رضایت نامه لیزر؛ سندی معتبر به منظور سلب مسئولیت کیفری از کادر درمان قراردادی و کلینیک
لیزر یکی از فناوری‌هایی است که برای درمان انواع مریضی‌های پوستی یا خدمات زیبایی و موارد متعدد دیگر کاربرد زیادی دارد. لیزر در واقع یک نور برانگیخته و پر انرژی است که استفاده از آن برای درمان مریضی‌ها، مقرون به صرفه و بدون درد و عارضه خواهد بود. امروزه در جراحی‌ها به جای چاقو از لیزر استفاده می‌کنند. همچنین لیزر برای زیباسازی و جوان سازی پوست نیز کاربرد دارد. مراکز درمانی پیش از استفاده از لیزر باید رضایت فرد تحت درمان را اخذ کنند. رضایت نامه لیزر به معنای اعلام رضایت فرد تحت درمان برای انجام درمان مورد نظر با استفاده از لیزر است.
فرد تحت درمان به واسطه امضای این رضایت نامه به دکتر و کادر درمان اجازه می‌دهد که مشکل جسمی او را با استفاده از لیزر برطرف کنند. اخذ این اجازه نامه از فرد تحت درمان الزامی است. بنابراین دکتر معالج در صورتی می‌تواند برای درمان فرد از لیزر استفاده کند که این رضایت نامه را از او اخذ کرده باشد. در ادامه این نوشته، شرایط و آثار قانونی اخذ رضایت نامه لیزر از فرد تحت درمان برای استفاده از لیزر را بررسی می‌کنیم. این مدرک در واقع یکی از انواع رضایت نامه است.
آیا اخذ رضایت نامه لیزر از فرد تحت درمان، الزامی است؟
معمولا از افرادی که برای انجام برخی از امور درمانی و زیبایی به مراکز لیزر درمانی مراجعه می‌کنند، خواسته می‌شود که رضایت نامه لیزر را تکمیل و امضا کنند. مراجعه کننده به واسطه تکمیل و امضای رضایت نامه، موافقت خود را نسبت به انجام درمان با استفاده لیزر اعلام می‌کند. همچنین، فرد متقاضی به واسطه امضای رضایت نامه انجام لیزر به کادر درمان اجازه می‌دهد تا درمان مورد نظر خودشان را با استفاده از لیزر، انجام دهند. اگر یک کادر درمانی، پیش از استفاده از این دستگاه، نسبت به اخذ رضایت نامه لیزر از فرد تحت درمان اقدام نکرده باشند، باعث ایجاد مسئولیت کیفری برای آن‌ها می‌شود.
در قانون مجازات اسلامی برای فردی که به صورت عمدی یا غیر عمدی به دیگران آسیب وارد می‌کند، ضمانت اجراهایی مانند پرداخت دیه و قصاص در نظر گرفته شده است. به همین دلیل در صورتی که کادر درمان بدون اخذ رضایت نامه از فرد تحت درمان از لیزر استفاده کنند، به پرداخت دیه محکوم می‌شوند. برای مثال، ممکن است که استفاده از لیزر باعث سوختگی پوست فرد تحت درمان شود. در این مثال، اگر از فرد تحت درمان رضایت نامه انجام لیزر اخذ نشده باشد، او می‌تواند نسبت به اخذ دیه سوختگی پوست از کادر درمان اقدام کند.
نحوه تنظیم و امضای فرم رضایت نامه برای لیزر
در ابتدا باید بگوییم امضای متن رضایت نامه لیزر به این معنا است که فرد تحت درمان، جسم خود را برای مدتی در اختیار دکتر معالج قرار می‌دهد. به همین دلیل، رضایت نامه لیزر باید به صورتی تنظیم شود که رضایت دهنده از تمام جزئیات و نحوه کار با لیزر آگاهی پیدا کند. بنابراین اصطلاحات به کار رفته در فرم رضایت نامه لیزر موهای زائد ، نباید تخصصی و غیر قابل فهم برای رضایت دهنده باشند. همچنین در فرم رضایت نامه لیزر موهای زائد باید خطرات و عوارض احتمالی کار با لیزر نیز برای رضایت دهنده شرح داده شود. بهتر است، خطرات و عوارض احتمالی کار با این دستگاه را مراکز درمانی که با لیزر کار می‌کند، به صورت شفاهی نیز برای رضایت دهنده شرح دهند.
ضمانت اجرای عدم اخذ رضایت نامه لیزر از فرد تحت درمان چیست؟
کرامت و ارزش انسان‌ها اقتضا می‌کند که جسم و جان آن‌ها از وارد شدن هرگونه تعرض و صدمه از سوی دیگران مصون باشد. به همین دلیل، هیچ انسانی نمی‌تواند به جسم و جان انسان دیگر تعرض کند یا او را مورد ضرب و جرح قرار بدهد. در قانون مجازات اسلامی برای کسی که به صورت عمدی یا غیر عمدی باعث مرگ یا ورود صدمه بدنی به انسان دیگر می‌شود، ضمانت اجراهایی مانند پرداخت دیه و قصاص در نظر گرفته‌اند.
قانونگذار در ماده 158 قانون مجازات ، برخی از موانع مسئولیت کیفری را مشخص کرده است. اشخاص مذکور در این ماده اگر جسم دیگری را مورد ضرب و جرح قرار دهند به ضمانت اجراهایی مانند قصاص و پرداخت دیه محکوم نمی‌شوند. با توجه به بند ج ماده 158، می‌توان گفت که اگر جراحی، همراه با رعایت شرایطی انجام شود باعث رفع مسئولیت کیفری از دکتر معالج خواهد شد. در ادامه توضیح می‌دهیم.
