ماهیت قانونی پروانه بهره برداری معدن + مرجع قانونی صادر کننده و مراحل صدور این پروانه

معدن به مکانی گفته می‌شود که در آن انواع فلزات و سنگ‌هایی که دارای ارزش اقتصادی هستند، انباشته شده‌اند. تاریخچه کشف معادن و بهره برداری از آن‌ها به دوران باستان برمی‌گردد. امروزه نیز معادن، تامین کننده بخش بزرگی از مواد اولیه صنایع مختلف هستند. برای مثال مواد اولیه صنایع مهمی مانند فولاد، سیمان، سنگ، سرب و روی، از طریق معادن تامین می‌شوند. به همین دلیل، معادن از اهمیت اقتصادی زیادی برخوردار هستند و جزء مهمترین سرمایه‌های یک کشور محسوب می‌شوند. حدود 7 درصد از معادن دنیا متعلق به ایران است و به همین دلیل، کشور ما به بهشت معادن شهرت دارد. اهمیت معادن باعث شده است که قانونگذار، شرایط و ضوابط خاصی را برای اکتشاف و بهره برداری از آن‌ها در نظر بگیرد. پروانه بهره برداری معدن به مجوزی می‌گویند که توسط مراجع قانونی و برای استخراج مواد معدنی صادر می‌شود.

صدور مجوز برای بهره برداری از معادن، دارای شرایط، ضوابط و مراحل قانونی خاصی است که در این نوشته به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

چرا صدور پروانه برای بهره برداری از معادن، حائز اهمیت است؟

همانگونه که گفتیم کشور ایران یکی از کشورهای غنی از حیث مواد معدنی به حساب می‌آید و دارای 68 نوع ماده معدنی غیر نفتی، 37 بیلیون تن ذخایر کشف شده و 57 بیلیون ذخایر بالقوه است و در میان 15 قدرت معدنی برتر جهان قرار دارد.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که معادن کشور ایران از سرمایه‌های ملی هستند و به تمام مردم تعلق دارند. بهره برداری از معادن باید به گونه‌ای انجام شود که باعث تمام شدن ذخایر آن‌ها نشود. همچنین، بهره برداری از معادن باید به گونه‌ای باشد که کم‌ترین آسیب‌های زیست محیطی را وارد کند. به همین دلیل، استخراج ذخایر معدنی و بهره برداری از آن‌ها، مستلزم اخذ پروانه بهره برداری معدن از مراجع ذی‌ربط قانونی است.

پروانه بهره برداری معدن چیست؟

قانونگذار، شرایط و دستورالعمل بهره برداری از معادن را در قانون معادن (مصوب 1377) و قانون اصلاح قانون معادن (مصوب 1390) و آیین نامه اجرایی قانون معادن (مصوب 1392) مشخص می‌کند.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که نهاد قانونی متولی صدور پروانه برای بهره برداری از معادن، وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

با توجه به بند 1 قانون اصلاح قانون معادن می‌توان گفت که معدن به هر محدوده مکانی گفته می‌شود که دارای ماده معدنی است. بهره برداری نیز به مجموعه عملیاتی می‌گویند که برای استخراج و به دست آوردن مواد معدنی قابل فروش انجام شده است و حداکثر مدت قانونی آن نیز بیست و پنج سال خواهد بود. پروانه بهره برداری معدن نیز سندی است که برای بهره برداری از معادن در محدوده‌ای مشخص صادر می‌شود. بهره بردار به شخصی حقیقی یا حقوقی می‌گویند که وزارت صنعت، معدن و تجارت برای او پروانه بهره برداری صادر کرده است.

بهره برداری از ذخایر معدنی، تنها در صورتی قانونی است که پروانه بهره برداری از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شده باشد.

بررسی ویژگی‌ها و مزایای این پروانه

پروانه‌ای که برای بهره برداری از معادن صادره شده، دارای ویژگی‌ها و امتیازات زیر است:

1. سندی رسمی است؛
2. جزء اسناد لازم الاجرا به حساب می‌آید؛
3. این پروانه، قابل معامله (خرید و فروش) است؛
4. به رهن گذاشتن (وثیقه قرار دادن) این پروانه، منع قانونی ندارد؛
5. مدت اعتبار این پروانه می‌تواند تمدید شود؛
6. این پروانه متضمن حق انتفاع بهره بردار از ذخیره معدنی مندرج در آن است؛
7. این پروانه در بردارنده تعهدات بهره بردار در خصوص اجرای مفاد آن است.

قانونگذار، موسسات مالی مانند بانک‌ها را مکلف می‌کند که پروانه بهره برداری را به عنوان وثیقه و تضمینی برای اعطاء و بازپرداخت تسهیلات مالی قبول کنند.

بررسی مراحل صدور پروانه بهره برداری معدن

شخصی که صدور پروانه برای بهره برداری از معدن را تقاضا می‌کند، می‌تواند کاشف معدن یا شخص دیگری غیر از او باشد.

کاشف معدن حداکثر ظرف یک سال پس از صدور گواهی کشف، فرصت دارد که درخواست خود را مبنی بر دریافت مجوز بهره برداری از معدن به وزارت صنعت و معدن تقدیم کند. باید به این نکته توجه کنیم که کاشف معدن دارای اولویت در بهره برداری از آن است اما اگر تقاضای صدور پروانه بهره برداری را در مهلت قانونی مطرح نکند، باعث سلب حق اولویت او خواهد شد.

