قرارداد ساخت ماشین آلات ؛ توافقی برای طراحی و ساخت ماشین آلات صنعتی
ماشین آلات صنعتی، نقش پررنگی در بخش‌های مختلف صنعت دارند. امروزه، پیشرفت روز به روز صنایع باعث شده است که ماشین آلات مزبور، به عنوان بخش جدانشدنی از صنعت به حساب آیند. در این میان، تقاضای بسیار زیادی از سوی صنعت داران در خصوص ساخت چنین ماشین آلاتی وجود دارد. به طور کلی، در هر سطح و حوزه‌ای، اشخاص ابتدا باید یک قرارداد را برای ساخت لوازم صنعتی تنظیم و منعقد کنند. این قرارداد، قرارداد ساخت ماشین آلات نامیده می‌شود و ابعاد مختلفی از تهیه ماشین آلات را در برمی‌گیرد.
در این مقاله، قصد داریم چهارچوب حاکم بر این قرارداد را مورد بحث و بررسی قرار دهیم و نکات لازم در زمان تنظیم آن را بیان کنیم.
هدف اصلی از انعقاد قرارداد ساخت ماشین آلات چیست؟
هدف اصلی از تنظیم و امضای این قرارداد را می‌توان در دو سطح مورد بررسی قرار داد.
در حالت اول، ضرورت امضای این قرارداد به دلیل تخصصی بودن امر ساخت و ساز ماشین آلات صنعتی است. به این بیان که ساخت ماشین آلات صنعتی، به تخصص و دانش خاص نیاز دارد. بنابراین شما قادر نخواهید بود برای تهیه این ماشین آلات، به تنهایی اقدام به ساخت کنید. در این راستا، تنظیم و انعقاد قرارداد ساخت ماشین آلات باعث می‌شود که شما مراحل ساخت ماشین آلات مورد نظر خود را به اشخاص متخصص و حرفه‌ای بسپارید. از سوی دیگر، فرایند ساخت این ماشین آلات، نیازمند صرف زمان لازم برای طراحی و ساخت است. به همین دلیل، انعقاد این موافقت نامه باعث می‌شود کلیه مراحل طراحی و ساخت برنامه ریزی شود و زمان ارائه نهایی پروژه، مورد پیش بینی قرار گیرد.
در حالت دوم، انعقاد این موافقت نامه برای کسب تضمینات بیشتر ضرورت خواهد داشت زیرا هر یک از طرفین این موافقت نامه، متعهد به انجام وظایفی می‌شود. در این خصوص، نمونه قرارداد ساخت ماشین آلات صنعتی ، کلیه این تعهدات را در برمی‌گیرد و علاوه بر آن، بر حقوق طرفین تاکید می‌ورزد. بنابراین وجود این موافقت نامه باعث می‌شود که طرفین در زمینه اثبات حقوق و تعهدات خود نگرانی نداشته باشند و بتوانند در موارد مورد نیاز، به موافقت نامه خود و آثار ناشی از آن استناد کنند.
قرارداد ساخت ماشین آلات ، جز کدام دست از عقود محسوب می‌شود؟
همانطور که بیان کردیم، فرایند ساخت ماشین آلات امری تخصصی است و باید توسط فعالان این عرصه انجام شود. با توجه به این موضوع، باید بیان کرد که این موافقت نامه از نمونه قرارداد پیمانکاری است. به همین ترتیب، قرارداد ساخت ماشین آلات ، فی ما بین کارفرما به عنوان سفارش دهنده پروژه و پیمانکار به عنوان انجام دهنده آن شکل می‌گیرد. به موجب این موافقت نامه، برای هر یک از کارفرما و پیمانکار، شرح وظایفی در نظر گرفته می‌شود. در مباحث آتی، وظایف اصلی کارفرما و پیمانکار را مورد اشاره قرار خواهیم داد.
ماهیت پیمانکاری این موافقت نامه، آن را تابع چه اصولی می‌کند؟
قرارداد ساخت ماشین آلات ، یک عقد نامعین است. بنابراین شما نمی‌توانید در نظام حقوقی حاکم بر عقود، چهارچوب منحصر به فردی را برای این موافقت نامه پیدا کنید. جنبه نامعین این موافقت نامه باعث می‌شود که اراده و توافقات فی ما بین کارفرما و پیمانکار، نقش اساسی در تعیین نظام حاکم بر این عقد داشته باشد. البته این موضوع از متون قانونی نتیجه گیری می‌شود.
