صنف چیست؟ آشنایی با کار صنف و مزایای عضویت در آن
صنف ، انجمنی است که توسط گروهی از افراد که دارای حرفه و پیشه مشترک هستند، تشکیل می‌شود. شکل گیری صنف در ایران، قدمتی چند هزار ساله دارد و به دوران هخامنشیان برمی‌گردد زیرا در این دوران، مردم را به گروه‌ها و طبقات مختلف تقسیم می‌کردند. برخی از مورخان و خاورشناسان نیز معتقد هستند که منشاء و خاستگاه تشکیل انجمن‌های صنفی به دوره ساسانیان برمی‌گردد. پیدایش اصناف در دوران پس از اسلام مربوط به قرن سوم هجری است زیرا این قرن، دوره شکوفایی تمدن اسلامی و رونق تجارت و شهر نشینی بود. در اروپا نیز بازرگانان از قرن یازدهم میلادی اصناف تجارتی را به منظور حمایت از تجار در مقابل حکومت‌های فئودالی، به وجود آوردند.
در دنیای امروز نیز تشکیل اصناف و واحدهای صنفی، بسیار حایز اهمیت است و مزایای قابل توجهی مانند بالا بردن سطح کیفی واحدهای صنفی و کاهش تخلفات را به دنبال دارد. مطابق با آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی ایران، سهم اصناف در تولید ناخالص ملی 25 درصد و همچنین، سهم آن‌ها در ایجاد اشتغال، بیشتر از 47 درصد است. اتخاذ تصمیم گیری‌ها و برنامه ریزی‌های مناسب در خصوص ساماندهی اصناف می‌تواند باعث برطرف کردن موانع و مشکلات فضای کسب و کار و بهبود آن شود.
واحدهای صنفی تاثیر قابل توجهی در حیات اقتصادی جامعه و توزیع کالا و ارائه خدمات به مردم دارند و به همین دلیل باید تحت حمایت و نظارت قانون باشند. در همین راستا، قانون نظام صنفی کشور در سال 1380 به منظور نظارت بر واحدهای صنفی و حمایت از آن‌ها به تصویب رسیده است. در ادامه این نوشته با مفهوم لغوی و اصطلاحی صنف، بیشتر آشنا می‌شویم و شرایط و ضوابط قانونی حاکم بر اصناف مختلف را بررسی می‌کنیم.
معنی کلمه صنف چیست؟
کلمه صنف از نظر دستوری، یک اسم به حساب می‌آید و به معنای نوع، گونه و رسته معنا شده و جمع آن اصناف است. برای بررسی معنای اصطلاحی صنف باید به قانون نظام صنفی کشور مراجعه کنیم. مطابق با ماده 4 این قانون، صنف به گروهی از افراد صنفی گفته می‌شود که طبیعت و ماهیت فعالیت شغلی، حرفه و کسب و کار آن‌ها یکسان باشد.
در اینجا لازم است که با معنای اصطلاحی فرد صنفی و واحد صنفی نیز آشنا شویم. منظور از فرد صنفی، هر شخص حقیقی یا حقوقی است که به عنوان پیشه ور و صاحب حرفه و شغل آزاد شناخته شده باشد.
واحد صنفی نیز به هر فعالیت اقتصادی ثابت یا سیاری گفته می‌شود که توسط فرد صنفی راه اندازی شده و دارای پروانه کسب است.
نظام صنفی مجموعه قواعد و مقرراتی است که امور مرتبط با سازمان، وظایف، اختیارات، حدود و حقوق افراد و واحدهای صنفی را مطابق با مقررات قانون (قانون نظام صنفی کشور) تعیین می‌کند.
بنابراین در پاسخ به این سوال که معنای صنف چیست ، باید بگوییم گروهی از افراد صنفی هستند که طبیعت و ماهیت فعالیت اقتصادی انجام شده در واحد صنفی آن‌ها یکسان است.
کار صنف چیست؟
صنف یا رسته، انجمنی است که توسط گروهی از افراد دارای یک حرفه و پیشه تشکیل می‌شود. از زمان‌های گذشته تا کنون، تشکل بازاریان در انجمن‌های اصناف، یکی از ویژگی‌های اصلی بازارها بوده است. تشکیل صنف باعث می‌شود که واحدهای اصناف به اهداف زیر دست پیدا کنند:
- بهبود کیفیت و بالا بردن سطح کیفی مجموعه واحدهای اصناف؛
- تعیین تدابیر لازم به منظور مقابله با تخلفاتی مانند گران فروشی و کم فروشی؛
- اطلاع رسانی در خصوص اتفاقات و تحولات مرتبط با اصناف مورد نظر.
آیا دریافت پروانه کسب توسط اشخاص شاغل در صنف الزامی است؟
همانگونه که گفتیم، صنف به افراد اصناف گفته می‌شود که نوع پیشه، حرفه و کسب و کار آن‌ها یکسان باشد. اصنافی که تحت شمول قانون نظام اصناف کشور قرار می‌گیرند، به فعالیت‌های تولیدی، خدماتی، فنی یا توزیعی اشتغال دارد. مطابق با ماده 12 این قانون، افراد اصناف باید قبل از راه اندازی واحد اقتصادی خود و اشتغال به کسب و حرفه، نسبت به اخذ پروانه کسب اقدام کند.
