نمونه قرارداد مشارکت بانک و شرایط قرارداد مشارکت مدنی بانکی چیست؟
قرارداد مشارکت بانک در گروه قراردادهای مشارکت مدنی قرار می‌گیرد. به همین دلیل به نام قرارداد مشارکت مدنی بانکی یا نمونه قرارداد مشارکت مدنی با بانک نیز خوانده می‌شود. پس چه در عبارت یا عنوان به کلمه «مدنی» اشاره شود یا نشود، این قرارداد یک نوع مشارکت مدنی است. در این مطلب نیز گاهی از عنوان نمونه قرارداد مشارکت بانک و گاهی از عنوان قرارداد مشارکت مدنی در بانک استفاده شده است که همانطور که گفتیم می‌توانند به جای هم آورده شوند و یک معنی را می‌رسانند.
نمونه قرارداد مشارکت بانک چیست؟
نمونه قرارداد مشارکت بانکی یکی از انواع قرارداد مشارکت مدنی است. این قرارداد يکي از پیمان‌های کاری مؤثر در جهت به وجود آمدن شرایط و تسهيلات براي توسعه فعاليت‌هاي توليدي، بازرگاني و خدماتي است. قرارداد مشارکت مدنی بانکها یکی از پرکاربردترین روش‌های استفاده از تسهیلات منابع بانکی است. اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بگوییم، امروزه بانکها برای مشتریان خود تسهیلاتی در نظر می‌گیرند. یکی از این تسهیلات که بسیار مورد توجه و استفاده قرار گرفته است، قرارداد مشارکت مدنی بانکها است. در جواب به این سوال که قرارداد مشارکت مدنی بانک چیست ؟ می‌توانیم بگوییم؛ بانک شرایطی را فراهم می‌کند و تسهیلاتی برای شما در نظر می‌گیرد تا شما بتوانید در بخش‌های مختلف تولیدی، خدماتی و صنعتی فعالیت کنید و به میزانی نیز از پرداخت این تسهیلات سود می‌برد.
در حقیقت، بانک و مشتری به عنوان دو طرف یک قرارداد، با یکدیگر در سرمایه گذاری مشارکت می‌کنند و نسبت به آورده، در سود و درآمد نیز با هم شریک می‌شوند. این ساده‌ترین تعریفی است که می‌شود از نمونه قرارداد مشارکت مدنی بانک بیان کرد. با اینکه بانکها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند، اما موظف هستند که در قرارداد مشارکت بانک طبق یک اساسنامه عمل کنند. در گذشته این قانون وجود نداشت و گاهی اشکالاتی در شراکت‌های مدنی بانک با مشتریان پیش می‌آمد. تا اینکه در سال ۱۳۹۲، نمونه قرارداد مشارکت بانکی را به صورت قراردادی یکسان تنظیم و جهت اجرا به تمام بانکها ابلاغ کردند. مشارکت مدنی کاربرد گسترده‌ای دارد و به همین دلیل به عنوان اصلی‌ترین گزینه تسهیلات اعتباری بانکداری شناخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع قرارداد
همانطور که پیش‌تر گفتیم، در کشور ما بانکداری، اسلامی است. بر این اساس در زمینه کاری بانک، قانونی تحت عنوان قانون عملیات بانکی بدون ربا وجود دارد. در ماده 7 قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانکها می‌توانند در زمینه گسترش فعالیت بخش‌هاي مختلـف تولیدي، صنعتی و خدماتی همکاری و فعالیت کنند. این اقدام به صورت مشارکت صورت می‌گیرد. به این صورت که بانک بخشی از سرمایه و منابع مورد نیاز را در قالب مشارکت، برای متقاضی شراکت تأمین می‌کند. بنا به این ماده و این حق شراکت، عقود با بانک به 5 دسته تقسیم می‌شود:
از آنجایی که بانک برای مشارکت مدنی سقف سود بیشتری را قائل می‌شود، مشارکت مدنی به نسبت 4 مورد دیگر نرخ سود بیشتری دارد. به همین ترتیب، بانکها نیز تمایل بیشتری در ارائه این نوع تسهیلات دارند. درباره هر کدام از این عقود، در یک مقاله اختصاصی به صورت مفصل توضیح داده‌ایم. اگر می‌خواهید درباره هر کدام از آن‌ها اطلاعات بیشتری کسب کنید، روی عنوان‌ها بزنید و به مقاله مربوطه وارد شوید. آگاهی نسبت به ماهیت قانونی این عقود، در انتخاب تسهیلاتی که از بانک دریافت می‌کنید و همچنین در تصمیم گیری برای همکاری با بانک به شما کمک می‌کند.
نگاه قانون به قرارداد مشارکت مدنی بانکی
مطابق ماده ۱۸ آئین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب ۱۳۶۲ و ماده یک دستور العمل اجرایی مشارکت مدنی مصوب ۱۳۶۳ و ماده ۵۷۱ قانون مدنی ، قرارداد تسهیلاتی مشارکت مدنی، عبارتست از درآمیختن سهم الشرکه نقدی و غیر نقدی اشخاص حقیقی یا حقوقی به نحو مشاع به منظور انتفاع طبق قرارداد.