در این زمینه ماده ۱۰ قانون مدنی تعیین و تکلیف می‌کند. مطابق با ماده اخیر، توافقات خصوصی فی ما بین اشخاصی که آن‌ها را منعقد کرده‌اند، اعتبار دارد. بنابراین پس از امضای قرارداد پیمانکاری برای ساخت ماشین آلات صنعتی، کلیه آثار و تعهدات ناشی از این عقد برای کارفرما و پیمانکار لازم الاجرا خواهد شد اما همین ماده، دربردارنده ضوابطی برای شناسایی آثار و تعهدات ناشی از موافقت نامه‌های خصوصی است. به این صورت که برای شناسایی آثار و تعهدات ناشی از چنین عقودی، طرفین ملزم هستند که موازین قانونی و شرعی را رعایت کنند. بنابراین هر گونه سر پیچی از رعایت الزامات قانونی و شرعی، قرارداد را بی اعتبار می‌سازد.
قرارداد ساخت ماشین آلات ، لازم است یا جایز؟
قبل از پاسخ به این سوال، ابتدا عقود لازم و جایز را تعریف می‌کنیم:
- عقود لازم: عقود لازم، در ماده ۱۸۵ قانون مدنی مورد توجه قرار گرفته‌اند. به طور کلی منظور از عقود لازم، عقودی است که طرفین حق خاتمه یک جانبه آن‌ها را نخواهند داشت. بنابراین در این نوع از قراردادها، طرفین نمی‌توانند در هر زمانی موافقت نامه و آثار ناشی از آن را از خود سلب کنند.
- عقود جایز: بر خلاف عقود لازم، عقود جایز، عقودی هستند که طرفین قادرند آن‌ها را در هر زمان و به هر دلیل، به صورت یک طرفه خاتمه دهند. این دست از عقود، در ماده ۱۸۶ قانون مدنی مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.
به طور کلی، در عالم حقوقی قراردادها، اصل بر لزوم قراردادها است. در این راستا باید خاطر نشان کرد که نمونه قرارداد ساخت ماشین آلات صنعتی از عقود لازم است. بنابراین کارفرما و پیمانکار قادر نخواهند بود این قرارداد را به صورت یک طرفه به خاتمه برسانند. البته ماده ۲۱۹ قانون مدنی، قراردادهای لازم را در مواردی قابل انحلال دانسته است.
در این زمینه، شرایطی در متن قانون مورد پیش بینی قرار گرفته است که در صورت تحقق آن‌ها، این امکان برای اشخاص وجود دارد که عقد خود را به صورت یک جانبه به پایان برسانند. این شرایط به عنوان شرایط فسخ معرفی می‌شوند. علاوه بر فسخ، می‌توان به اقاله به عنوان یکی دیگر از عوامل انحلال قراردادهای لازم اشاره داشت. اقاله زمانی رخ می‌دهد که طرفین بر اساس اراده جمعی، موافقت نامه خود را به پایان برسانند.
قرارداد ساخت ماشین آلات ، چه تعهداتی را برای کارفرما در نظر می‌گیرد؟
در نظر داشته باشید از آنجا که این موافقت نامه ماهیتی معوض دارد، کارفرما متعهد است مبلغ قرارداد را بر اساس زمان بندی مورد توافق به پیمانکار پرداخت کند. در این خصوص به شما توصیه می‌کنیم که عملیات پرداخت مبلغ قرارداد را به صورت مرحله به مرحله انجام دهید و از پرداخت یک جای مبالغ خودداری کنید.
از سوی دیگر، شرایط و اوصاف حاکم بر ساخت ماشین آلات صنعتی باید توسط کارفرما در متن قرارداد ساخت ماشین آلات تعیین شود. البته این امکان نیز وجود دارد که با توجه به تخصصی بودن پروسه ساخت چنین ماشین‌هایی، این امر توسط کارفرما صورت نگیرد.
در این مواقع، پیمانکار باید بر اساس اصول و استانداردهای معمول، فرایند ساخت و ساز را انجام دهد. در این خصوص اگر پیمانکار کلیه موارد لازم را در ساخت ماشین الات مورد نظر کارفرما پیاده سازی کرده باشد، امکان طرح هر نوع ادعای احتمالی علیه نتیجه نهایی پروژه از کارفرما سلب خواهد شد.
به موجب قرارداد ساخت ماشین آلات ، پیمانکار چه شرح وظایفی خواهد داشت؟
اولین تعهد پیمانکار در نمونه قرارداد ساخت ماشین آلات صنعتی ، ساخت ماشین آلات مورد نظر کارفرما است. در این زمینه، پیمانکار باید در کلیه مراحل ساخت، اصول و استانداردهای ایمنی و مراقبتی را لحاظ کند. در صورتی که پیمانکار از رعایت موارد اخیر سر باز بزند، بر اقدامات وی آثاری مترتب خواهد شد.
از سوی دیگر، اگر پیمانکار در ساخت پروژه از نیروی کار اشخاصی بهره می‌برد، او موظف است که کلیه احکام قانونی را در خصوص کار آن‌ها لحاظ کند. برای مثال در این زمینه قانون کار پیمانکار را به عنوان کارفرمای کارگران تحت امر خود شناسایی و پرداخت حقوق و مزایا و نیز حق بیمه کارگران را از وظایف قانونی او معرفی می‌کند.
