قرارداد واگذاری سهام به کارمندان ؛ راهکاری برای شرکت‌های نوپا و استارتاپ‌ها

رشد و پیشرفت شرکت‌های موفق، مرهون کارمندان خستگی ناپذیری است که به صورت بی‌وقفه در راستای تحقق اهداف آن شرکت، تلاش و همت خود را به کار می‌گیرند. کارمندان؛ نیروی کار انسانی شرکت و در واقع مهم‌ترین دارایی شرکت‌ها هستند. رفتار منصفانه با کارمندان شرکت و ارائه مزایا و خدمات مالی و رفاهی به آن‌ها باعث می‌شود که کارمندان در راستای تحقق اهداف شرکت تمامی توان و نیروی خود را به کار بگیرند و سخت تلاش کنند. قرارداد واگذاری سهام به کارمندان ، با هدف واگذاری قسمتی از سرمایه شرکت به کارمندان انجام می‌شود. کارمندی که قسمتی از سرمایه شرکت به او واگذار شده است تمامی تلاش خود را برای افزایش سرمایه شرکت به کار می‌گیرد زیرا مطمئن است که همراه با افزایش سرمایه و سهام شرکت، ارزش سهم او نیز بیشتر می‌شود.

سهام مشوق که در اصطلاح به آن (ESOP) یا قرارداد اعطای سهام تشویقی نیز گفته می‌شود، بیشتر در کسب و کارهای نوپا و استارت آپ‌ها رایج است زیرا شرکت‌هایی که تازه شروع به کار کرده‌اند، سرمایه اولیه چندانی ندارند و نمی‌توانند به کارمندان خود دستمزد و مزایای مالی قابل توجهی ارائه دهند اما با روش واگذاری سهام، کارمندان خود را در سرمایه شرکت شریک می‌کنند و باعث افزایش انگیزه و تلاش آن‌ها در راستای تحقق اهداف شرکت می‌شوند.

قرارداد واگذاری سهام به کارمندان چیست؟

سهم قسمتی از سرمایه شرکت و اوراق سهام نیز یک ورقه قابل نقل و انتقال است که میزان سرمایه صاحب سهام را در شرکت سهامی نشان می‌دهد. سرمایه شرکت‌های سهامی به سهم و سرمایه شرکت‌هایی با مسئولیت محدود به سهم‌الشرکت تقسیم می‌شود.

قرارداد واگذاری سهام به کارمندان ، به شرکت‌های سهامی خاص و شرکت‌های با مسئولیت محدود اختصاص دارد. قانون تجارت در سال 1311 به تصویب رسیده است. در زمان تصویب قانون تجارت شرکت‌های نوپا و استارت آپ‌ها در ایران موضوع شناخته‌ شده‌ای به شمار نمی‌آمدند و به همین دلیل سهام مشوق و چگونگی اعطا و واگذاری آن به کارمندان شرکت‌های سهامی و شرکت‌های با مسئولیت محدود در قانون تجارت پیش بینی نشده است.

قرارداد واگذاری سهام، نوعی توافق میان کارمند و شرکت سهامی خاص یا شرکت با مسئولیت محدود است که در راستای اصل آزادی قراردادها، مطابق با ماده 10 قانون مدنی ، مقررات قانون تجارت و لایحه اصلاحی آن، تنظیم و امضا می‌شود.

انواع قرارداد واگذاری سهام به کارمندان

امضای قرارداد واگذاری به تنهایی برای انتقال سهام شرکت به کارمند کافی نیست زیرا انتقال سهام شرکت‌های سهامی و سهم الشرکه شرکت‌های با مسئولیت محدود، با رعایت تشریفات قانونی همراه است. قرارداد واگذاری سهام به کارمندان، صرفاً نشان دهنده تعهد شرکت مبنی بر انتقال سهام به کارمند در آینده است. این قرارداد می‌تواند به صورت مطلق یا مشروط تنظیم شود.

1. در قرارداد واگذاری سهام به طور مطلق، شرکت متعهد می‌شود که درصدی از سهام شرکت را به کارمند منتقل کند. برای مثال، یک استارت آپ رایانه‌ای، یک کدنویس ماهر را استخدام می‌کند و با تنظیم قرارداد واگذاری سهام به کارمندان ، تعهد می‌کند که 4 درصد از سهام شرکت را به او منتقل خواهد کرد.
2. در قرارداد واگذاری سهام به صورت مشروط، شرکت متعهد می‌شود که در صورت رعایت شرایطی از جانب کارمند، درصدی از سهام شرکت را به او منتقل ‌کند. برای مثال؛ یک شرکت بازرگانی، یک شخص متخصص را استخدام می‌کند و به موجب قرارداد واگذاری سهام به کارمندان متعهد می‌شود که در صورت حضور و همکاری 10 ساله کارمند با شرکت، 7 درصد از سهام شرکت را به حسابدار منتقل می‌کند.در این نوع از قرارداد واگذاری سهام به کارمندان ، در صورت عدم تحقق شرط، انتقال سهام نیز منتفی می‌شود زیرا انتقال سهام مشروط است.

