کاربرد سفته در قرارداد ؛ سفته قرارداد چه شرایطی دارد + تبعات دادن سفته بدون قرارداد
سفته یا فته طلب یکی از اسناد تجاری است که صادر کننده آن تعهد می‌کند که مبلغ مشخصی را در تاریخ معین یا عندالمطالبه به گیرنده این سند، پرداخت کند. سفته در ایران، سندی متروک است و معمولاً در معاملات تجاری و غیر تجاری به عنوان وسیله پرداخت بها، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. به صورت کلی می‌توان گفت که امروزه بسیار شایع است که در قراردادهای مالی، برای تضمین حسن انجام تعهدات سفته بگیرند. به عبارت دیگر، امروزه بیشترین و شایع‌ترین کاربرد سفته، ضمانت حسن اجرای تعهدات مقرر در قراردادهای مالی است. یکی از مهمترین چالش‌های صدور سفته‌ها، نگرانی از بابت وصول سفته قرارداد خواهد بود.
در این نوشته قصد داریم از شرایط و ضوابط قانونی سفته‌ای صحبت کنیم که بابت ضمانت حسن اجرای تعهدات قرارداد صادر می‌شود.
آیا دادن سفته بدون قرارداد ، ضمانت اجرای حقوقی دارد؟
سفته، سندی قانونی است که به وسیله آن، فرد امضا کننده (صادر کننده)، تعهد می‌کند که در موعد معین یا هر زمان که دارنده سفته، پول خود را مطالبه کرد، مبلغی را بپردازد. اشخاص عادی و همچنین تاجران در معاملات تجاری و غیر تجاری خودشان می‌توانند از سفته استفاده کنند. در این حالت، صادر کننده با امضای سفته متعهد می‌شود که مبلغ درج شده در آن را به ذی نفع پرداخت کند.
منظور از سفته بدون قرارداد در واقع همان سفته‌ای است که برای پرداخت بهای مال مورد معامله صادر می‌شود. اگرچه امروزه بیشترین کاربرد صدور سفته، ضمانت حسن اجرای تعهدات است اما از لحاظ قانونی، دادن سفته بدون قرارداد نیز همچنان معتبر است.
شرایط شکلی سفته‌ای که برای پرداخت بهای مال مورد معامله صادر می‌شود، در ماده 308 قانون تجارت مشخص شده است. اگر یکی از این شرایط رعایت نشود، سفته از مزایایی که در قانون برای آن در نظر گرفته شده است، برخوردار نخواهد شد. براساس ماده 308، این سند باید از شرایط زیر برخوردار باشد:
- مهر یا امضای صادر کننده؛
- تاریخ صدور؛
- مبلغی که صادر کننده باید پرداخت کند با حروف و رقم؛
- مشخصات گیرنده (دریافت کننده)؛
- تاریخ پرداخت.
نکته: در صورتی که نام گیرنده در این سند نوشته نشود، از اسناد در وجه حامل محسوب خواهد شد. در این حالت، شخصی می‌تواند مبلغ سفته را وصول کند که آن را در دست داشته باشد.
کاربرد سفته در قرارداد به عنوان ضمانت
سفته ضمانت که به آن سفته حسن انجام تعهدات نیز گفته می‌شود، یکی از انواع سفته است که برای ضمانت از آن استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، می‌توان گفت که این سند مالی از جمله اوراق و اسنادی است که به منظور تضمین حسن انجام تعهدات مقرر در قراردادها نیز از آن بهره می‌برند. امضای یک قرارداد باعث ایجاد تعهداتی مالی و غیر مالی برای طرفین آن می‌شود. سفته قرارداد از سوی شخصی صادر می‌شود که به واسطه امضای یک قرارداد متعهد به انجام تعهداتی شده است. این سند از اعتبار اسناد عادی برخوردار می‌شود و از لحاظ حقوقی نیز قابل پیگیری است. همچنین دارنده با استناد به این سند می‌تواند بر علیه صادر کننده آن در مراجع قضایی طرح دعوا کند.
در برخی مواقع، امضای یک قرارداد باعث ایجاد دین و طلب برای طرفین آن می‌شود. برای وثیقه دین و طلب نیز می‌توان از سفته با قرارداد استفاده کرد.
شرایط صدور سفته برای قرارداد وام
در ابتدا باید بگوییم که قرارداد وام، قراردادی است که میان بانک و دریافت کننده وام و به منظور دریافت تسهیلات مالی تنظیم می‌شود. بانک‌ها و موسسات مالی مختلف به منظور اعطای وام و تسهیلات مالی به متقاضیان، شرایط مختلفی دارند. داشتن ضامن یکی از مهمترین شرایط بانک‌ها و موسسات مالی برای اعطای وام و تسهیلات مالی به متقاضیان است. سفته نیز یکی از اسنادی است که تعهد وام گیرنده نسبت به بازپرداخت اقساط وام را تضمین می‌کند. در صورت عدم بازپرداخت اقساط وام از سوی وام گیرنده، بانک می‌تواند سفته ضمانت را واخواست و پس از آن بر علیه وام گیرنده طرح دعوا کند.
