علائم فرسودگی شغلی ؛ زنگ خطری برای شاغلین و مدیران
بدون شک از دیرباز یکی از دغدغه‌های اساسی بشر موضوع کسب و کار و اشتغال بوده است. قطعا همه انسان‌ها برای امرار معاش زندگی و کسب درآمد به کار و پول احتیاج دارند. طبیعی است پس از مدتی با توجه به درجه سختی و نوع کار، خستگی به سراغ فرد شاغل بیاید. ممکن است به واسطه حیطه کاری، نوع وظایف و مسئولیت‌های محول گردیده به نیروی شاغل، در محیط کار استرس‌های زیادی به او تحمیل شوند و در صورتی که این تنش‌ها را کنترل نکنند، امکان دارد فرد شاغل به فرسودگی شغلی دچار شود. فرسودگی شغلی یا همان کارزدگی یکی از اختلالات جدی شغلی است که باید راه‌حل‌های لازم برای پیشگیری و درمان آن توسط شخص شاغل و کارفرما اتخاذ شود.
در این مطلب ضمن تعریف فرسودگی شغلی ، به بررسی علائم، دلایل بروز، روش‌های درمان، فرسودگی شغلی در سازمان و روش‌های پیشگیری از وقوع آن در یک مجموعه سازمانی خواهیم پرداخت.
این حالت، در اغلب موارد برای اشخاصی که به واسطه انواع قرارداد کار ، استخدام شده‌اند ایجاد می‌شود اما ممکن است برای اشخاصی که به شیوه‌های دیگری نیز فعالیت می‌کنند، ایجاد شود.
منظور از فرسودگی شغلی چیست؟
شاید بسیاری بر این باور باشند که فرسودگی شغلی همان خستگی ناشی از کار است اما این معضل فراتر از این مسائل پیش می‌رود. خستگی ناشی از کار با استراحت یا مرخصی از بین می‌رود اما فرسودگی کاری، از خستگی و فشاری حرف می‌زند که بعد از گذراندن دوره مرخصی نیز، فرد شاغل اشتیاقی به بازگشت به محیط کار خود ندارد. این اختلال علاوه بر خستگی جسمی، به تنش و فشاری اشاره می‌کند که به طور مداوم در آن شغل، به روح و روان فرد وارد می‌شود. در واقع به استرس و فشار بیش از حدی که به مرور زمان در محیط کاری به فرد وارد شده و به خوبی مدیریت و کنترل نگردیده است، فرسودگی شغلی می‌گویند.
علائم فرسودگی شغلی چیست؟
معمولا زمانی این پدیده در کار و شغل فرد رخ می‌دهد که شخص، کار مورد علاقه خود را انتخاب نکرده باشد یا از سمت کارفرما یا مدیران، فشارهای عصبی زیادی به ایشان وارد و منجر به کارزدگی او شده باشد. بعضی از علائم مرتبط با این اختلال عبارتند از:
- بروز علائم ضعف جسمی همچون سردرد، سرگیجه، خستگی بیش از حد یا بی‌خوابی، حالت تهوع و مشکلات گوارشی؛
- احساس خستگی عاطفی و روحی بیش از حد و در نتیجه، کنار نیامدن با شرایط کاری موجود؛
- حواس پرتی و نداشتن تمرکز؛
- بی انگیزه شدن نسبت به انجام فعالیت‌های کاری خود؛
- از دست دادن میل و علاقه به انجام فعالیت‌های عادی روزمره و کاهش کارکرد و توانایی شغلی در محیط کار؛
- حاضر نشدن به موقع سرکار و بالارفتن ساعات غیبت از کار؛
- افزایش استرس و نگرانی؛
- بدبینی نسبت به سایرین و در نتیجه، گوشه گیری؛
- حس پوچی، خشم، ناامیدی و مفید نبودن؛
- مشاهده علائم مشابه افسردگی در فرد، همچون بروز احساسات منفی و در برخی موارد، افکار مربوط به خودکشی.
دلایل بروز فرسودگی شغلی
شاید بسیاری بر این باور باشند که فرسودگی کاری تنها به دلیل مشکلاتی رخ می‌دهد که احتمال دارد در محیط کار پیش بیاید. در حالی که عوامل دیگری نیز می‌توانند در بروز این اتفاق دخیل باشند. به طور کلی عامل فرسودگی شغلی به دو دسته عوامل درونی و بیرونی تقسیم می‌شود که می‌توان آن‌ها را به صورت زیر بررسی کرد:
- عوامل درونی با ویژگی‌های شخصیتی مرتبط است. این خصوصیات شخصیتی می‌تواند به مواردی همچون توجه به سلامت جسم و روان، داشتن روابط خانوادگی و شخصی صمیمی، داشتن اعتماد به نفس و عزت نفس بالا، احساس مفید بودن، عدم کمال‌گرایی، تک بعدی نبودن و نگرش واقع‌بینانه به انسان‌ها و دنیای پیرامون اشاره داشته باشد. همچنین اختصاص زمان کافی برای خواب و استراحت و تفریح و وقت‌گذرانی با سایرین از دیگر عوامل مربوطه است. به طور کلی در تحقیقاتی که توسط پژوهشگران در این زمینه صورت گرفته است، اکثر افراد متاهل به دلیل داشتن حمایتگر و روابط نزدیک، در مقایسه با مجردها، کمتر دچار فرسودگی کاری می‌شوند. همچنین اعتیاد و مصرف بیش از حد الکل هم می‌تواند از جمله عوامل درونی مخرب محسوب شود.
