اتحادیه صنفی؛ یک تشکل قانونی و معتبر برای نظارت بر اصناف و حمایت از آن‌ها

صنف از نظر لغوی به معنای گروهی از افراد است که در یک زمینه خاص فعالیت دارند. در اصطلاح قانونی، صنف به گروهی از افراد گفته می‌شود که دارای پیشه و حرفه یکسان هستند. به عبارت دیگر، صنف؛ انجمنی است که از افراد فعال در یک پیشه و حرفه تشکیل می‌شود. به افرادی که در یک حرفه و صنف مشترک فعالیت می‌کنند و شغل آن‌ها نیز از یک نوع است، افراد صنفی می‌گویند. اتحادیه ، توسط افراد فعال در یک یا چند صنف مشابه شکل می‌گیرد.

هدف از تشکیل اتحادیه‌های صنفی، حمایت از حقوق و منافع صنف یا اصنافی است که زیر مجموعه آن هستند. لازم به ذکر است که اتحادیه‌های صنفی در هر شهر به صورت جداگانه و مستقل فعالیت می‌کنند. به همین دلیل، هر نوع اتحادیه صنفی که در هر شهر تشکیل شده است، به همان شهر اختصاص دارد. قانونگذار، به واسطه تصویب قانون نظام صنفی کشور به اتحادیه‌های صنفی نظارت می‌کند و حدود اختیارات و وظایف آن‌ها را نیز مشخص خواهد کرد. در ادامه این نوشته، نحوه شکل گیری اتحادیه‌های صنفی و حدود اختیارات و وظایف آن‌ها را با توجه به قانون نظام صنفی کشور مورد بررسی قرار می‌دهیم.

اتحادیه صنفی چیست؟

فرد صنفی به هر شخص حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که به عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و شغل آزاد شناخته می‌شود.

مطابق با قانون نظام صنفی کشور، صنف به گروهی از افراد صنفی می‌گویند که طبیعت و ماهیت فعالیت شغلی و حرفه آن‌ها از یک نوع باشد. اتحادیه صنفی نیز از افراد شاغل در یک یا چند صنف یکسان یا مشابه تشکیل شده است. اتحادیه‌های صنفی دارای وظایف و مسئولیت‌هایی هستند که در این قانون برای آن‌ها مشخص می‌شود.

اتحادیه صنفی از افراد شناخته شده، معتبر و خوشنام صنف مورد نظر تشکیل می‌شود. واحدهای صنفی که عضو اتحادیه هستند باید حق عضویت بپردازند. این اتجادیه‌ها، اهداف متعددی را دنبال می‌کنند. یکی از مهمترین اهداف اتحادیه صنفی، ایجاد همکاری میان واحدهای صنفی و حمایت از حقوق افرادی است که در آن صنف مشغول به فعالیت هستند. برای مثال، برخی از اتحادیه‌های صنفی تلاش می‌کنند که افراد شاغل در آن صنف، تحت پوشش بیمه قرار بگیرند. برخی از اتحادیه‌های صنفی نیز به دنبال وضع قوانینی هستند که باعث بهبود شرایط اجتماعی افراد شاغل در آن صنف شوند.

افزایش کیفیت محصولات و خدمات و همچنین، بهبود وضعیت ارائه خدمات به مصرف کنندگان، از دیگر اهداف و مسئولیت‌های اتحادیه‌های صنفی است.

وظایف و مسئولیت‌های اتحادیه صنفی

اتحادیه‌‌های صنفی باید در محدوده قانون فعالیت کنند. به همین دلیل، قانونگذار حدود وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات اتحادیه‌های صنفی را در قانون نظام صنفی کشور مشخص کرده است. در ادامه، برخی از اختیارات و مسئولیت‌های اتحادیه صنفی را بررسی می‌کنیم.

اولین وظیفه اتحادیه صنفی؛ صدور پروانه کسب

پروانه کسب به مجوزی می‌گویند که مطابق با مقررات قانون نظام صنفی و به منظور شروع و ادامه کسب و کار یا حرفه به فرد یا افراد صنفی داده می‌شود. به همین دلیل، واحدهای صنفی پیش از شروع به فعالیت باید نسبت به اخذ پروانه کسب اقدام کنند. ادامه فعالیت واحدهای صنفی نیز منوط به تمدید پروانه کسب است.

یکی از وظایف و اختیارات اصلی اتحادیه صنفی، صدور پروانه کسب است. اتحادیه صنف برای صدور پروانه کسب باید از شهرداری، سازمان‌های مرتبط با ترافیک، بیمه، مالیات، عوارض و سایر ارگان‌های مرتبط، استعلام بگیرد و پس از آن نسبت به صدور پروانه کسب برای واحد صنفی اقدام کند.

تمام ارگان‌های که اتحادیه صنفی به منظور صدور پروانه کسب از آن‌ها استعلام گرفته است، باید نظر نهایی و قطعی خودشان را حداکثر تا 15 روز پس از دریافت استعلام، اعلام کنند. اگر این ارگان‌ها و نهادها، نظر خودشان را طی این مدت اعلام نکرده باشند، به منزله موافقت آن‌ها با صدور پروانه کسب برای واحد صنفی است.