اهمیت و مزایای تنظیم قرارداد واگذاری سهام به کارمندان

واگذاری سهام به کارمندان در شرکت‌های سهامی خاص و سهم الشرکه در شرکت‌هایی با مسئولیت محدود نیاز به تشریفات خاصی دارد که در قانون تجارت پیش بینی شده است به همین دلیل وعده واگذاری سهام به تنهایی برای انتقال سهام به کارمندان کافی نیست زیرا همانطور که گفتیم نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه نیازمند تشریفات مقرر در قانون تجارت است.

قرارداد واگذاری سهام به کارمندان در واقع سند این قرارداد محسوب می‌شود و نشان دهنده تعهد شرکت نسبت به انتقال سهام وعده داده شده به کارمند است. قرارداد واگذاری سهام به کارکنان شرکت ممکن است به صورت عادی یا رسمی تنظیم شود ولی در نهایت، به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا محسوب می‌شود (مطابق با ماده 1298 قانون مدنی). شرکت و کارمند طرف قرارداد در صورت بروز اختلاف در خصوص موضوع واگذاری سهام به کارمند، با استناد به این سند می‌توانند ادعای خود را به اثبات برسانند.

کارمند شرکت بعد از تنظیم و امضای قرارداد واگذاری سهام به کارمندان ، مطمئن می‌شود که به عنوان یکی از سهامداران شرکت در سود و ضرر آن سهیم است و در راستای منافع شرکت تمامی تلاش خود را به کار می‌گیرد زیرا می‌داند که افزایش سرمایه شرکت و ارزش سهام کل شرکت باعث افزایش ارزش سهم او نیز می‌شود.

ویژگی‌های حقوقی قرارداد واگذاری سهام به کارمندان

مهمترین ویژگی‌های حقوقی قراردادی که با هدف واگذاری سهام به کارمندان شرکت، تنظیم و امضا می‌شود را در ادامه شرح می‌دهیم:

1. قرارداد واگذاری سهام از انواع قرارداد نامعین و خصوصی میان اشخاص است. موضوع این قرارداد با توجه به چگونگی انجام آن و همچنین با شرح شرایط واگذاری سهام براساس توافق شرکت و کارمند، معین و مشخص می‌شود. کارمند و شرکت می‌توانند در این قرارداد هرگونه شرطی را قید کنند اما این شروط نباید مخالف با قوانین و شرایط آمره قانون تجارت، نظم عمومی جامعه و شرع دین اسلام باشند؛
2. قرارداد واگذاری سهام، یک قرارداد لازم الاجرا است و به واسطه آن، شرکت موظف خواهد بود که به تعهداتش در خصوص موضوع این قرارداد عمل کند و میزان سهامی که در قرارداد واگذاری، مشخص شده است را به کارمند منتقل کند. در صورتی که شرکت تعهداتش را انجام ندهد و سهامی که در قرارداد مشخص شده است را به کارمند منتقل نکند، کارمند می‌تواند به وسیله طرح دعوا نزد مراجع قضایی، الزام شرکت به انتقال سهام را درخواست کند؛
3. قرارداد واگذاری رایگان است و شرکت در مقابل سهامی که به کارمندانش واگذار می‌کند، از آن‌‌ها چیزی دریافت نخواهد کرد. هدف شرکت از تنظیم و امضای قرارداد واگذاری سهام به کارمندان بهبود عملکرد و افزایش انگیزه آن‌ها است و به وسیله تنظیم این قرارداد، قصد فروش سهام به کارمندان خودش را ندارد؛
4. موضوع قرارداد واگذاری سهام به کارمندان ؛ انتقال مالکیت بخشی از سهام و سرمایه شرکت به کارمندان است و جزء قراردادهای تملیکی به شمار می‌آید.

مزایای این قرارداد

مدیران به وسیله واگذاری سهام شرکت به کارمندان خود، می‌توانند افراد متخصص و با استعداد را در راستای تحقق اهداف شرکت و رونق کسب و کار خودشان به کار بگیرند.

شرکت‌هایی که نوپا هستند و سرمایه زیادی ندارند و به همین دلیل، نمی‌تواند به کارمندان خود حقوقی مانند شرکت‌های بزرگ و بالغ بدهند، به وسیله واگذاری سهام، کارمندان خود را به ماندن در شرکت و تلاش برای موفقیت و پیشرفت آن، مشتاق می‌کنند. برای مثال، شرکت، 8 درصد از سهام خود را به یکی از کارکنان ارشد واگذار می‌کند و او نیز مشتاق می‌شود در شرکت بماند و برای افزایش آن سرمایه تمامی تلاش خود را به کار می‌گیرد.

پیشنهاد ما

شیوه صحیح نگارش این قرارداد از مهمترین مواردی است که حتما باید به آن توجه داشته باشید. برای تنظیم صحیح محتوای قرارداد و رعایت تمام شروط صحت آن، نیاز است که با مشاوران حقوقی مجرب یا وکلایی گفتگو کنید که به صورت اختصاصی در زمینه تنظیم قرارداد فعالیت می‌کنند. علاوه براین، برای شما مناسب است که قرارداد مورد نیازتان را به صورت اختصاصی تنظیم کنید. برای این منظور پیشنهاد می‌کنیم که با زدن روی لینک ثبت درخواست تنظیم قرارداد اختصاصی ، مسئولیت تنظیم این قرارداد را به تیم حقوقی رکلا بسپارید. علاوه براین، این امکان وجود دارد که با ثبت درخواست مشاوره تلفنی حقوقی ، با یک مشاور حقوقی مجرب، گفتگو کنید.