تعریف تفاهم نامه چیست + تفاوت قرارداد و تفاهم نامه

تفاهم نامه ، ترکیبی است که از کلمه تفاهم مشتق می‌شود. این کلمه به معنای درک متقابل و فهمیدن است. معنی تفاهم نامه نیز به همین سادگی تعریف می‌شود. زمانی که طرفین با انجام مذاکرات و گفت و گو به نتیجه می‌رسند، به این معنی است که با یکدیگر نظرات و اهداف مشترک دارند. یعنی موضوع و هدف یکدیگر را به درستی متوجه شده‌اند و با یکدیگر موافق هستند.

شیوه زندگی بشر، زندگی در تنهایی و انزوا نیست. بدون شک هیچ فرد واحدی نمی‌تواند بدون کمک دیگران پروژه‌ای هدفمند انجام دهد. این فرد حتی اگر موفق هم شود، باید مخاطبان یا مراجعانی داشته باشد. رسیدن به یک نظر واحد و تعیین شرایطی که هر دو طرف با آن موافق باشند، از اصول پایه و اساسی برای برقراری روابط صحیح در انواع معامله یا اجرای پروژه‌ها است. گفت و گو و درک متقابل، پدیده جدیدی نیست. تلاش برای فهم یکدیگر، از اولین تلاش‌ها و موفقیت‌ های انسان است.

تفاهم و فهمیدن هدف اصلی و نیت اشخاص، در معاملات اقتصادی نقش تعیین کننده‌ای دارد. می‌توانیم ادعا کنیم که هیچ معامله‌ای بدون تفاهم به نتیجه نمی‌رسد. برای پیگیری انجام یک معامله یا پروژه، مهترین ملاک، داشتن اهداف و نظرات مشترک است. در ادامه این مطلب به سوال « تعریف تفاهم نامه چیست» پاسخ می‌دهیم. علاوه بر این، درباره تفاوت تفاهم نامه با سایر انواع قرارداد صحبت می‌کنیم و نحوه کاربرد صحیح آن را شرح می‌دهیم.

تعریف تفاهم نامه چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، معنی تفاهم به معنی فهم متقابل است. نمونه تفاهم نامه قرارداد نیز، نوشته‌ای مکتوب است که از درک متقابل طرفین صحبت می‌کند. این سند نوشته‌ای است که نشان می‌دهد طرفین درباره انجام یک معامله یا شروع یک پروژه، با یکدیگر گفت و گوی هدفمند داشته‌اند و به نتایج مطلوبی رسیده‌اند. معمولا زمانی که طرفین گفت و گوی موفقی دارند، اهداف و قصد و نیت یکدیگر را به خوبی متوجه می‌شوند.

اگر تمایل به انجام معامله یا انجام امور متقابل دارید، احتمالا با طرف مقابل گفت و گو می‌کنید. شما می‌توانید نتایج حاصل از گفت و گو را در یک دست نوشته‌ ثبت کنید. سند تهیه شده، یک تفاهم نامه خواهد بود که نشان ‌می‌دهد در آینده‌ نزدیک، یک معامله انجام می‌دهید.

این سند حقوقی، خلاصه‌ای از گفت و گو، موافقت‌ و اهداف و مقاصد مشترک طرفین است. برای پیگیری روند موضوع مذاکره، گفت و گوی اولیه طرفین به صورت یک صورت جلسه گردآوری می‌شود. این صورت جلسه همان نوشته‌ای است که مذاکرات شفاهی طرفین را به صورت مکتوب ثبت می‌کند. صورت جلسه تهیه شده را با گزارش گفت و گو یا تفاهم نامه، هم معنی می‌دانیم. نکته مهم در اصول تفاهم نامه نویسی این است که طرفین به خوبی به این مساله آگاه باشند که تفاهم نامه و قرارداد با یکدیگر متفاوت هستند.

یکی از معروفترین تفاهم نامه‌ها که به خوبی درباره اهداف و نظرات مشترک چند شریک صحبت می‌کند، قرارداد هم بنیان گذاران است، که به آن تفاهم نامه بنیان گذاران نیز گفته می‌شود. این تفاهم نامه، شرایط را برای شروع یک شراکت کاری بین دو نفر یا بیشتر آماده می‌کند.

آیا تفاهم نامه و قرارداد، با یکدیگر متفاوت هستند؟

شاید جست و جوی شما در اینترنت درباره این موضوع، شما را متقاعد کرده‌ باشد که این دو عنوان، به هم شبیه هستند و با یکدیگر تفاوتی ندارند. اما من به صراحت ادعا می‌کنم که همسان دانستن این دو عنوان، اشتباه است. اگرچه عدم آگاهی از اصول تفاهم نامه نویسی ، باعث شده است که تفاهم نامه یا توافق نامه‌ آثار مشابهی با قرارداد داشته باشند و به اشتباه به جای یکدیگر استفاده شوند. تفاوت قرارداد و تفاهم نامه و حتی تفاوت این اسناد با توافق نامه، نیازمند آگاهی از ماهیت و کاربرد هر کدام از این سه عنوان است.

