مصالحه در قانون آیین دادرسی مدنی به چه معنا است و متن آن چگونه تنظیم می‌شود؟
مشکلات و پیچیدگی‌های زندگی امروز باعث ایجاد اختلافات متعددی میان اشخاص می‌شود و حل و فصل بسیاری از این اختلافات، جز با مراجعه به مراجع قضایی امکان پذیر نیست. به همین دلیل، یکی از مهمترین اهداف و وظایف قوه قضاییه، به حل و فصل عادلانه اختلافات میان اشخاص اختصاص پیدا می‌کند. متاسفانه دادگاه‌های ما با حجم زیادی از پرونده‌های کیفری و حقوقی مواجه هستند و بسیاری از این پرونده‌ها در صف رسیدگی یا در مراحل رسیدگی قرار دارند. دادگاه‌ها نیز موظف هستند که تمام پرونده‌های مطروحه را مورد رسیدگی قرار بدهند و برای حل و فصل آن‌ها رأی صادر کنند. از سوی دیگر، قانونگذار و روسای قوه قضاییه بر برقراری صلح و سازش میان طرفین اختلاف نیز تاکید می‌کنند. به همین دلیل، محاکم قضایی و قضات سعی دارند که اختلافات میان اشخاص را تا جای ممکن از طریق مصالحه حل و فصل کنند.
صلح و سازش در پرونده‌های کیفری و حقوقی
حل و فصل اختلاف از طریق صلح و سازش در پرونده‌های حقوقی بسیار پررنگ‌تر از پرونده‌های کیفری است. حل و فصل پرونده‌های حقوقی از طریق صلح و سازش باعث جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه طرفین آن‌ها و همچنین، کاهش تعداد پرونده‌های مطروحه در مراجع قضایی می‌شود. قانونگذار در همین راستا، شرایط و تشریفات حل و فصل اختلاف از طریق صلح و سازش را در قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی کرده است.
شورای حل اختلاف، یک مرجع قضایی است که تحت نظارت قوه قضاییه فعالیت می‌کند. هدف اصلی شورای حل اختلاف، ایجاد صلح و سازش میان طرفین اختلاف است. حل و فصل اختلاف از طریق شورای حل اختلاف نیز باعث کاهش تعداد اشخاصی می‌شود که برای طرح دعوا به دادگاه یا سایر مراجع قضایی مراجعه می‌کنند.
در این مطلب شرایط و چگونگی حل و فصل پرونده‌های حقوقی از طریق صلح و سازش را براساس قانون آیین دادرسی مدنی بررسی می‌کنیم.
مصالحه چیست؟
مصالحه در لغت به معنای حسن سلوک، خوش رفتاری، صلح و آشتی، حصول توافق میان دو شخص و هماهنگی است. در اصطلاح عامیانه به رفع کدورت و اختلاف و ایجاد توافق میان افراد ، مصالحه گفته می‌شود.
مصالحه در اصطلاح آیین دادرسی مدنی به معنای موافقت و هماهنگی میان دو طرف دعوا است که به صورت داوطلبانه در داخل یا خارج از دادگاه و به منظور پایان دادن به اختلافات موجود میان آن‌ها (طرفین دعوا) انجام می‌شود. مصالحه یا سازش نامه نیز به معنای نوشته و سندی است که بر برقراری صلح و سازش میان طرفین اختلاف دلالت می‌کند.
لازم به ذکر است که قانونگذار، شرایط و تشریفات درخواست سازش و چگونگی تنظیم سازش نامه را در مبحث دوم از فصل نهم قانون آیین دادرسی مدنی مشخص کرده است.
شرایط درخواست مصالحه دادگاه
در ابتدا باید بگوییم که دعاوی حقوقی از خواهان و خوانده تشکیل می‌شوند. به زبان ساده‌تر، خواهان و خوانده طرفین دعاوی حقوقی هستند. خواهان به شخصی گفته می‌شود که بر علیه خوانده طرح دعوا می‌کند. منظور از خوانده نیز شخصی است که از سوی خواهان بر علیه او طرح دعوا می‌شود.
سازش، یکی از روش‌های پیش بینی شده برای حل و فصل اختلافات حقوقی میان اشخاص در قانون آیین دادرسی مدنی است. برای مثال، اگر هیچ یک از خوانده و خواهان دلیل محکمه پسندی برای اثبات ادعاهای خودشان نداشته باشند، می‌توانند دعوای میان خود را از طریق سازش حل و فصل کنند.
بررسی ماده 186 قانون آیین دادرسی مدنی
مطابق با ماده 186 قانون آیین دادرسی مدنی، هر یک از خواهان و خوانده می‌تواند از دادگاه به صورت کتبی درخواست کند که از طرف دیگر دعوا برای سازش دعوت شود. باید به این نکته توجه کنیم که برای طرح درخواست سازش باید هزینه دادرسی پرداخت شده باشد. همچنین، لازم به ذکر است که درخواست صلح و سازش باید به دادگاه حقوقی بدوی داده شود.