- عوامل بیرونی به مشخصه‌های مجموعه کاری یا سازمان مرتبط می‌شود. این عوامل مسائلی همانند آگاه نبودن از اهداف کاری مجموعه و سازمان، متناسب نبودن میزان کار انجام گرفته با میزان حقوق دریافتی، مورد تشویق قرار نگرفتن و عدم حمایت از سمت کارفرما، محیط کاری خسته کننده و یکنواخت، تحمل استرس یا فشار بیش از حد در محیط کار، توقعات شغلی غیر معقول از سمت کارفرما و وظایف خارج از توان نیروی شاغل را شامل می‌شوند.
روش‌های درمان فرسودگی شغلی
اگر فرد شاغلی حس کند که دچار فرسودگی کاری شده است، به هیچ وجه نباید آن را نادیده بگیرد و باید برای آن به دنبال راه حل و درمان باشد. در زیر به تعدادی از مواردی که می‌توانند در درمان این اختلال موثر باشند، اشاره شده است:
- سعی در ایجاد و القای نگرش مثبت و خوش بینانه نسبت به زندگی و مسائل شغلی و همچنین ایجاد تعادل بین شغل و سایر جنبه‌های زندگی از اهمیت زیادی برخوردار است.
- رفتن به جلسات مشاوره جهت درمان مشکلات شخصیتی و رفتاری نیز می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد.
- کمک گرفتن از همکاران قابل اعتماد و مدیران معتمد نیز چاره ساز است.
- در بعضی مواقع ایجاد تغییرات جدید همچون تغییر عنوان شغلی در آن محیط کار یا به طور کلی، تغییر شغل می‌تواند به فرد کمک زیادی کند.
- ورزش کردن، عادات غذایی سالم و به طور کلی در پیش گرفتن روند زندگی سالم از دیگر روش‌های درمانی محسوب می‌شوند.
چگونه از فرسودگی شغلی در سازمان جلوگیری کنیم؟
شناسایی عوامل به وجود آورنده فرسودگی شغلی در سازمان به اندازه یافتن راه حل آن دارای اهمیت است. به همین دلیل مدیران می‌توانند نسبت به شناسایی عوامل مسبب فرسودگی نیروهای شاغل در سازمان اقدام کنند. از مجموعه اقداماتی که یک مدیر و کارفرما می‌تواند جهت پیشگیری از این معضل انجام دهد را در ادامه بیان می‌کنیم.
اقداماتی جهت پیشگیری
- مدیر قوی و با درایت می‌تواند ضمن ایجاد انگیزه قوی برای نیروهای شاغل، سوددهی و بهره‌وری آن مجموعه کاری و سازمان را نیز افزایش دهد.
- آموزش صحیح به نیروها ضمن تبیین صحیح و دقیق اهداف کاری مجموعه یا سازمان و علاوه بر بالا بردن کارآیی نیروها، باعث ایجاد احساس رضایت مندی آن‌ها از انجام درست وظایف خود می‌شود.
- استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های جدید و به روز دنیا، هم به پیشبرد اهداف سازمان کمک می‌کند و هم باعث تسهیل انجام وظایف نیروهای سازمان خواهد شد.
- بالا بردن روحیه کاری نیروهای سازمان از طریق تشویق کردن و دادن پاداش به آن‌ها، سبب افزایش بازده کاری ایشان در مجموعه می‌شود.
توصیه ما
شاید بسیاری از مردم بر این باور باشند که این مشکل ممکن است فقط برای مشاغلی همچون پزشکی و شاخه‌های مرتبط با آن اتفاق بیفتد اما در واقع، این معضل تهدیدی برای تمام گروه‌های شغلی محسوب می‌شود. تیم رکلا آماده ارائه انواع قراردادهای مرتبط با روابط کاری و انواع قرارداد استخدام است تا کارگر و کارفرما با امضای قرارداد و ثبت آن، دچار مشکلات و بحران‌های ثانویه نشوند. برای تنظیم قرارداد اختصاصی مورد نظر خود نیز، می‌توانید درخواستتان را در سایت ثبت کنید.
همچنین مجموعه حقوقی رکلا علاوه بر تنظیم اختصاصی قراردادهای حقوقی شما، آماده ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی نیز است.
قرارداد کار موقت
نسخه کامل قرارداد استخدام را با زدن روی تصویر دریافت کنید.