در صورتی که اتحادیه صنفی، درخواست متقاضی صدور پروانه را رد و از صدور پروانه کسب برای او خودداری کرده باشد، باید دلایل خود را به صورت مکتوب و با ذکر دلیل به متقاضی اعلام کند. لازم به ذکر است که متقاضی صدور پروانه می‌تواند نزد مجمع امور صنفی نسبت به تصمیم اتحادیه صنفی مبنی بر رد تقاضای صدور پروانه کسب، اعتراض کند.

دومین وظیفه؛ نظارت بر فعالیت واحدهای اقتصادی

هر اتحادیه صنفی باید کمیسیون‌هایی را به منظور رسیدگی به شکایات، حل اختلافات و بازرسی واحدهای صنفی تشکیل دهد و از این طریق بر نحوه فعالیت‌های واحدهای صنفی زیر مجموعه خود نظارت کند. همچنین، اتحادیه‌های صنفی وظیفه دارند که به شکایات مصرف کنندگان و گزارش‌های بازرسان، حداکثر طی ده روز رسیدگی کنند.

سومین وظیفه اتحادیه صنفی؛ تعطیل کردن واحدهای صنفی متخلف

با توجه به بند ه ماده 30 قانون نظام صنفی می‌توان گفت که ابطال پروانه کسب، تعطیلی محل کسب و جلوگیری از ادامه فعالیت آن و همچنین جلوگیری از ادامه فعالیت واحدهای صنفی که پروانه کسب ندارند یا پروانه کسب آن‌ها باطل شده، از دیگر اختیارات و مسئولیت‌های اتحادیه‌های صنفی است.

مطابق با ماده 27 این قانون، حرفه‌ها و کسب و کارهایی که راه اندازی شده‌اند اما فاقد پروانه کسب هستند، به واسطه اعلام این موضوع توسط واحد صنفی و از طریق نیروی انتظامی پلمپ می‌شوند.

عدم پرداخت حق عضویت به اتحادیه و همچنین، عدم اجرای مصوبات و دستورهای قانونی که توسط اتحادیه‌ها به واحدهای صنفی ابلاغ شده است نیز باعث تعطیلی موقت آن‌ها از یک هفته تا شش ماه خواهد شد.

لازم به ذکر است که اتحادیه صنفی نمی‌تواند راساً نسبت به تعطیل کردن واحدهای صنفی اقدام کند بلکه باید اقدامات لازم در این خصوص را از طریق نیروی انتظامی به عمل آورد.

مروری بر دیگر وظایف و اختیارات اتحادیه صنفی

در قسمت قبلی این نوشته، مهمترین وظایف و اختیارات اتحادیه صنفی را بررسی کردیم. در ادامه دیگر اختیارات و مسئولیت‌های واحدهای صنفی را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

1. اتحادیه‌های صنفی می‌توانند وصول مالیات، عوارض، هزینه خدمات وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها و سازمان‌های وابسته به دولت را بر عهده بگیرند. در این حالت، واحدهای صنفی باید مبالغی که بابت مالیات، عوارض و هزینه خدمات از واحدهای صنفی دریافت کرده‌اند را حداکثر تا یک هفته پس از وصول آن به حساب دستگاه دولتی مربوطه واریز کنند. لازم به ذکر است که اتحادیه در ازای وصول مالیات از واحدهای صنفی، از دستگاه‌ها و نهادهای دولتی، کارمزد دریافت خواهد کرد. برای مثال، اتحادیه صنفی می‌تواند نسبت به اخذ عوارض شهرداری از واحدهای صنفی اقدام کند. در این حالت، اتحادیه باید عوارض وصول شده را به حساب قانونی شهرداری واریز کرده باشد. شهرداری نیز در ازای عوارضی که اتحادیه نسبت به وصول آن‌ها از واحدهای صنفی اقدام کرده است، باید به اتحادیه کارمزد بدهد؛
2. ارائه پیشنهاد به مجمع امور صنفی برای تهیه، تنظیم یا تغییر ضوابط صدور پروانه کسب و سایر مجوزهای لازم برای تاسیس و ادامه فعالیت مشاغل؛
3. ایجاد تسهیلات و امکانات برای ارائه آموزش‌های لازم به افراد شاغل در واحدهای صنفی؛
4. اجرای مصوبات و بخشنامه‌های صادره توسط هیات عالی نظارت و کمیسیون نظارت که مطابق با مقررات قانون نظام صنفی به اتحادیه‌ها ابلاغ شده است؛
5. ارائه پیشنهاد به مجمع امور صنفی در رابطه با امور صنف ذی‌ربط؛
6. هماهنگی با شهرداری و شورای شهر در راستای تشکیل شهرک‌های صنفی به منظور تمرکز تدریجی کالاها و معاملات عمده در میدان‌ها و مراکز مختلفی از شهر.

خدمات گروه حقوقی رکلا

گروه رکلا، یک مرجع حقوقی و تخصصی است که در حوزه تنظیم قراردادها فعالیت می‌کند. کارشناسان حقوقی حاضر در گروه رکلا، خدمات حقوقی مختلفی را ارائه می‌دهند. خدمات تنظیم قرارداد و مشاوره حقوقی تلفنی از جمله خدمات ارائه شده توسط کارشناسان حقوقی تیم رکلا هستند. این خدمات به طرفین قرارداد‌ها امکان می‌دهند که قرارداد خودشان را به صورت اختصاصی و منطبق با قوانین و مقررات کشور تهیه کنند.