البته باید اشاره داشت که یکی دیگر از تعهدات پیمانکار در این موافقت نامه، انجام موضوع قرارداد به صورت انفرادی است. یعنی این امکان برای پیمانکار وجود ندارد که ساخت ماشین آلات صنعتی را به پیمانکاران دیگری واگذار کند.
در زمان تنظیم قرارداد ساخت ماشین آلات ، چه تدابیری باید در متن قرارداد مورد سنجش قرار گیرد؟
یکی از موارد قابل توجه در خصوص ساخت ماشین آلات صنعتی، مسئله دیرکرد پیمانکار است. به عبارت دیگر، وقوع تاخیر در تحویل به موقع نتیجه نهایی پروژه مُحتَمل خواهد بود. در این زمینه شما قادرید برای این قرارداد، ضمانت اجراهایی را در نظر بگیرید. این ضمانت اجراها که معمولا به صورت جریمه نقدی دیرکرد مورد توجه قرار می‌گیرند، از وقوع تاخیرهای احتمالی در اجرای تعهدات طرفین جلوگیری می‌کنند. زیرا در صورت وقوع دیرکرد، طرف متخلف متعهد به پرداخت مبلغ مقرر در موافقت نامه خواهد شد.
علاوه بر آن، شما باید مراجعی را برای حل و فصل دعاوی ناشی از قرارداد ساخت ماشین آلات انتخاب کنید. به طور کلی دو مرجع دادگاه و داوری، از مراجع قابل انتخاب هستند. شما قادرید بر حسب توافق، یکی از مراجع مزبور را برای قرارداد خود در نظر بگیرید. تعیین این مراجع سبب می‌شود که در صورت وقوع اختلاف، کارفرما و پیمانکار بتوانند با سهولت بیشتری فرایند رسیدگی را پیگیری کنند.
در نهایت این که شرایط حاکم بر فورس ماژور را در متن عقد خود تعیین و تکلیف کنید. فورس ماژور، شرایط اضطراری، غیر قابل پیش بینی و غیر قابل کنترل هستند. در چنین شرایطی، اگر یکی از طرفین نتواند به تعهدات قراردادی خود عمل کند، برای او مسئولیتی در نظر گرفته نمی‌شود. ناتوانی جسمی، جنگ، شورش، قیام، اغتشاش، حکومت‌نظامی، آتش سوزی، سیل، صاعقه، طوفان، زلزله و سایر بلایای طبیعی از مصادیق شرایط اضطراری به حساب می‌آیند.
شرایط گارانتی و خدمات پس از فروش در این قرارداد
از بندها و مواد کاربردی و ضروری که باید در متن این قرارداد بگنجانید و درباره آن توضیح دهید، ماده مربوط به شرایط استفاده از گارانتی ماشین آلات و بازه زمانی پوشش خدمات گارانتی است. در این ماده باید درباره تعهدات فروشنده نسبت به تعمیر و نگهداری یا رفع عیوب احتمالی ماشین آلات پس از تحویل آن‌ها توضیح داده شود. برای مثال مواردی که باید در این ماده توضیح دهید، عبارتند از:
- بازه زمانی گارانتی، یعنی تاریخ شروع و اتمام دوره برخورداری از خدمات گارانتی؛
- نوع خدمات پس از فروش و شرح کامل خدماتی که گارانتی ارائه می‌دهد (رفع ایرادات، تعویض قطعات یا موارد دیگر …)؛
- شرایط خاصی که گارانتی شامل آن‌ها نمی‌شود (مثلا می‌توانید شرط کنید که استفاده نادرست از ماشین آلات، تعمیر توسط افراد غیر متخصص و موارد دیگه، از مواردی هستند که آسیب و خسارت ناشی از آن‌ها، مشمول خدمات گارانتی نمی‌شود).
پیش نیاز‌ها برای عملیاتی کردن قرارداد
برای اینکه طرفین قرارداد، اعم از شرکت‌ها و کارخانه‌های سازنده ماشین آلات و متقاضیان و خریداران با یکدیگر توافق کنند و به واسطه این توافق عملیات ساخت آغاز شود، نیاز به توافق در مذاکرات است. این مذاکرات باید حاوی مطالبی درباره شروط و انتظارات طرفین از یکدیگر باشد. همچنین باید بررسی شود که آیا انتظارات طرفین مطابق با قانون است یا خیر. بنابراین، هر دو طرف قرارداد برای حضور در این توافق به دریافت راهنمایی از مشاوران حقوقی یا وکلای پایه یک دادگستری نیاز دارند.
تیم حقوقی رکلا این امکان را فراهم کرده است که با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی ، فرآیند کسب راهنمایی، با صرفه اقتصادی و همچنین به سهولت انجام شود. علاوه براین شما این امکان را دارید که تنظیم قرارداد اختصاصی خود را نیز به تیم رکلا بسپارید.