شرایط مطرح شده در بند ج ماده 158 قانون مجازات
در موارد زیر، دکتر معالج، ضامن فوت یا صدمات بدنی وارده حین درمان نیست:
- شرط اول: در صورتی که اقدامات درمانی انجام گرفته مشروع و قانونی باشد؛
- دومین شرط: فرد تحت درمان یا اولیاء یا سرپرستان قانونی او نسبت به انجام اقدامات درمانی اعلام رضایت کرده باشند؛
- شرط سوم: موازین فنی، علمی و نظامات دولتی در حین درمان رعایت شده باشد.
با توجه به رعایت این شرایط می‌توان گفت، ضمانت اجرای عدم اخذ متن رضایت نامه لیزر از دکتر معالج، ایجاد مسئولیت کیفری برای او است. در این حالت، اگر دکتر معالج در حین کار با لیزر باعث ورود صدمه بدنی به فرد تحت درمان شود، باید دیه او را پرداخت کند. با توجه به این ماده می‌توان گفت که در موارد فوری، اخذ رضایت نامه از فرد تحت درمان ضروری نیست.
برائت نامه به چه معنا است؟
در ابتدا باید بگوییم که اصل برائت یکی از مهمترین اصول شناخته شده در نظام حقوقی و کیفری ما است. همچنین این اصل در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز پذیرفته می‌شود. اصل برائت به این معنا است که اشخاص دارای مسئولیت کیفری یا حقوقی نیستند مگر در صورتی که خلاف آن با استناد به دلایل قانونی و محکمه پسند (ادله اثبات دعوا)، ثابت شده باشد. قانونگذار، اصل برائت را در قانون اساسی، قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی پذیرفته است. علیرغم پذیرش اصل برائت در حقوق کیفری، قانونگذار در ماده 495 قانون مجازات اسلامی بر خلاف این اصل، حکم کرده است. مطابق با این ماده، اگر کادر درمان در حین انجام اقدامات درمانی باعث فوت یا ورود صدمه بدنی به فرد تحت درمان شوند باید دیه او را پرداخت کنند.
با توجه به این می‌توان گفت که اصل بر مسئولیت کادر درمان است مگر در صورتی که عدم قصور و تقصیر خود را به اثبات برسانند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت، کادر درمان ضامن پرداخت صدمه بدنی وارد شده به فرد تحت درمان است مگر در صورتی که ثابت کند صدمه بدنی وارد شده ناشی از قصور و تقصیر آن‌ها در حین انجام اقدامات درمانی نیست. ممکن است که در حین کار با لیزر، به فرد تحت درمان صدمه بندی وارد شود. در این حالت اگر کادر درمان نتوانند عدم قصور و تقصیر خود را به اثبات برسانند، باید دیه صدمه وارد شده به فرد تحت درمان را پرداخت کنند، حتی زمانی که از او رضایت نامه گرفته باشند.
اثر قانونی اخذ برائت نامه
برائت نامه به مدرکی می‌گویند که پیش از انجام اقدامات درمانی از فرد تحت درمان می‌گیرند. اخذ برائت نامه از فرد تحت درمان باعث سلب مسئولیت کیفری از کادر درمان می‌شود. به عبارت دیگر، اگر از فرد تحت درمان برائت نامه گرفته شده باشد، دیگر کادر درمان ضامن خسارات وارد شده به او نیستند مگر در صورتی که قصور و تقصیر آن‌ها در حین انجام اقدامات درمانی به اثبات برسد. بنابراین می‌توان گفت که اثر قانونی امضای برائت نامه این است که بار اثبات عدم مسئولیت از عهده کادر درمان برداشته شود.
تفاوت میان برائت نامه و رضایت نامه لیزر
معمولا در مراکز لیزر درمانی، پیش از شروع به انجام اقدامات درمانی از مراجعه کنندگان رضایت نامه و برائت نامه گرفته می‌شود. اغلب مراجعه کنندگان گمان می‌کنند که رضایت نامه و برائت نامه با یکدیگر تفاوت ندارند اما باید بدانیم که این دو سند از نظر ماهیت و آثار حقوقی با یکدیگر کاملا متفاوت هستند.
مراجعه کننده به واسطه امضای فرم رضایت نامه برای لیزر ، صرفا به کادر درمان اجازه می‌دهد که اقدامات درمانی مورد نظر را بر روی او انجام دهند. اگر کادر درمان از مراجعه کننده، رضایت نامه گرفته باشد نیز ضامن پرداخت دیه ناشی از صدمات بدنی وارد شده به او در حین کار با لیزر است مگر در صورتی که بتواند عدم قصور و تقصیر خود را به اثبات برساند اما اگر مرکز درمانی پیش از انجام اقدامات درمانی از مراجعه کننده رضایت نامه گرفته باشد، باعث می‌شود که مسئولیت پرداخت دیه ناشی از صدمات بدنی در اثر کار با لیزر، از عهده مراجعه کننده برداشته شود.
به عبارت دیگر، اگر از مراجعه کننده، برائت نامه گرفته شده باشد، دیگر کادر درمان مسئول پرداخت دیه صدمات بدنی ناشی از کار با لیزر نیستند مگر در صورتی که قصور و تقصیر آن‌ها ثابت شود.
خدمات گروه حقوقی در خصوص تنظیم رضایت نامه
رضایت نامه می‌تواند به صورت رسمی یا عادی تنظیم شود. رضایت نامه عادی در صورتی معتبر است که مفاد آن مطابق با قانون و شرع نباشد. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم که مفاد رضایت نامه با نظارت و مشورت کارشناسان حقوقی تنظیم شود.
گروه رکلا با ارائه خدمات تنظیم قرارداد و مشاوره حقوقی تلفنی به مراکز درمان امکان می‌دهند که رضایت نامه مد نظر خودشان را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوقی این گروه تنظیم کنند.
