جریمه استخدام کارگر افغانی چیست و آیا جریمه کارگر افغانی در قانون لحاظ شده است؟

افغانستانی‌ها، مهاجران و پناهجویانی هستند که در دهه‌های گذشته به کشور ما مهاجرت کرده‌اند. تمام افغانستانی‌هایی که در مرزهای ایران حضور دارند، اتباع خارجه محسوب می‌شوند. به همین دلیل، مطابق با آنچه که در قانون کار و دیگر قوانین مرتبط آمده است، اتباع خارجه می‌توانند فقط در شغل‌های مجاز که از طرف دولت تعیین خواهد شد، مشغول به کار شوند. داشتن حق اقامت و مجوز کار نیز از دیگر شرایط اشتغال اتباع بیگانه در کشور است. مدت اعتبار پروانه کاری که در اختیار اتباع بیگانه گذاشته می‌شود، یک سال بوده و قابل تمدید است. بنابراین، جریمه کارگر افغانی در صورتی موضوعیت پیدا می‌کند که کارگر استخدام شده از اتباع خارجه محسوب شود و پروانه کار نداشته یا آنکه پروانه کار او تمدید نشده باشد. در این شرایط کارفرمایی که چنین تبعه خارجی را به عنوان کارگر استخدام کرده است به جریمه‌های مقرر در قانون کار محکوم می‌شود.

برخی از کشورها به دلیل کمبود نیروی کار، شرایط مطلوبی را برای اشتغال کارگران مهاجر فراهم می‌کنند اما کشور ما در زمره این دسته کشورها قرار نمی‌گیرد زیرا نه تنها کمبود نیروی کار ندارد بلکه با افزایش نرخ بیکاری نیز رو به رو است. از سوی دیگر قانونگذار نیز مجازات‌هایی را برای کارفرمایی که اتباع بیگانه فاقد پروانه کار را استخدام می‌کند در نظر می‌گیرد. در این مقاله، جریمه‌ها و دیگر ضمانت اجراهایی که به واسطه استخدام اتباع خارجه که فاقد پروانه هستند بر کارفرما تحمیل می‌شود را بررسی می‌کنیم.

شرایط و ضوابط اشتغال کارگران تبعه افغانستان در کدام قانون مشخص شده است؟

قانون کار، اصلی‌ترین و مهمترین قانونی است که برای انسجام دهی و نظم بخشیدن به روابط کاری و استخدامی میان کارگران و کارفرمایان تصویب شده است. بنابراین، شرایط اشتغال اتباع بیگانه در کشور و جریمه کارگران افغانی را باید در قانون کار جست و جو کنیم.

مبحث سوم قانون کار که مواد 120 الی 129 را شامل می‌شود، از شرایط و قوانین اشتغال اتباع بیگانه در داخل کشور و مجازات به کار گیری نیروی کار خارجی فاقد پروانه کار صحبت می‌کند.

ماده 120 قانون کار درباره اتباع بیگانه

مطابق با ماده 120 این قانون اتباع بیگانه نمی‌توانند در کشور ما مشغول به کار شوند مگر در صورتی که دارای روادید ورود با حق کار مشخص باشند. همچین اتباع خارجه‌ای که می‌خواهند در کشور مشغول به کار شوند باید پروانه کار دریافت کنند. مجازات به کارگیری نیروی کار خارجی فاقد پروانه کار نیز در ماده 181 مشخص شده است که حبس از 91 روز تا 181 روز را شامل می‌شود. بنابراین در برخی موارد، جریمه داشتن کارگر افغانی می‌تواند حبس کارفرما باشد.

منظور از جریمه کارگر افغانی چیست؟

در ابتدا باید بر این نکته تاکید کنیم که مطابق با قوانین کشور، فقط آن دسته از اتباع خارجه می‌توانند در کشور فعالیت شغلی داشته باشند که روادید کار را دریافت کرده‌اند.

مطابق با اخرین گزارش‌های غیر رسمی که از سوی سازمان‌های بین المللی منتشر شده است، بیشتر از 2 میلیون و 700 هزار تبعه افغانستانی در ایران مشغول به کار هستند. همچنین براساس اخرین گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حدود 10 درصد از بازار کار ایران در فاصله سال‌های 1392 الی 1394 در اختیار کارگران افغانی بوده است. کارگران افغانستانی نیز در مشاغل ساده و نا مرتبط با تحصیلات دانشگاهی و با دستمزد نسبتاً کمی کار می‌کنند.

به همین دلیل، صاحب نظران معتقد هستند که حضور کارگران افغانستانی در بازار کار ایران باعث افزایش نرخ بیکاری می‌شود. بنابراین، قانونگذار محدودیت‌هایی را برای اشتغال اتباع بیگانه در کشور تعیین کرده است.

از سوی دیگر، بدون تردید حضور نیروهای کار خارجی در کشور ما امری طبیعی محسوب می‌شود زیرا اتباع ایرانی نیز در سایر کشورها حضور دارند و اکثر آن‌ها مشغول به کار هستند اما باید به این موضوع توجه داشته باشیم که اگر ورود نیروهای کار خارجی به داخل کشور و حضور آن‌ها در بازار کار و فعالیت‌های اقتصادی، قانون‌مند و همراه با صدور مجوز نباشد باعث ورود لطمه‌های جبران ناپذیری به بازار کار و اشتغال کشور خواهد شد.