اطلاعات درج شده بر روی این سند
به منظور ارائه سفته در قرارداد، لازم است که تمام اطلاعات نوشته شده بر روی آن به صورت دقیق تکمیل شود. تکمیل دقیق سفته با قرارداد از وقوع سوء استفاده‌های مختلف جلوگیری می‌کند. عدم تنظیم دقیق این قرارداد دردسرهای قانونی و حقوقی زیادی را برای صادر کننده آن به دنبال خواهد داشت. در ادامه، قسمت‌های مختلف این سند که باید به صورت دقیق توسط شخص صادر کننده تکمیل شوند را بررسی می‌کنیم:
- مبلغ سفته ضمانت: یکی از قسمت‌های این سند به تعیین مبلغ آن اختصاص پیدا کرده است. مبلغ این سند باید با حروف و عدد نوشته شود. لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که ارزش این سند به مبلغی بستگی دارد که بر روی آن نوشته می‌شود. هر سفته حدود مبلغ مشخصی را پشتیبانی می‌کند که به آن مبلغ اسمی گفته می‌شود. در صورتی که مبلغ نوشته شده بر روی سفته بیشتر از مبلغ اسمی آن باشد از درجه اعتبار ساقط می‌شود؛
- نام و نام خانوادگی متعهد: نام شخصی که این سند را صادر و امضا کرده است، باید در قسمت مربوطه نوشته شود. شخصی که نام او در این قسمت نوشته می‌شود، در برابر وصول مبلغ مقرر در آن مسئول است؛
- تاریخ امضای این سند: لازم است تاریخ صدور سفته را به صورت دقیق در آن بنویسید. تکمیل این قسمت از سفته نشان می‌دهد که در چه تاریخی صادر شده و اعتبار حقوقی پیدا کرده است؛
- محل اقامت صادر کننده: یکی دیگر از اطلاعاتی که باید بر روی این سند نوشته شود، آدرس محل اقامت صادر کننده آن است. نوشتن آدرس محل اقامت صادر کننده باعث می‌شود که پیگیری دقیق سفته امکان پذیر باشد. همچنین نوشتن آدرس، باعث افزایش اعتبار قانونی سفته خواهد شد.
دلایل اهمیت درج بند سفته در قرارداد
قراردادها، اسنادی معتبر و لازم الاجرا هستند که توافق میان طرفین آن‌ها را به اثبات می‌رسانند. به همین دلیل تمام موضوعاتی که طرفین در خصوص اجرای آن‌ها با یکدیگر به توافق رسیده‌اند، باید در قرارداد نوشته شود. بند سفته در قرارداد نیز یکی از موضوعات مهمی است که باید در قراردادهای میان اشخاص به آن پرداخته شود. به عبارت دیگر، اگر یکی از طرفین قرارداد، سفته تضمین بدهد، باید تعداد و مشخصات دقیق این سند در توافق نامه میان آن‌ها نوشته شود. قرارداد مشارکت ، یکی از قراردادهای مهمی است که میان دو یا چند شخص و به منظور راه اندازی یک فعالیت اقتصادی مشترک و تقسیم سود و زیان حاصل از آن تنظیم خواهد شد. امضای این توافق نامه باعث ایجاد تعهداتی برای هر یک از شرکا می‌شود. سفته قرارداد مشارکت زمانی مصداق پیدا می‌کند که تمام یا برخی از شرکا برای ضمانت حسن اجرای تعهدات خودشان، سفته داده باشند.
سفته قرارداد مشارکت در حکم مال مورد امانت است. بنابراین، دارنده این سند در صورتی می‌تواند آن را به اجرا بگذارد که صادر کننده به تعهدات خود عمل نکرده باشد. سوء استفاده از این سند و وصول بدون دلیل مبلغ آن، در حکم ارتکاب جرم خیانت در امانت است و مجازات کیفری مرتکب را به دنبال دارد.
مهم است بدانید
قراردادها به وسیله توافق میان اشخاصی که قصد اجرای مفاد آن‌ها را دارند، تحقق پیدا می‌کنند. اشخاصی که در خصوص امضا و ایجاد یک قرارداد با یکدیگر توافق کرده‌اند، می‌توانند تضامین مختلفی را برای ضمانت حسن اجرای تعهدات آن در نظر بگیرند. اگر طرفین قرارداد بخواهند به واسطه سفته از یکدیگر تضمین بگیرند، باید به شرایط صدور و وصول آن آشنایی داشته باشند. برای تعیین تضمین در قراردادهای مالی خودتان، می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد استفاده کنید. همچنین برای آشنایی با شرایط قانونی صدور و وصول سفته ضمانت نیز می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره‌مند شوید.