همانگونه که گفتیم، ممکن است که گواهی بهره برداری به نام شخصی غیر از دارنده گواهی کشف صادر شده باشد. در این حالت، بهره بردار موظف است که هزینه اکتشاف مندرج در گواهی کشف را به نرخ روز و براساس نظر کارشناس به کاشف بپردازد که در اصلاح به آن، حق کشف گفته می‌شود. در صورتی که کاشف از دریافت حق کشف خودداری کرد، بهره بردار باید این مبلغ را به صندوق سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تادیه و مراتب این تادیه را به وزارت صنعت اعلام کند.

مرحله به مرحله صادر شدن این اجازه نامه

در ادامه، دیگر مراحل صدور پروانه بهره برداری معدن را بررسی می‌کنیم:

1. تهیه مدارک لازم و ارائه آن‌ها به وزارت صنعت، معدن و تجارت از سوی متقاضی؛
2. ارائه تضمین 3 درصد منابع طبیعی و حقوق دولتی و معرفی شخصی به عنوان مسئول، توسط متقاضی؛
3. بررسی مدرک متقاضی توسط وزارت صنعت و معدن و تایید این مدارک در صورت کامل بودن آن‌ها؛
4. دادن مهلت دو ماهه به متقاضی در صورت نقص مدارک او و تایید نشدن آن‌ها؛
5. تعیین یک مدت مشخص برای بهره برداری از معدن که این مدت توسط وزارت صنعت و با توجه به طرح تصویب شده، امکانات بهره برداری و نوع ذخایر معدنی، مشخص می‌شود؛
6. تایید طرح در صورت ناقص نبودن آن؛
7. اعلام کتبی تایید طرح به متقاضی صدور مجوز و درخواست مدارک لازم برای تکمیل پرونده؛
8. صدور پروانه بهره برداری در صورت کامل بودن مدارک پرونده؛
9. ثبت پروانه در دبیرخانه وزارت صنعت و ارسال کپی آن به مراجع قانونی ذی ربط؛
10. ارائه اصل پروانه بهره برداری به متقاضی.

لازم به ذکر است که دارنده پروانه، تا پایان دوره بهره برداری، باید هر ساله گزارش کامل و دقیقی از میزان استخراج از معادن، برآورد هزینه‌ها، درآمد و اطلاعات نیروی انسانی را به وزارت صنعت ارائه بدهد.

استعلام پروانه بهره برداری وزارت صنعت معدن و تجارت

استعلام پروانه بهره برداری معدن به منظور تشخیص اصالت و عدم جعلی بودن این مجوز و همچنین اطلاع از سایر جزئیات آن، انجام می‌شود.

باید به این نکته توجه داشته باشیم، هر پروانه بهره برداری که توسط وزارت صنعت صادر شده باشد دارای یک شناسه 12 رقمی است. این شناسه، هویت، مشخصات و اصالت پروانه را به اثبات می‌رساند. بنابراین می‌توان گفت که استعلام پروانه بهره برداری معدن نیز با استفاده از شناسه 12 رقمی آن‌ها انجام می‌شود.

هزینه پروانه بهره برداری معدن

هزینه پروانه بهره برداری معدن به عوامل مختلفی مانند نوع معدن، محدوده، میزان و نوع بهره برداری از آن بستگی دارد. به صورت کلی می‌توان گفت که این هزینه براساس نرخ مصوب وزارت صنعت و با توجه به معیارهای مقرر در قانون معادن و آیین نامه اجرایی آن تعیین می‌شود.

شرایط تمدید پروانه بهره برداری معدن

حداقل مدت هر دوره بهره برداری از معدن، براساس درخواست متقاضی، نوع ذخیره معدنی و طرح بهره برداری او تعیین می‌شود. حداکثر مدت اعتبار پروانه‌ای که برای بهره داری از معدن صادر شده نیز حداکثر بیست و پنج سال است.

در صورتی که بهره بردار، قصد تمدید مدت پروانه بهره برداری را داشته باشد، باید 18 ماه قبل از انقضای مدت این پروانه، درخواست تمدید آن را به وزارت صنعت تقدیم کند. این درخواست در صورتی پذیرفته می‌شود که وجود شرایط تمدید پروانه بهره برداری معدن ، توسط وزارت صنعت تایید شده باشد.

خدمات حقوقی رکلا

گروه حقوقی رکلا، فعالیت‌های خود را به حوزه تخصصی قراردادها معطوف کرده است. خدمات تنظیم قرارداد و خدمات مشاوره حقوقی از جمله خدمات تخصصی ارائه شده توسط گروه حقوقی رکلا هستند. خدمات تنظیم قرارداد به طرفین یک توافق مالی یا غیر مالی امکان می‌دهد که قرارداد مدنظر خودشان را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنند.

همچنین، کارشناسان حقوقی حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی، پاسخگوی سوالات شما در خصوص شرایط و ضوابط قانونی حاکم بر قراردادها هستند. با ثبت درخواست برای هر کدام از خدمات، مشاوران حقوقی با تجربه و وکلای مجرب تیم رکلا با شما ارتباط می‌گیرند.