در خصوص پروانه کسب نیز باید بگوییم، در واقع مجوزی است که به منظور شروع و ادامه کسب و کار به افراد اصناف داده می‌شود.
وظایف افراد صنف چیست؟
منظور از افراد صنف ، اشخاصی هستند که در یک حرفه مشترک فعالیت دارند. با توجه به قانون نظام اصناف می‌توان گفت که اصناف وظایف زیر را بر عهده خواهند داشت:
- اخذ پروانه کسب از اتحادیه ذی‌ربط؛
- تمدید پروانه کسب؛ هر ده سال یک بار؛
- اجرای مصوبات و بخشنامه‌هایی که اتحادیه ذی‌ربط به آن‌ها ابلاغ می‌کند؛
- پرداخت عوارض کسب و پیشه، حق عضویت در اتحادیه صنفی و مالیات به صورت سالانه؛
- رعایت و اجرای قوانین و مقررات جاری کشور.
نکته: در صورتی که چند نفر به صورت مشترک یک واحد از واحدهای اصناف را اداره می‌کنند، مسئولیت انجام وظایف فوق الذکر، به صورت مشترک بر عهده تمام آن‌ها قرار می‌گیرد.
نظارت بر اصناف
همانگونه که گفتیم، اصناف مختلف باید تحت نظارت قانون باشند. نظارت بر امور اصناف بر عهده هیات نظارت است. هیات نظارت به منظور برنامه ریزی، هدایت، نظارت و ایجاد هماهنگی میان اتحادیه‌های اصناف، مجامع اصناف و اتاق اصناف ایران و کمیسیون نظارت تشکیل می‌شود. هیات نظارت در واقع عالی‌ترین مرجع نظارت بر امور اصناف کشور است.
برخی از اعضای این هیات عبارت هستند از:
- وزیر صنعت، معدن و تجارت (رئیس هیات نظارت بر اصناف)؛
- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛
- وزیر دادگستری؛
- وزیر امور اقتصاد و دارایی؛
- رئیس شورای عالی استان‌ها؛
- فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
اتحادیه چه وظایفی را در رابطه با صنف برعهده دارد؟
در ابتدا باید بگوییم، اتحادیه، یک شخصی حقوقی است که توسط اصنافی که دارای کسب و پیشه یکسان یا مشابه هستند، تشکیل شده است. اتحادیه، وظایف و مسئولیت‌هایی را در رابطه با اصناف بر عهده دارد. صدور پروانه کسب برای واحدهای اصناف، یکی از وظایف اصلی و مهم اتحادیه است. به همین دلیل، افرادی که قصد راه اندازی یک واحد اصناف را دارند باید نسبت به اخذ جواز کسب از اتحادیه اصناف اقدام کنند. اتحادیه اصناف نیز موظف است که درخواست متقاضیان دریافت پروانه کسب را بررسی کند و به آن‌ها ترتیب اثر بدهد.
واحدهای اصناف باید هر ساله نسبت به تمدید جواز کسب خود اقدام کنند. تمدید جواز کسب نیز در حدود اختیارات و مسئولیت‌های اتحادیه اصناف است.
تعطیلی موقت و اجباری
واحدهای صنفی در موارد زیر به صورت اجباری و برای یک هفته الی شش ماه تعطیل می‌شوند:
- در صورتی که اصناف در محل کسب خود به شغل و حرفه‌ای غیر از آنچه که در پروانه کسب آن‌ها قید شده یا هیات نظارت مجاز دانسته، اشتغال داشته باشند؛
- در صورتی که اصناف، محل کسب خود را بدون آنکه دلیل موجهی داشته باشند به مدت 15 روز تعطیل کنند. اگر هیات نظارت تشخیص دهد که تعطیلی واحد اصناف باعث عسر و حرج مصرف کننده می‌شود، واحد اصناف به صورت اجباری از یک هفته الی شش ماه تعطیل خواهد شد؛
- اگر اصناف حق عضویت در اتحادیه ذی‌ربط را پرداخت نکرده باشد؛
- عدم اجرای مصوبات و دستورات قانونی صادره از هیات عالی نظارت و کمیسیون نظارت که توسط اتحادیه ذی ربط به واحد اصناف ابلاغ شده است؛
- عدم اجرای تکالیفی که در قانون برای واحدهای اصناف در نظر گرفته شده است.
پیشنهاد گروه رکلا
تنظیم قراردادهای مکتوب تاثیر قابل توجهی در ساماندهی روابط مالی و غیر مالی میان اشخاص و جلوگیری از بروز اختلاف میان آن‌ها دارند. در عین حال باید به این نکته توجه داشته باشیم که قراردادهای مکتوب در صورتی صحیح، معتبر و قابل استناد هستند که مطابق با قوانین و مقررات جاری کشور تنظیم شده باشند.
گروه حقوقی رکلا با ارائه خدماتی نظیر تنظیم قرارداد و مشاوره حقوقی تلفنی به شما امکان می‌دهد که قرارداد مورد نیازتان را به صورت اختصاصی و پس از مشورت با کارشناسان حقوقی حاضر در این گروه تهیه کنید.
