاوه بر دانستن نکات فنی و تخصصی حوزه نفت و گاز، بایستی در زمینه نکات حقوقی و شیوه صحیح امضای قرارداد در شرکت‌های خصوصی و دولتی نیز اطلاعات مکفی داشته باشند.
وب سایت رکلا همراه و همپای شما، در راستای تنظیم قرارداد اختصاصی و خدمات مشاوره تلفنی حقوقی قراردادها خواهد بود.
