منظور از قولنامه صوری چیست و انواع مختلف این قولنامه چگونه باطل می‌شوند؟

اشخاصی که قصد خرید و فروش اموال با ارزشی مانند ملک و زمین را دارند باید سند معتبری در دست داشته باشند که انجام معامله و شرایط مورد توافق خریدار و فروشنده در آن ثبت و ضبط شود. قولنامه سندی است که جزئیات معامله در آن مشخص می‌شود و توسط خریدار و فروشنده نیز امضا و تایید خواهد شد. امضای قولنامه از سوی خریدار و فروشنده، نشان دهنده قصد و رضایت آن‌ها نسبت به انجام معامله و نقل و انتقال مالکیت مال فروخته شده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که قصد نقل و انتقال مالکیت یک یا چند مال معین از مهمترین شرایط صحت معامله است. قولنامه صوری به قولنامه‌ای گفته می‌شود که با هدف نقل و انتقال مالکیت مال مورد معامله تنظیم نشده است. به عبارت دیگر، خریدار و فروشنده، این سند را به قصد نقل و انتقال مالکیت مال مورد معامله تنظیم نکرده‌اند.

قولنامه‌ای که برای ثبت و ضبط معامله تنظیم شده نیز در صورتی معتبر و صحیح است که طرفین آن قصد نقل و انتقال مالکیت مال فروخته شده را داشته باشند. به همین دلیل، قولنامه‌ای که به صورت صوری تنظیم شده در واقع یک کاغذ و نوشته بی اعتبار و غیر قابل استناد است که هیچگونه اثر حقوقی را به دنبال ندارد.

در این مقاله با تعریف قولنامه‌ای که به صورت صوری تنظیم شده است و همچنین، با ضمانت اجرای آن آشنا می‌شویم.

قولنامه صوری چیست؟

اصالت الصحت یکی از اصول فقه امامیه است که در قانون مدنی نیز منعکس می‌شود. قانونگذار در ماده 223 قانون مدنی به صراحت از این اصل صحبت کرده است. اصالت الصحت بر این موضوع دلالت می‌کند که تمام معاملات قانونی، صحیح و معتبر هستند. همچنین مطابق با این اصل، هر سند مکتوبی که برای انجام معامله تنظیم می‌شوند نیز یک سند معتبر و قابل استناد است.

از سوی دیگر، قانونگذار شرایط اساسی صحت معامله را در ماده 190 قانون مدنی مشخص کرده است. عدم رعایت این شرایط باعث باطل شدن یا از بین رفتن نفوذ قانونی معامله می‌شوند. بنابراین، معامله‌ه‎ایی که براساس اصالت الصحت تنظیم می‌شوند، در صورتی صحیح و معتبر در نظر گرفته خواهند شد که شرایط مقرر در ماده 190 در آن‌ها رعایت شده باشد. قصد، یکی از شرایطی است که قانونگذار در این ماده برای صحت تمام معاملات پیش بینی می‌کند. قصد به این معنا است که طرفین معامله قصد نقل و انتقال مالکیت مال مورد معامله را داشته باشند.

از سوی دیگر، اشخاصی که یک قولنامه فرمایشی و صوری را به عنوان خریدار و فروشنده امضا می‌کنند، قصد انجام معامله‌ای که در این سند قید شده است را ندارند. به همین دلیل، معامله‌ای که طرفین آن به صورت صوری و با هدف ظاهر سازی با یکدیگر توافق کرده‌اند، باطل و بلااثر است. قولنامه‌ای که به منظور انجام معامله صوری تنظیم شده نیز یک سند باطل و غیر قابل استناد به حساب می‌آید.

نحوه تشخیص صوری بودن قولنامه

قانونگذار، تشخیص صوری بودن معاملات را بر عهده مقام قضایی گذاشته است. بنابراین صدور حکم در خصوص بطلان سندی که به صورت صوری امضا می‌شود در صلاحیت مراجع قضایی است. می‌توان گفت تا زمانی که صوری بودن یک معامله برای مرجع قضایی به اثبات نرسیده و در خصوص بطلان قولنامه حکم صادر نشده است باید هر سندی که میان طرفین معامله تنظیم می‌شود را یک سند صحیح، معتبر و قابل استناد در نظر بگیریم.

منظور از قولنامه صوری به قصد فرار از دین چیست؟

امضای قرارداد ، حکم قانون و موارد دیگر، از جمله عواملی هستند که باعث ایجاد تعهد دینی برای اشخاص می‌شوند. تعهد دینی به تعهدی گفته می‌شود که باعث مدیون شدن متعهد خواهد شد. شخص مدیون نیز باید بدهی‌های خودش را بپردازد. ممکن است که مدیون از پرداخت بدهی‌های خودش امتناع کند. در این حالت، اموال و دارایی‌های مدیون، مطابق با شرایط و ضوابط قانون اجرای احکام مدنی، توقیف می‌شود. بنابراین می‌توان گفت، اموال و دارایی‌های مدیون در واقع تنها پشتوانه‌ای هستند که طلبکاران او برای وصول مطالبات خودشان دارند. قولنامه صوری برای فرار از دین زمانی تنظیم می‌شود که مدیون برای امتناع از پرداخت مطالبات طلبکاران، اموال خود را به واسطه تنظیم و امضای صوری یک قولنامه به دیگری منتقل کند.

یک نکته مهم!

