لایحه جعل سند عادی و رسمی چه زمانی کاربرد دارد؟
جعل سند یکی از جرائمی است که موجب از بین رفتن اعتماد عمومی و اخلال در نظم اقتصادی کشور می‌شود. جعل سند باعث ورود ضررهای مادی و معنوی به اشخاص می‌شود. توسعه و گسترش تجهیزات، باعث افزایش این جرم شده است. برای پیگیری جرم جعل سند لازم است شکایت کیفری در دادگاه مطرح شود. پس از طرح شکایت در دادگاه، شاکی در لایحه جعل سند ، با شرح ضرری که به او وارد شده است از قاضی تقاضای رسیدگی و صدور حکم می‌کند.
ماهیت و انواع سند
برای بررسی لایحه جعل سند ابتدا لازم است درباره ماهیت سند توضیح مختصری ارائه کنیم.
سند به دو نوع عادی و رسمی تقسیم می‌شود
سند رسمی به سندی گفته می‌شود که مطابق مقررات، در مرجع صالح و نزد مامور صلاحیت‌دار صادر شود. یعنی اگر این سند توسط کسی صادر شده باشد که صلاحیت لازم برای صدور این سند را نداشته است، این سند، رسمی محسوب نمی‌شود. مثلاً شناسنامه یک سند رسمی است. برای صدور شناسنامه، شخص باید به اداره ثبت احوال مراجعه کند تا مامور ثبت احوال شناسنامه را مطابق قانون تنظیم کند.
سه شرطِ رسمی شدنِ سند
اولین شرط این است که سند باید مطابق قانون تنظیم شود. شرط دوم برای رسمی بودن سند این است که توسط مامور صلاحیت‌دار ثبت شود. یعنی شخصی که این سند را ثبت می‌کند، باید در حدود وظایف خود عمل کند. سومین شرط برای رسمی بودن سند این است که در مرجع صالح ثبت شود. یعنی لازم است مرجعی که صلاحیت لازم برای صدور سند را دارد آن را صادر کند.
سند عادی به سندی گفته می‌شود که این سه شرط یا یکی از آن‌ها را نداشته باشد. برای مثال، مبایعه نامه ملکی که توسط طرفین و بدون مراجعه به اداره ثبت اسناد منعقد می‌شود، یک سند عادی است. زیرا توسط مرجع صالح و مامور صلاحیت‌دار ثبت نشده است.
به طور کلی سند هر نوشته‌ای است که بتوان به آن استناد کرد و قابل دفاع باشد. با توجه به این تعریف، هم سند عادی و رسمی، هر دو قابلیت استناد و دفاع دارند. معمولا اثبات ادعا به وسیله سند رسمی در دادگاه راحت‌تر است.
نکات مهم برای جرم جعل سند پیش از تنظیم لایحه دفاعیه جعل سند
در دهه‌های گذشته، جرم جعل سند از طریق فتوکپی جرم انگاری نشده بود. اما امروزه به دلیل استفاده گسترده از فتوکپی در ادارات، اگر کسی اقدام متقلبانه‌ای در فتوکپی انجام دهد و آن را به اداره ارائه دهد، مرتکب جرم جعل سند شده است. این شخص طبق قانون مجازات می‌شود.
برای تحقق جرم جعل نیاز به ضرر آنی نیست. یعنی اگر جرم جعل در آینده هم موجب ورود ضرر شود، این جرم واقع می‌شود و مرتکب آن مجازات خواهد شد. مثلاً شخصی که گواهینامه رانندگی را جعل کرده است تا در فرصت مناسب از آن استفاده کند، در این حالت نیز مرتکب جرم جعل سند رسمی شده است. برای تحقق این جرم، لزومی ندارد که حتما از آن سند استفاده شود تا بتوانیم جعل را به مرتکب نسبت بدهیم. یعنی حتی اگر در آینده هم از آن استفاده نکند، جرم جعل سند واقع شده است. شخصی هم که این جرم را انجام داده است مجازات می‌شود.
کاربرد لایحه جعل سند
شخصی که سند به ضرر او جعل شده است، می‌تواند علیه طرف مقابل که سند را جعل کرده است، شکایت کیفری مطرح کند. این شخص باید اظهارات خود را در لایحه جعل اسناد بنویسد. قاضی با بررسی محتوای لایحه دفاعیه جعل سند رسمی و دلایل و مدارک، حکم مناسب را صادر می‌کند. اگر شخصی یک گواهی پزشکی را به نام یک پزشک جعل کند و به دادگاه ارائه دهد، مرتکب جرم شده است.
چند مثال در مورد لایحه جعل سند
در اینجا چند مثال در خصوص مصادیق استفاده از این لایحه را بررسی می‌کنیم. توجه داشته باشید که موارد زیر، چند مثال است و این جرم به شکل‌های مختلف دیگر نیز محقق می‌شود و طبیعی است که در هر مورد، باید لایحه مناسب تنظیم شود.