چرا جریمه استفاده از کارگر افغانی به کارفرمایان تحمیل می‌شود؟

بنا به گزارش‌های رسمی و غیر رسمی، بسیاری از کارفرمایان به خاطر منافع و سود خودشان ترجیح می‌دهند که اتباع خارجه بدون مجوز را به کار بگیرند. این کارفرمایان برای فرار از پرداخت حق بیمه و عدم پرداخت مزایای قانون کار و همچنین به دلیل، ارزان‌تر بودن نیروی کار خارجی فاقد پروانه کار از آن‌ها استفاده می‌کنند. این کار باعث فقدان یا کاهش فرصت‌های شغلی برای متقاضیان کار و نیروهای کار داخلی می‌شود و از این طریق بر فعالیت‌های اقتصادی کشور نیز تاثیر می‌گذارد.

قانونگذار برای جلوگیری از سود جویی و سوء استفاده کارفرمایان از نیروی کار خارجی، مجازات‌ها و جریمه‌های نقدی و غیر نقدی سنگینی را تعیین کرده است. بنابراین منظور از جریمه استخدام کارگر افغانی ، مجازات و جریمه نقدی و غیر نقدی است که به دلیل به کارگیری نیروی کار خارجی فاقد پروانه کار به کارفرما تحمیل می‌شود.

مبنای تعیین جریمه کارگر خارجی چیست؟

همانگونه که در مطالب قبلی این نوشته نیز توضیح دادیم، کارفرمایی که نیروهای کار خارجی فاقد پروانه کار را استخدام کرده است، به ضمانت اجراهای مقرر در قانون محکوم می‌شود. پرداخت جریمه یکی از ضمانت اجراهایی است که در قانون برای به کارگیری نیروی کار فاقد پروانه تعیین شده است. جریمه نیز به مبلغی گفته می‌شود که اشخاص حقیقی و حقوقی به دلیل تخلف از مقررات قانونی باید به دولت پرداخت کنند. به کارگیری نیروی کار خارجی بدون پروانه کار نیز از موارد نقض مقررات قانون کار محسوب می‌شود. بنابراین، جریمه کارگر افغانی نیز به مبلغی گفته می‌شود که کارفرما به واسطه به کارگیری نیروی کار خارجی فاقد پروانه کار باید به دولت پرداخت کند.

از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشته باشیم که حداقل مبلغ دستمزد کارگران هر ساله از سوی شورای عالی کار تعیین می‌شود. مبنای تعیین مبلغ جریمه استفاده از کارگر افغانی نیز حداقل دستمزدی است که سالانه از سوی شورای عالی کار اعلام خواهد شد. برای مثال، جریمه داشتن کارگر افغانی در سال 1400، پنج برابر حداقل دستمزدی خواهد بود که در آن سال از سوی شورای عالی کار اعلام شده است.

با زدن روی لینک « دستمزد سال » می‌توانید جدیدترین اطلاعات درباره حداقل دستمزد اعلام شده برای این سال را مطالعه کنید.

شرایط تعیین جریمه استخدام کارگر افغانی و مجازات آن چیست؟

همانگونه که گفتیم، جریمه کارگر فاقد پروانه کار با توجه به حداقل دستمزدی تعیین می‌شود که هر ساله از سوی شورای عالی کار اعلام خواهد شد. جریمه استخدام و به کارگیری کارگر فاقد پروانه کار ، 5 برابر مبلغی است که از سوی شورای عالی کار به عنوان حداقل مبلغ دستمزد کارگران اعلام شده است.

کارفرمایان پس از ابلاغ برگ جریمه کارگران افغانی ، باید اتباع بیگانه فاقد پروانه کار را اخراج کنند. در صورتی که کارفرما پس از ابلاغ برگ جریمه کارگر خارجی از اخراج اتباع بیگانه فاقد پروانه کار خودداری کند، به حبس از 91 روز تا 181 روز محکوم می‌شود.

همچنین در صورت تخلف اتباع بیگانه، وزارت کار می‌تواند مراتب را به مراجع قضایی اعلام و اخراج یا ممنوعیت ورود اتباع بیگانه فاقد پروانه کار به کشور را تقاضا کند. البته منظور ما از تخلف اتباع بیگانه، اشتغال آن‌ها در کشور بدون اخذ مجوز کار است.

در این خصوص توصیه می‌کنیم

کارفرمایی که قصد استخدام کارگران افغانستانی را دارد باید با شرایط و ضوابط قانونی به کارگیری اتباع خارجه آشنایی داشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که قبل از استخدام نیروی کار خارجی با متخصصین حقوق کار مشورت کنید. خدمات مشاوره حقوقی تلفنی این امکان را برای شما فراهم می‌کند که در مواقع مورد نیاز و ضروری، با وکلا و کارشناسان حقوقی متخصص در امر حقوق کار به صورت تلفنی مشورت کنید.

همچنین در صورتی که قصد به کارگری اتباع بیگانه را دارید، بهتر است که با آن‌ها قرارداد کار مکتوب تنظیم کنید.

برای تنظیم اختصاصی که برای به کارگیری و استخدام اتباع بیگانه تنظیم شده است نیز می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد رکلا بهره ببرید.