چیزی که باعث می‌شود این اسناد را مشابه با یکدیگر بدانیم، نحوه اشتباه نگارش آن‌ها است. مساله مهم در تنظیم اسناد قانونی این است که، «عنوان» ملاک تعیین کننده ماهیت یک قرارداد نیست. ماهیت یک قرارداد، از محتوای آن مشخص می‌شود. برای مثال اگر شما عنوان تفاهم را انتخاب کرده باشید ولی در متن قرارداد از انجام مسئولیت‌ها و وظایف الزام آور صحبت کرده باشید، سند تنظیم شده یک قرارداد است!

یک تصور اشتباه درباره نمونه قرارداد و تفاهم نامه

عموم مردم به اشتباه فکر می‌کنند که این سند حقوقی، اعتبار کمتری از قرارداد دارد. به همین دلیل است که ترجیح می‌دهند در معاملات خود از عنوان تفاهم نامه استفاده کنند. ممکن است تصور کنید با استفاده از این عنوان، مسئولیت قانونی شما کمتر خواهد بود. این تصور اشتباه است. اگر متن تفاهم نامه، شامل شروط و تعهدات خاصی باشد و شما آن را امضا کرده باشید، موظف هستید به آن عمل کنید. به صرف نوشته شدن عنوان تفاهم، سند امضا شده بی اعتبار نمی‌شود. بنابراین، فقط با دیدن عنوان تفاهم نامه، راضی به امضا سند نشوید. پیش از امضا، به خوبی سند مورد نظر را مطالعه کنید و درخواست کنید که درباره بخش‌های مبهم آن، برایتان توضیح دهند.

آن دسته از افراد که تفاهم نامه را با قرارداد مشابه می‌دانند، به این مساله اشاره می‌کنند که؛ ممکن است محتوای تفاهم نامه در حقیقت یک قرارداد باشد. یعنی ممکن است متن تفاهم نامه شامل شروط و تعهداتی باشد که طرفین را ملزم به اجرای موضوع قرارداد کند. البته که این نظر بسیار درست است، اما به صورت کلی، ماهیت این دو سند با یکدیگر متفاوت است.

تایید قانونی

قرارداد یک سند معتبر است که قانون مدنی درباره آن به تفصیل صحبت کرده است. اما در قانون به تفاهم نامه یا توافق نامه، اشاره مستقیم نشده است. ماده 183 قانون مدنی می‌گوید اگر دو نفر یا بیشتر با یکدیگر تعهد کنند که اموری را انجام دهند و آن امور مورد قبول آن‌ها باشد، در حقیقت یک قرارداد منعقد شده است. نکته مهم در این تعریف، اشاره به الزام انجام تعهدات است. چیزی که تفاوت اصلی قرارداد با سایر اسناد و نوشته‌های قانونی است.

براساس ماده 10 قانون مدنی، تنظیم هر نوع قرارداد، با رعایت قانون صحیح و معتبر است. بنابراین ایرادی در تنظیم تفاهم نامه وجود ندارد. در متن این نوشته باید به این مساله اشاره شود که محتوای آن شامل چه مسائلی است؟ می‌توانیم بگوییم که این نوشته خلاصه‌ای از مذاکرات صورت گرفته بین اشخاص است. علاوه بر این، باید صراحتا عنوان شود که الزامی برای اجرای تعهد وجود ندارد. در غیر این صورت، متنی که تهیه می‌شود هیچ تفاوتی با قرارداد نخواهد داشت.

محتوای این سند حقوقی شامل چه بخش‌هایی است؟

سندی که تحت عنوان تفاهم نامه تنظیم می‌شود، شامل بخش‌های زیر است:

1. اصول و چارچوب اساسی معامله یا نقل و انتقالات طرفین در آینده نزدیک؛
2. شروط مهم طرفین، که رعایت آن‌ها ضمانتی برای تنظیم قرارداد در آینده است؛
3. تعیین موضوع بحث یا معامله. باید مشخص شود که طرفین دقیقا درباره چه موضوعی گفت و گو و مذاکره کردند و توافق‌های صورت گرفته درباره چه مساله‌ای بوده است؛
4. تعیین حدود تعهدات و مسئولیت‌هایی که در صورت انجام معامله به عهده طرفین خواهد بود؛
5. تعیین مدت برای انجام معامله یا تعیین مدت برای طول انجام معامله؛
6. نحوه رسیدگی به شکایات و تخلفات احتمالی؛
7. میزان تمایل طرفین و اهداف مشترک آن‌ها از انجام معامله در آینده؛
8. تعهدات مالی، از مهمترین مواردی است که لازم است پیش از شروع هر معامله‌ درباره آن توافق شود. طرفین باید در زمینه تعهدات مالی به تفاهم برسند؛
9. صلاحیت قانونی معامله یا زمینه حرفه‌ای پروژه باید مشخص شود.

به طور کلی زمانی که اشخاصی با هدف و نیت مشترک با یکدیگر مذاکره می‌کنند، موضوع مورد نظرشان را شرح می‌دهند، ابهامات را برطرف می‌کنند و به زبان ساده، یکدیگر را می‌فهمند. این تفاهم و فهم متقابل و تمام نتیجه گیری‌های شفاهی مذاکرات، در قالب نوشته‌ای تنظیم می‌شود. این نوشته تفاهم نامه است