قرارداد هبه چیست و این نمونه قرارداد مهم چه ویژگی‌هایی دارد؟

قرارداد هبه یا قرارداد هدیه یکی از قراردادهایی است که قانون مدنی به صراحت درباره آن صحبت کرده است. به این قرارداد، هبه نامه نیز گفته می‌شود. هبه، یک قرارداد معین است که در احکام و فقه نیز آن را عملی پسندیده می‌نامند. اگر بخواهیم به زبانی ساده توضیح دهیم، باید بگوییم که به طور کلی، منظور از این قرارداد، بخشیدن یک مال عینی است. این قرارداد و به صورت کلی، عقود، احکام و مواد قانونی که برای آن در نظر گرفته شده است، قواعدی هستند که بر عمل بخشیدن مال، مدیریت می‌کنند و از بروز اختلافات و مشکلات احتمالی جلوگیری خواهند کرد.

برای توضیح درباره نمونه فرم قرارداد هبه ، ابتدا باید توضیح دهیم که قرارداد هبه چیست ؟ و در ادامه لازم است که درباره شرایط استفاده از آن، مطالبی را بیان کنیم. اگر تمایل دارید که بخشی از اموال یا عین مشخصی را به شخص دیگری به صورت هبه واگذار کنید یا اینکه اگر شخصی قصد دارد مال خود را به رایگان به شما ببخشد، لازم است که این مطلب را مطالعه کنید. در این مقاله به ماهیت هبه و شرایط استفاده از آن می‌پردازیم. همچنین سعی می‌کنیم که با مثال‌های کاربردی، این قرارداد را به صورت ملموس‌تر توضیح دهیم.

قرارداد هبه چیست ؟ (اطلاعاتی درباره ماهیت آن)

بخشیدن مال یا دریافت تحفه از دیگران، موجب شادی و دلخوشی بسیار زیاد می‌شود. به صورت معمول، بخشیدن و تحفه گرفتن را در قالب هدایای کوچک تجربه کرده‌ایم. احتمالا برایتان جالب خواهد بود که بدانید این اقدام به ظاهر کم اهمیت، دارای قواعد و احکام خاصی است. برای بهتر انجام شدن هبه، لازم است درباره این احکام و قواعد بدانید. اگرچه نمونه متن قرارداد هبه بیشتر در مواقعی استفاده می‌شود که مال مورد نظر، ارزشمند باشد. با این حال، لازم است که اطلاعاتی درباره آن داشته باشید.

برای تعریف قرارداد هبه ، لازم است که به قانون مدنی مراجعه کنیم. ماده 795 قانون مدنی، به تعریف این قرارداد می‌پردازد و اینطور توضیح می‌دهد که هبه، توافقی است که در آن، یک شخص با خواست و تمایل شخصی، مال خود را به شخص دیگری واگذار می‌کند یا به مالکیت او در می‌آورد. شرط اصلی در انجام شدن این قرارداد، این است که شخصی که به او مالی بخشیده می‌شود، آن مال را بپذیرد و آن را در اختیار خود درآورد. اصطلاحا به این شرط، قبض مال گفته می‌شود.

در این قرارداد، انجام هبه موجب می‌شود شخصی که مالی به او بخشیده شده است، مالکیت مال را در اختیار داشته باشد. این اقدام در مواقعی رایگان انجام می‌شود و در مواردی نیز در مقابل عمل، کار یا هر مورد دیگری ارائه خواهد شد. نکته دارای اهمیت در این مورد، این است که قرارداد هبه ، به طور متداول در میان خویشاندان و افراد نزدیک یک خانواده انجام می‌شود اما این مساله مانع انجام هبه میان اشخاص غریبه نیست و اشخاص بدون نسبت خویشاوندی نیز می‌توانند قرارداد هبه را انجام دهند.

مثالی برای نمونه قرارداد هبه

تصور کنید که پدر شما، دارای چندین مال و مستغلات است. او تمایل دارد که بخشی از اموال خود را به یک یا چند تن از فرزندان خود ببخشد یا در شرایط مختلف به آن‌ها تحفه دهد. همچنین برای پدر شما مهم است که واگذاری اموال بدون هزینه انجام شود و تمایلی ندارد که از فرزندان خود مبلغی را دریافت کند یا اینکه ممکن است که یک فرزند کاری را برای او انجام داده باشد و پدر بخواهد که به پاس جبران زحمات فرزند، تحفه‌‌ای به او دهد. در تمام این موارد، قراردادی که باید مورد استفاده قرار بگیرد، نمونه قرارداد هبه است.

این نوع از نمونه قرارداد هبه ، میان خویشاندان و نزدیکان بسیار صمیمی برقرار می‌شود اما شما می‌توانید از این قرارداد برای انجام هبه یا بخشیدن مال به شخص غریبه نیز استفاده کنید.

تفاوت هبه به خویشاندان و اشخاص غریبه

شما می‌توانید از نمونه فرم قرارداد هبه ، هم برای انجام هبه به اشخاص غریبه و هم برای خویشاندان و نزدیکان خود استفاده کنید و از این بابت محدودیتی نخواهید داشت. زیرا که این قرارداد، یک قرارداد شناخته شده در قانون مدنی است. نکته مهمی که در این میان وجود دارد، مساله لازم یا جایز شمردن قرارداد هبه ، در شرایط هبه به خویشاندان و هبه به اشخاص غریبه است.