با استناد به قانون مدنی و ماده‌های ذکر شده می‌توانیم مجدد به این سوال جواب بدهیم که قرارداد مشارکت مدنی بانک چیست؟
با توجه به تعریفی که قانون از نمونه قرارداد مشارکت مدنی با بانک می‌کند، امکان ایجاد قرارداد مشارکت بین اشخاص و بانکها یا موسسات مالی و اعتباری وجود دارد. طرفین این قرارداد روی موضوع و هدف خاصی قصد مشارکت می‌کنند. در این میان همه چیز به صورت شراکتی و سهم الشرکه‌ای حساب می‌شود. گاهی افرادی به نقد از نمونه قرارداد مشارکت بانکی می‌پردازند و آن را غیر قانونی و غیر شرعی می‌خوانند. اما نمونه قرارداد مشارکت مدنی بانک در قانون جایز و موجه است و امضای آن اجازه داده شده است. قرارداد مشارکت مدنی بانکی مطابق با نظر شورای نگهبان شرعی و قانونی است.
ابطال نمونه قرارداد مشارکت بانک
بدون شک در هر قراردادی چارچوب قانونی مشخصی، حاکم است. در نمونه قرارداد مشارکت بانک نیز همینطور است. در ادامه به موارد عمده عدم اعتبار قرارداد مشارکت بانک اشاره می‌کنیم:
- موضوع قرارداد با شرع و قانون مغایر باشد.
- مندرجات قرارداد با قوانین پولی و بانکی کشور و مصوبات شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی مغایر باشد.
- در قرارداد قصد و هدف واقعی وجود نداشته باشد و صوری باشد.
- طرفین قرارداد اهلیت قانونی ناشی از بلوغ و سلامت عقل را نداشته باشد و توانایی قانونی برای دارا شدن یا اجرای حق وجود نداشته باشد.
- در قرارداد مشارکت بانک موضوع مشخص و معینی تعیین نشده باشد.
- در متن قرارداد مدت قرارداد به درستی تعیین و مشخص نشده باشد.
- تمدید یا تجدید قرارداد خلاف مقررات و قوانین بانکی
قرارداد دوم در قرارداد مشارکت مدنی بانکها
زمانی پیش می‌آید که بانک تسهیلاتی را به مشتری ارائه داده است. آن شخص باید این تسهیلات را به صورت اقساط به بانک برگرداند. اگر شرایطی پیش بیاید که مشتری نتواند به موقع اقساط را پرداخت کند، بانک تسهیلاتی را در قالب مشارکت به مشتری ارائه می‌دهد تا مشتری بتواند قسط‌های معوقه را بپردازد. به این قرارداد، قرارداد دوم می‌گویند که به نوعی دادن مهلت به مشتری است و به نوعی می‌شود آن را تمدید قرارداد اول بدانیم.
شرایط و مدارک لازم برای این قرارداد
برای آنکه بتوانید یک قرارداد مشارکت مدنی بانکی داشته باشید، لازم است شرایط خاصی برقرار باشد. همچنین علاوه بر تایید شرایط، باید مدارکی را نیز ارائه دهید. در ادامه شرایط و ضوابط قرارداد مشارکت مدنی بانکها را بیان می‌کنیم. این شرایط عبارتند از:
- شخص متقاضی باید دارای صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت و سابقه کار باشد. علاوه بر این، باید میان مبلغ و میانگین مانده حساب جاری او با تسهیلاتی که قصد دریافت آن را دارد، همخوانی وجود داشته باشد.
- طرفین قرارداد باید سهم الشرکه خود را اعم از نقدی و غیر نقدی در یک حساب مشترک بریزند. اگر مشارکت مدنی در زمینه تجارت و بازرگانی باشد، سهم شریکان باید به صورت نقدی پرداخت شود.
- در قرارداد، حداقل 20 درصد از مبلغ را باید خود مشتری تهیه کند. به همین ترتیب بانک تا سقف 80 درصد تسهیلات می‌دهد.
مدارک مورد نیاز برای تنظیم یک نمونه قرارداد مشارکت بانک
در ادامه، مدارک لازم جهت این نوع از قرارداد را بیان می‌کنیم:
- تکمیل برگ درخواست
- ارائه اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی اشخاص حقیقی یا مدارک احراز هویت اشخاص حقوقی
- ارائه مجوز فعالیت و مدارک مربوط به محل فعالیت
- ارائه پیش اطلاعات مالی اعتباری مورد نظر بانک. فاکتور معتبر (برای مشارکت مدنی بازرگانی داخلی)، پروفرما و برگ ثبت سفارش (برای مشارکت مدنی وارداتی) و اعتبار اسنادی
- ارائه مدارک مربوط به وثیقه غیرمنقول
- اطلاعات مالی اعتباری مورد نظر بانک
نکاتی درباره نمونه قرارداد مشارکت بانک
- قرارداد مشارکت مدنی در بانک یک نوع از عقد است که طرفین هر زمان که بخواهند می‌توانند آن را برهم بزنند. حیات و فوت طرفین نیز در این قرارداد موثر است. در صورت فوت، یا سفیه و دیوانه شدن ناگهانی، قرارداد از اعتبار خارج می‌شود.
- در قرارداد مشارکت مدنی در بانک حتما باید میزان و مقدار دقیق آورده و سرمایه نقدی و غیر نقدی طرفین در قرارداد نوشته شود.
- یکی از شروط مهم در قرارداد، پذیرش خسارت و ضرر احتمالی از طرف مشتری است.
- در پایان هر سال کاری یا در پایان ماه، باید سود به دست آمده میان طرفین تقسیم شود.
- در نمونه قرارداد مشارکت بانک سرمایه و آورده‌های طرفین شامل آورده‌های نقدی و غیرنقدی است.