مثال اول
مثلاً شخصی با یک گواهی جعلی به نام پزشک متخصص، خودش را بیمار روانی معرفی می‌کند تا بتواند از این طریق، از مجازات جرمی که مرتکب شده است رهایی پیدا کند. در این حالت، طرف مقابل که از این گواهی جعلی باخبر است و متحمل ضرر شده است برای احقاق حق خود، لایحه جعل اسناد را تنظیم و به دادگاه تقدیم می‌کند.
مثال دوم
شناسنامه هم یک سند رسمی است. زیرا توسط مقام صلاحیت‌دار، مطابق قانون و در اداره ثبت احوال صادر می‌شود. اگر شخصی با عمل متقلبانه خود، شناسنامه را جعل کند، طرف مقابل که متضرر شده است می‌تواند لایحه دفاعیه جعل سند را تنظیم کند و به دادگاه تقدیم شود.
اگر این شخص با دست بردن در شناسنامه، تاریخ آن را تغییر داده یا نقطه‌ای از اسم را پاک کرده و اسم مذکور در آن، به اسم دیگری تبدیل شده است، در این حالت صاحب شناسنامه می‌تواند علیه جاعل شناسنامه (جعل کننده)، لایحه دفاعیه جعل سند رسمی تنظیم کند و از دادگاه تقاضای رسیدگی به این جرم را داشته باشد.
مثال سوم از کاربرد لایحه جعل سند
لایحه دفاعیه جعل اسناد عادی نیز زمانی تنظیم می‌شود که شخص با عمل خود موجب ورود ضرر به دیگری شده باشد. برای مثال، قرارداد خرید ماشین که بین دو طرف قرارداد امضا می‌شود تا زمانیکه در اداره ثبت اسناد ثبت نشده است یک سند عادی محسوب می‌شود. در صورتی که یکی از این طرفین، با اقدام خود، موجب تغییر محتوای قرارداد شود، جرم جعل سند عادی شکل گرفته است. برای مثال، وقتی که جاعل، مبلغ قرارداد را تغییر داده یا با الحاق عبارتی، موجب ضرر به دیگری شده است، در این حالت، شخصی که از این جعل، ضرر کرده است می‌تواند نمونه لایحه دفاعیه جعل سند عادی را تنظیم کند. او در لایحه دفاعیه جعل اسناد عادی ، موضوع قرارداد را شرح می‌دهد و از قاضی، رسیدگی و صدور رای عادلانه را تقاضا می‌کند.
لایحه جعل سند چگونه نوشته می‌شود؟
برای نوشتن لایحه دفاعیه جعل سند شخص باید مشخصات کامل خود و مشخصات شخص جاعل (جعل‌کننده) را بنویسد. او باید در لایحه دفاعیه جعل اسناد به طور کامل درباره سند جعلی توضیح دهد. همچنین لازم است که درباره چگونگی این جعل و علت بیان ادعای خود توضیح دهد. مثلا: در صورتی که شوهری ادعا می‌کند که همسرش یک گذرنامه جعلی تهیه کرده است تا بتواند از ایران خارج شود، باید بتواند این ادعای خود را ثابت کند. زیرا صرف بیان ادعای جعل باعث اثبات موضوع نیست. لازم است این شخص دلایل کافی و محکمه پسند را ضمن تقدیم لایحه دفاعیه جعل اسناد به دادگاه ارائه دهد. مثلاً اگر گذرنامه اصلی نزد شوهر است، با ارائه آن به دادگاه می‌تواند ادعای خود را ثابت کند. دادگاه با بررسی محتوای لایحه جعل سند ، دلایل، مدارک و شواهد، حکم خود را صادر می‌کند.
اسناد، مدارک و دلایل مرتبط با لایحه جعل سند
برای اینکه شخصی بتواند ادعای خود نسبت به جعل شدن یک سند را در دادگاه ثابت کند، باید ضمن تقدیم لایحه دفاعیه جعل اسناد ، دلایل، مدارک و اسناد کافی را نیز به دادگاه ارائه دهد. شخصی که ادعا می‌کند سند او جعل شده است، باید بتواند برای این موضوع دلایل محکمه پسند ارائه دهد. در مواقعی که شخصی ادعای جعلی بودن سند طرف مقابل را مطرح می‌کند، باید با ارائه اصل سند و برگه استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک، ادعای خود را ثابت کند. چنانچه در زمان ثبت قرارداد، شاهدی در آنجا حضور داشته باشد، مدعی می‌تواند با معرفی شاهد به دادگاه، به قاضی در صدور حکم عادلانه کمک کند. قاضی پس از بررسی محتوای لایحه جعل سند و بررسی دلایل و مدارک، حکم مناسب را صادر خواهد کرد.
پیشنهاد ما در مورد لایحه جعل سند
شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و تنظیم لایحه استفاده کنید. درخواست خود را ثبت کنید تا در اسرع وقت، وکیل تنظیم لایحه با شما تماس بگیرد و از راهنمایی ایشان برخوردار شوید.