در این زمینه، می‌توانیم اینطور توضیح دهیم که اگر به اشخاصی مانند پدر، مادر و فرزندان خود هبه کنید، نمی‌توانید از هبه برگشت کنید و باید به قراردادی که تنظیم می‌شود متعهد باشید اما اگر مالی را به شخصی غیر از این اشخاصی که نام بردیم، هبه کنید، می‌توانید از هبه برگشت کنید و مال را بازگردانید. البته شروط دیگری نیز برای برگشت و عدم برگشت از هبه وجود دارد که مساله خویشاوند بودن، یکی از آن‌ها است.

نمونه ای از قرارداد هبه ثبتی و توافق کلامی یا دست نویس

یکی از سوالات متداولی که درباره تنظیم نمونه متن قرارداد هبه پرسیده می‌شود، مساله ثبتی کردن این قرارداد یا عدم ثبتی کردن آن است. ابتدا باید به این مساله اشاره کنیم که هبه قراردادی است که حتی به صورت توافق کلامی و با قبض مال، صحیح و معتبر خواهد بود. بنابراین، تاکید به تنظیم قرارداد مکتوب، صرفا به این دلیل است که یک سند معتبر و قانونی در اختیار داشته باشید. باید به این مساله نیز توجه داشته باشیم که به هر حال باید اسناد و مدارکی موجود باشد که بتواند مالکیت شخص را اثبات کند.

بنابراین، زمانی که پدر شما مال خود را به شما هبه می‌کند، برای آن که شما در آینده بتوانید اثبات کنید که مال مورد نظر به شما پیشکش شده است و بتوانید برای آن مال به نام خودتان سند بگیرید، نیازمند مدرکی هستید که ادعای شما را اثبات کند. از طرف دیگر، در قراردادهایی که در دفاتر اسناد ثبت شده‌اند، به دلیل انجام مراحل ثبت قرارداد، اتهام جعل به آن‌ها وارد نمی‌شود و برای دادگاه سندیت بسیار بیشتری دارند.

ارکان نمونه ای از قرارداد هبه

برای آشنایی بیشتر با این قرارداد، به معرفی ارکان آن می‌پردازیم. هبه دارای سه رکن اصلی است که برای انجام شدن آن، نیاز است که با یکدیگر و هماهنگ باشند. ماده 795 قانون مدنی در ادامه تعریف قرارداد هبه، ارکان هبه را نیز معرفی می‌کند. براساس این ماده، این قرارداد دارای سه رکن؛ واهب، متهب و عین موهوبه است.

واهب شخصی است که تمایل دارد مال خود را به شخص دیگری ببخشد یا اینکه به مالکیت او در آورد. در مقابل، متهب شخصی است که مال به تملیک او در آمده است و مال مورد نظر به او تحفه داده می‌شود. در آخر عین موهوبه نیز مالی است که از جانب واهب به متهب تحفه داده می‌شود. برای انجام شدن صحیح این قرارداد، لازم است که این سه رکن وجود داشته باشند و عمل ایجاب و قبول به درستی انجام شود.

یعنی اینکه مالک مال یا واهب، با قصد و اجازه خود، مال را به متهب هبه کند و متهب نیز با قبض مال، آن را در اختیار خود در آورد.

چه زمانی هبه واقع می‌شود؟

در مطالبی که پیش‌تر گفتیم، توضیح دادیم که برای انجام شدن صحیح این قرارداد، لازم است که عین موهوبه توسط متهب قبض شود. در غیر این صورت عملا هبه واقع نمی‌شود. یعنی اگر شخصی مال خود را به شخص دیگر هبه کند و متهب، مال را در اختیار نگیرد و آن را قبض نکند، قرارداد هبه هنوز واقع نشده است و مال هنوز در اختیار واهب خواهد بود و او می‌تواند هر زمان که بخواهد مال را بازگرداند زیرا بدون واقع شدن قرارداد، حتی مساله برگشت از هبه نیز مطرح نمی‌شود.

یکی از تفاوت‌های مهم هبه با قرارداد صلح نیز دقیقا همین مساله است. در قرارداد صلح، قبض مال، ملاک واقع شدن صلح نیست و اگر مال توسط متصالح قبض نشده باشد، قرارداد صلح همچنان صحیح خواهد بود.

در توضیح این قرارداد آمده است که واقع شدن قرارداد هبه ، به ایجاب و قبول نیاز دارد. یعنی اینکه صاحب مال باید بگوید که مال را به تو بخشیدم یا اینکه بگوید مال را به مالکیت تو درآوردم و در مقابل، متهب نیز با هر عمل یا فعلی که نشان دهنده قبول مال باشد، باید شرط قبول را انجام دهد. نکته مهم در قبول و قبض مال این است که قبض حتما باید با اجازه واهب انجام شود. یعنی زمانی که قبول انجام می‌شود، واهب باید اجازه دهد و اگر مخالفت کند، قرارداد انجام نخواهد شد.

پیشنهاد ما

اگر تمایل دارید که قرارداد هبه مطابق با خواست و نظر شما، تهیه و تنظیم شود، ابتدا لازم است که درباره ابعاد قانونی آن، اطلاعاتی داشته باشید. شما می‌توانید با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی ، با مشاور حقوقی ارتباط بگیرید و با او درباره این قرارداد گفتگو کنید. علاوه براین، این امکان وجود دارد که تنظیم قرارداد مورد نظرتان را به ما بسپارید. در کنار شما هستیم.