فاکتور چیست و چرا باید قرارداد فاکتوری داشته باشیم؟
فاکتور، برگ یا سندی است که در زمان خرید و فروش کالا، از جانب فروشنده برای خریدار صادر می‌شود. این برگ، در بر دارنده مشخصاتی از جمله مشخصات کالای مورد معامله، قیمت و تاریخ تبادل آن و اطلاعات خریدار و فروشنده است. در نظر داشته باشید که داشتن فاکتور خرید و فروش، به معنای وجود یک قرارداد نیست. به بیان دیگر فاکتور همانند یک قرارداد، از ظرفیت استنادی برخوردار نخواهد بود. بنابراین منظور ما از نمونه قرارداد فاکتوری در این نوشته، قراردادی است که فاکتور خرید و فروش کالای موضوع قرارداد، به لیست پیوست آن ضمیمه می‌شود. در ادامه این مقاله، نکات مهم و ضروری این قرارداد را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
هدف اصلی از انعقاد نمونه قرارداد فاکتوری چیست و امضای این قرارداد چه کاربردی دارد؟
یکی از اصلی‌ترین اهداف انعقاد این قرارداد، انتقال و کسب مالکیت یک کالا خواهد بود. مهمترین کاربرد این قرارداد، تنظیم کردن شرایط حاکم بر خرید و فروش و روابط طرفین است. پس از انعقاد این قرارداد، هر یک از خریدار و فروشنده، در مقابل یکدیگر تعهداتی را عهده دار می‌شوند. در این راستا نیز این قرارداد، بر دامنه تعهدات خریدار و فروشنده تاکید می‌ورزد و در مواقع بروز اختلافات، به حل و فصل دعاوی کمک می‌کند.
در زمان تنظیم این قرارداد، توجه به چه موادی از قانون لازم است؟
همانطور که در قسمت قبل اشاره شد، مهمترین اثر انعقاد این قرارداد، انتقال مالکیت کالا از فروشنده به خریدار است. با توجه به این تفسیر می‌توان بیان کرد قرارداد پیش فاکتور ، به عنوان یکی از انواع قرارداد بیع قابل شناسایی است. در نظام حقوقی حاکم بر قراردادها، انواع مبایعه نامه‌ها، تحت احکام مندرج ذیل مواد 338 الی 465 قانون مدنی تنظیم می‌شوند. عدم تابعیت از این احکام در زمان تنظیم، قرارداد شما را بی اعتبار می‌کند.
به عبارت دیگر، قرارداد فاکتور فروش ، یک قرارداد معین است. معین بودن این قرارداد به این معنا است که استانداردهای حقوقی، عنوان و قواعد خاصی برای انواع مبایعه نامه‌ها وجود دارد. بنابراین طرفین قرارداد این توانایی را نخواهند داشت که بر اساس اراده و توافق خود، هر شرایطی را برای این قرارداد در نظر بگیرند.
منظور از قواعد آمره و قواعد تکمیلی حاکم بر نمونه قرارداد فاکتوری چیست؟
به طور کلی، تحت مواد 338 الی 465 قانون مدنی، دو دسته از قواعد یافت می‌شود. دسته اول از این قواعد، قواعد آمره هستند. این دسته از قواعد، در راستای تنظیم منافع و مصالح عمومی یک ملت مورد پیش بینی قرار گرفته‌اند، به همین دلیل خریدار و فروشنده نمی‌توانند به هیچ نحو شرایط خلاف آن‌ها را در قرارداد مد نظر قرار بدهند. دسته دیگری از قواعد، قواعد تکمیلی هستند. این قواعد تنها ماهیت تکمیل کنندگی قواعد آمره را دارند. به همین ترتیب این امکان برای خریدار و فروشنده وجود دارد که بر اساس وضعیت خود، شروطی را خلاف قواعد تکمیلی برای قرارداد فاکتور فروش شرط کنند.