باید به این نکته توجه داشته باشیم، معامله‌‌ای که شخص مدیون انجام داده در شرایطی صوری و بلااثر است که باقی مانده اموال او برای پرداخت طلب طلبکاران کافی نباشد. برای مثال، تاجری نمی‌تواند مطالبات طلبکاران را پرداخت کند اما قبل از آنکه حکم ورشکستگی او صادر شود، خانه یا دیگر اموالی که دارد را به واسطه تنظیم قولنامه به همسرش منتقل می‌کند. در این مثال، قولنامه صوری برای فرار از دین که میان ورشکسته و همسر او تنظیم شده یک قولنامه باطل و بی اثر است زیرا به قصد فرار از پرداخت مطالبات طلبکاران تنظیم و امضا شده است. بنابراین نتیجه می‌گیریم که قولنامه صوری برای فرار از دین یک سند باطل و بلااثر خواهد بود و باعث انتقال مالکیت اموال بدهکار به انتقال گیرنده نمی‌شود.

منظور از قولنامه صوری با کد رهگیری چیست؟

کد رهگیری یک شماره 13 رقمی است که پس از ثبت قولنامه در سامانه ثبت معاملات املاک برای طرفین معامله پیامک می‌شود. طرفین معامله می‌توانند برای استعلام و شناسایی قولنامه از کد رهگیری استفاده کنند. باید به این نکته توجه داشته باشیم که ارسال کد رهگیری نشان دهنده صوری نبودن معامله نیست. بنابراین، قولنامه صوری با کد رهگیری نیز یک سند باطل و غیر قابل استناد است. به عبارت دیگر، تنظیم و امضای سندی که به صورت صوری تنظیم شده است باعث نقل و انتقال مالکیت مال مورد معامله به خریدار نمی‌شود حتی اگر دارای کد رهگیری باشد. پس از صدور حکم مبنی بر بطلان قولنامه‌ای که به صورت صوری تنظیم شده است باید کد رهگیری این قولنامه نیز باطل شود.

قولنامه صوری ملک چیست؟

امضای قولنامه باعث نقل و انتقال مالکیت ملک مورد معامله به خریدار می‌شود. بنابراین، قصد نقل و انتقال مالکیت ملک مورد معامله از شرایط صحت قولنامه است. قولنامه صوری ملک به سندی گفته می‌شود که با قصد نقل و انتقال مالکیت تنظیم نمی‌شود. در نتیجه می‌توان گفت که قولنامه صوری ملک ، یک سند باطل و غیر قابل استناد است و هیچگونه تعهدی برای طرفین آن ایجاد نمی‌کند.

قولنامه صوری زمین با چه هدفی تنظیم می‌شود؟

قولنامه صوری زمین با اهداف و انگیزه‌های مختلفی تنظیم می‌شود. معمولاً قولنامه صوری زمین، زمانی تنظیم خواهد شد که طلبکاران مدیون قصد توقیف اموال او را داشته باشند. مدیون نیز برای اینکه طلبکاران نتوانند به زمین دسترسی پیدا کنند، آن را به صورت صوری به دیگران منتقل می‌کند. برای مثال، زوجه مهریه خود را به اجرا گذاشته و ممکن است که زمین زوج به واسطه صدور اجرائیه توقیف شود. زوج نیز به واسطه تنظیم و امضای یک سند صوری, مالکیت زمین را به پدر خود منتقل می‌کند. در این مثال، قولنامه‌ای که به منظور جلوگیری از توقیف زمین تنظیم شده یک سند نامعتبر است و باعث انتقال مالکیت آن زمین به پدر زوج نمی‌شود.

قولنامه صوری اجاره چیست؟

اجاره قراردادی است که به واسط توافق میان موجر و مستاجر تحقق پیدا می‌کند. اجاره نامه نیز سندی است که جزئیات مورد توافق موجر و مستاجر در آن مکتوب می‌شود. امضای اجاره نامه باعث انتقال موقت مالکیت منافع عین مستاجره به مستاجر خواهد شد. به همین دلیل، اجاره نامه باید به این منظور امضا شده باشد که منافع عین مستاجره برای یک بازه زمانی محدود و مشخص به مستاجر منتقل شود. منظور از قولنامه صوری اجاره ، اجاره نامه‌ای است که با قصد انتقال موقت منافع عین مستاجره امضا نشده باشد.

پیشنهاد می‌کنیم

داشتن یک سند معتبر و قابل استناد، در واقع مهمترین هدف طرفین معامله از تنظیم قولنامه است. این هدف در صورتی تامین می‌شود که قولنامه مطابق با شرایط و ضوابط قانون مدنی تنظیم شده باشد. عدم رعایت این شرایط و ضوابط باعث باطل و بی اثر شدن قولنامه می‌شود. همچنین باطل شدن این سند، ضرر و زیان‌های مالی و غیر مالی بسیار زیادی را برای طرفین معامله به همراه خواهد داشت. به همین دلیل، بهتر است که نسخه نهایی قولنامه توسط کارشناسان حقوق مدنی تنظیم شود.

ما در بخش خدمات تنظیم قرارداد رکلا امکاناتی را فراهم آورده‌ایم که شما با استفاده از آن می‌توانید قولنامه مد نظر خود را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنید.

همچنین برای آشنایی با شرایط و ضوابط قانونی مربوط به تنظیم و اجرای قولنامه نیز می‌توانید با کارشناسان حقوق مدنی حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی در تماس باشید.