ممکن است که خواهان و خوانده، طرح و پیگیری دعوای حقوقی خود را به یک وکیل بسپارند. در این حالت، وکیل خوانده یا خواهان در صورتی می‌تواند با طرف دیگر دعوا سازش کند که در وکالت نامه، به او اجازه مصالحه و سازش داده شده باشد. به عبارت دیگر، وکیل خوانده یا خواهان، زمانی می‌تواند دعوای مطروحه را از طریق سازش خاتمه بدهد که موکل در هنگام تنظیم وکالت نامه، این اجازه و اختیار را به او (وکیل) داده است.
شرایط تنظیم سازش نامه در داخل و خارج از دادگاه
مطابق با ماده 178 قانون آیین دادرسی مدنی، خواند و خواهان در هر محله از مراحل دادرسی می‌توانند اختلافات میان خودشان را از طریق سازش خاتمه بدهند. مطابق با ماده 180، محل وقوع سازش میان خوانده و خواهان عبارت است از:
- در داخل دادگاه: در این حالت، موضوع سازش و شرایط آن در صورت مجلس دادگاه منعکس می‌شود. این صورت مجلس باید توسط دادرس یا دادرسان دادگاه امضا شده باشد. خواهان و خوانده نیز باید صورت مجلس سازش را امضا کنند.
- در خارج از دادگاه و در دفاتر اسناد رسمی: اگر سازش میان خوانده و خواهان در دفاتر اسناد رسمی انجام شده باشد، دادگاه در پرونده خواهان و خوانده قید می‌کند که اختلاف میان آن‌ها به واسطه سازش خاتمه پیدا کرده است. سازش نامه رسمی، یک سند معتبر است و از احکام قانونی مربوط به اسناد لازم الاجرا تبعیت می‌کند.
- اگر خوانده و خواهان در خارج از دادگاه با یکدیگر سازش کنند و برای ثبت سازش خود به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نکرده باشند، باید هر دوی آن‌ها در دادگاه حاضر شوند و به صحت سازش نامه‌ی غیر رسمی که در خارج از دادگاه تنظیم شده است، اقرار کنند.
مصالحه یا سازش نامه میان خوانده و خواهان که مطابق با شرایط و تشریفات مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی تنظیم شده باشد، یک قرارداد لازم الاجرا و معتبر است. باید به این نکته توجه داشته باشیم که وراث و قائم مقام قانونی خوانده و خواهان باید به مفاد سازش نامه‌ای که توسط آن‌ها امضا شده پایبند باشند. لازم به ذکر است که دادگاه به درخواست متعهد له می‌تواند برای اجرای مصالحه ، اجرائیه صادر کند.
بررسی شرایط و آثار مصالحه میان خوانده و خواهان
مفاد مصالحه‌ای که میان خواهان و خوانده تنظیم شده در صورتی معتبر و لازم الاجرا است که مخالف صریح قانون، شرع، نظم عمومی جامعه و اخلاق حسنه نباشد.
یکی از مهمترین آثار مصالحه دادگاه، زوال دادرسی است. به عبارت دیگر، سازش میان خوانده و خواهان باعث زوال دادرسی می‌شود. تنظیم مصالحه مکتوب باعث خواهد شد که دادگاه دیگر تکلیفی نسبت به رسیدگی و صدور رای در خصوص اختلافات میان خواهان و خوانده نداشته باشد.
مصالحه شرعی چیست؟
در اصطلاح قانون مدنی به قراردادی که به منظور رفع اختلافات موجود یا برای جلوگیری از بروز اختلافات احتمالی تنظیم می‌شود، عقد صلح می‌گویند. طرفین این عقد، صلح کننده (مصالح) و قبول کننده صلح (متصالح) هستند. منظور از مصالحه شرعی نیز عقدی است که به واسطه توافق میان مصالح و متصالح تحقق پیدا می‌کند.
خدمات گروه حقوقی رکلا
مصالحه ، یک سند معتبر و لازم الاجرا است که بر صلح و سازش میان خواهان و خوانده دلالت می‌کند. این سند در صورتی معتبر است که از قوانین آمره تبعیت کند. همچنین، مصالحه باید به گونه‌ای تنظیم شود که ضامن حقوق و منافع قانونی خواهان و خوانده باشد. پیشنهاد می‌کنیم که یک کارشناس حقوقی بر تنظیم مصالحه نظارت داشته باشد.
خدمات تنظیم قرارداد رکلا به خوانده و خواهان امکان می‌دهد که مصالحه مد نظر خودشان را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنند.
همچنین، خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا به طرفین اختلاف امکان می‌دهد که سوالات حقوقی خودشان در خصوص شرایط تنظیم و اجرای مصالحه را با کارشناسان حقوقی در میان بگذارید.
نظرات