برای مثال، شرط عدم تسلیم موضوع قرارداد، از شروط خلاف قواعد آمره است. با وجود چنین شرطی، قرارداد از درجه اعتبار خارج می‌شود. در صورتی که تعیین شرایط حاکم بر تسلیم موضوع قرارداد بر خلاف آنچه که قانون مقرر داشته است، به قرارداد خدشه‌ای وارد نخواهد کرد.
تعیین شرایطی بر اساس اراده برای نمونه قرارداد فاکتوری
همانطور که بیان شد، ماهیت معین این قرارداد، از ورود اراده خریدار و فروشنده در تعیین شرایط حاکم بر قرارداد ممانعت می‌کند اما در برخی موارد، خریدار و فروشنده می‌توانند بر اساس توافقات فی ما بین خود، شرایطی را فراتر از چهارچوب قانونی بیع (یعنی مواد 338 الی 465 قانون مدنی) انتخاب کنند. به طور کلی در چنین حالاتی، دو شرط باید محقق شود:
- شرایطی که خریدار و فروشنده برای این قرارداد در نظر می‌گیرند، نباید تحت مواد 338 الی 465 قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته شده باشند؛
- با تحقق شرط اول، شرایط مورد نظر خریدار و فروشنده، باید مطابق با اصول شرعی و قانونی تعیین گردد.
برای صحت نمونه قرارداد فاکتوری ، چه پیش نیازهایی را باید رعایت کرد؟
برای صحت انعقاد این قرارداد، تحقق شرایطی لازم است. در این قسمت، این شرایط را مورد اشاره قرار می‌دهیم:
وجود رضایت خریدار و فروشنده
به طور کلی در قرارداد پیش فاکتور ، رضایت طرفین در قالب ایجاب و قبول مطرح می‌شود. ایجاب به معنای اعلام اراده فروشنده مبنی بر فروش کالا است. در مقابل، قبول به معنای ابراز اراده خریدار مبنی بر خرید آن کالا خواهد بود. به طور معمول، ابتدا ایجاب و سپس قبول مطرح می‌شود اما امکان وقوع حالتی خلاف این توصیف وجود خواهد داشت. در اینجا باید بیان کرد که با توجه به ماهیت رضایی این قرارداد، عدم وجود رضایت متقابل خریدار و فروشنده برای انجام معامله، قرارداد را دچار مشکل می‌کند. بنابراین شما باید در زمان انعقاد این قرارداد، از صحت و سلامت اراده خریدار و فروشنده اطمینان حاصل کنید.
برخورداری خریدار و فروشنده از صلاحیت‌های قانونی لازم
در قانون، دو نوع صلاحیت برای اشخاص در زمینه انعقاد قراردادها پیش بینی شده است. این دو صلاحیت، در قالب اهلیت تَمَتُع و اهلیت اِستیفا مورد توجه قرار می‌گیرند. برای صالح شناخته شدن اشخاص در زمینه انعقاد قرارداد پیش فاکتور ، تحقق این دو اهلیت ضروری است. اهلیت تَمَتُع، با زنده متولد شدن اشخاص ایجاد می‌شود و تا زمان مرگ آن‌ها استمرار دارد اما تحقق اهلیت اِستیفا، به عاقل، بالغ و رشید بودن اشخاص مشروط شده است.
وجود مبیع
یکی دیگر از شرایط صحت این قرارداد، وجود مبیع است. منظور از مبیع، کالایی خواهد بود که مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. در اینجا باید توجه داشت که انعقاد قرارداد خرید و فروش برای کالایی که از اصلا وجود ندارد، اساسا بی اعتبار است.
مشروعیت جهت معامله
منظور از مشروعیت جهت معامله، قانونی بودن هدف شما از انعقاد فاکتور قرارداد است. البته باید اشاره داشت که معمولا چنین اهدافی در قراردادها مورد تاکید قرار نمی‌گیرند اما در صورت تاکید بر آن‌ها، این اهداف باید مشروعیت داشته باشند.
پس از امضای نمونه قرارداد فاکتوری ، هر یک از خریدار و فروشنده موظف به انجام چه اموری می‌شوند؟
پس از انعقاد این قرارداد، هر یک از طرفین موظف به انجام تکالیفی می‌شود. عدم اجرای این تکالیف، با جریمه‌هایی همراه خواهد بود. از مهمترین تعهدات فروشنده در این قرارداد، تعهد او نسبت به تحویل مبیع یا موضوع قرارداد است. تسلیم مبیع شرایطی دارد و فروشنده ملزم است موضوع قرارداد را با توجه به مفاد مندرج در قرارداد به خریدار تسلیم کند. در مقابل خریدار تعهد دارد که مبلغ قرارداد را به فروشنده بپردازد. این پرداخت نیز باید بر اساس شرایط مقرر در قرارداد صورت بگیرد.
در چه صورت، آثار ناشی از نمونه قرارداد فاکتوری از بین می‌رود؟
قبل از پاسخ به این سوال، قصد داریم بر ماهیت لازم این قرارداد تاکید کنیم. لازم بودن این قرارداد سبب می‌شود که خریدار و فروشنده نتوانند قرارداد را در هر زمانی که بخواهند به پایان برسانند. این موضوع، در ماده 219 قانون مدنی مورد اشاره قرار می‌گیرد. علاوه بر آن، این ماده شرایط حاکم بر خاتمه قراردادهای لازم و نیز از بین رفتن آثار آن‌ها را مورد توجه قرار داده است.
بر اساس این ماده، خریدار و فروشنده تنها در دو حالت فسخ یا اقاله، قادر به پایان رساندن این قرارداد هستند. فسخ حالتی که عوامل آن در قانون مقرر شده است و به موجب آن، شرایط اتمام یک جانبه قرارداد برای طرفین ایجاد می‌شود. در مقابل اقاله حالتی است که در آن خریدار و فروشنده، به صورت جمعی بر اتمام قرارداد توافق می‌کنند.
در زمان تنظیم قرارداد، چه نکاتی را در خصوص مبیع، مورد توجه قرار دهیم؟
یکی از مهمترین نکاتی که باید در خصوص موضوع قرارداد فاکتور فروش مورد توجه قرار دهیم، تشریح دقیق اوصاف حاکم بر مبیع است. به عبارت دیگر، شما باید اوصاف متمایز کننده مبیع را در متن قرارداد قید کنید و از کلی گویی در این خصوص بپرهیزید زیرا وقوع ابهامات در مشخصات مهم مبیع، قرارداد را دچار مشکل خواهد کرد. ابهامات در خصوص مسائلی مانند موقعیت‌های اضطراری، شرایط فسخ قرارداد، ضمانت‌های اجرا و مسائل مربوط به چگونگی حل اختلافات احتمالی، از این دست هستند که لازم است در متن قرارداد به دقت به آن‌ها بپردازید.
ارتباط با مشاوران حقوقی رکلا در خصوص این قرارداد
اگر کار شما در حوزه انجام معامله یا خرید و فروش است و به نوعی با این فعالیت‌ها سر و کار دارید، چه خریدار باشید و چه فروشنده، لازم است که درباره اهمیت قرارداد فاکتور و کاربرد آن اطلاعات دقیقی داشته باشید. برای این منظور بهترین شخصی که می‌تواند شما را راهنمایی کند، یک شخص متخصص و آگاه به مسائل حقوقی است. مشاوران حقوقی و وکلای مجموعه رکلا با هدف برقراری امکان دسترسی عموم مردم به خدمات حقوقی، گرد هم جمع شده‌اند و پاسخگوی سوالات شما هستند.
برای برقراری ارتباط با این مشاوران، کافی است که درخواستتان را در بخش درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ثبت نمایید تا بعد از بررسی توسط مشاوران حقوقی، با شما ارتباط بگیریم. علاوه براین، می‌توانید با ثبت درخواست تنظیم قرارداد ، نوشتن و تنظیم قرارداد مورد نظر را به تیم احتراما بسپارید.
