در سالهای اخیر به دلیل افزایش خرید و فروش خودرو، دعوای فک پلاک در دادگاهها بیشتر از گذشته مطرح میشود. قانونگذار برای پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی، فک پلاک را در قانون الزامی کرده است. با این وجود، بسیاری از خریداران خودرو برای فک پلاک اقدامات لازم را انجام نمیدهند. عدم همکاری خریدار برای این موضوع، موجب میشود که فروشنده خودرو بتواند در دادگاه علیه او طرح دعوا کند. فروشنده با تنظیم لایحه فک پلاک خودرو از قاضی تقاضا میکند که به الزام فک پلاک حکم دهد. اگر خریدار بعد از صدور حکم برای فک پلاک اقدام نکند، دادگاه حکم به فک پلاک به صورت اجباری و بدون حضور خریدار را صادر میکند.
موضوعی که باید به آن توجه کنیم این است که بر خلاف تعویض پلاک، فک پلاک فقط بعد از تنظیم سند رسمی خودرو امکانپذیر است. یعنی اگر فروشنده بعد از فروش خودروی خود به صورت مبایعه نامه یا قرارداد عادی برای فک پلاک اقدام کند، این دعوا مسموع (قابل رسیدگی) نیست.
دعوای فک پلاک و لایحه فک پلاک خودرو فقط از طرف فروشنده یا وکیل او مطرح میشود. فک پلاک به معنی آزاد کردن و جدا کردن پلاک است. دعوای فک پلاک، زمانی در دادگاه مطرح میشود که خریدار فک پلاک را انجام نمیدهد و اصرار فروشنده برای این موضوع تأثیری ندارد. در این حالت، فروشنده از دادگاه الزام خریدار به فک پلاک را تقاضا میکند. دادگاه بعد از بررسی دلایل و مدارک، حکم خود را صادر میکند.
گاهی ممکن است دعوای فک پلاک، به علت تغییر آدرس خریدار و عدم دسترسی به او در دادگاه مطرح شود. به این صورت که آدرسی که خریدار در زمان تنظیم سند به فروشنده داده است، تغییر کرده باشد. یعنی دسترسی به او امکان پذیر نباشد. در این حالت، فروشنده با مراجعه به دادگاه علیه این شخص طرح دعوا میکند. دادگاه ابتدا برای این شخص در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار ، آگهی منتشر میکند. چنانچه بعد از گذشت مدت مقرر همچنان اطلاعی از خریدار وجود نداشته باشد، دادگاه حکم به الزام فک پلاک را صادر میکند.
به دلیل عدم دسترسی به خریدار، این حکم به صورت اجباری و در غیاب او صادر میشود. فک پلاک این شخص، مطابق حکم دادگاه انجام خواهد شد. به این صورت که فروشنده با حکم دادگاه به پلیس راهور مراجعه میکند سپس خودرو توسط پلیس راهور متوقف میشود. به دستور پلیس و طبق حکم دادگاه به یکی از مراجع و مراکز تعویض پلاک معرفی خواهد شد و فک پلاک به صورت قانونی انجام میشود. یعنی پلاک قبلی را از خودروی او جدا میکنند و پلاک جدید که به نام خریدار است، برای این خودرو نصب میشود.
گاهی ممکن است فروشنده برای فک پلاک به خریدار یا شخص ثالث وکالت دهد. در این حالت اگر خریدار یا وکیل در زمان معین برای فک پلاک اقدامی انجام ندهند، فروشنده با تمام شدن مدت وکالت برای دعوای الزام به فک پلاک، برای خوانده اظهارنامه میفرستد. اگر خریدار به این اظهارنامه و ابلاغ قانونی توجهی نکند، فروشنده پس از آن، دادخواست خود را به دادگاه ارائه میدهد. فروشنده علیه خریدار دادخواست تنظیم میکند. این شخص با مراجعه به دادگاه و بعد از آن با نوشتن لایحه فک پلاک خودرو از قاضی تقاضا میکند که به نفع او حکم دهد. قاضی بعد از بررسی دلایل و مدارک، حکم خود را صادر خواهد کرد.
در شرایطی که فروشنده به علت مشغله کاری یا بیماری یا دلایل دیگر نمیتواند در مراکز تعویض پلاک حاضر شود، به خریدار یا وکیل خود وکالت میدهد.
این کار باعث سرعت بخشیدن به فرآیند تعویض پلاک میشود. گاهی ممکن است خریدار با داشتن وکالتنامه از طرف فروشنده برای تعویض پلاک اقدام نکند، در این حالت فروشنده ابتدا از طریق اظهارنامه از او تقاضا میکند که به این موضوع عمل کند. گاهی ممکن است خریدار بعد از خرید خودرو فوت کند، در این حالت وکالت او برای فک پلاک از بین میرود و به وراث منتقل نخواهد شد. بنابراین فروشنده باید دعوای فک پلاک را به طرفیت وراث مطرح کند. این کار در اکثر مواقع مدت زیادی طول میکشد.
طرح دعوای فک پلاک علیه خریدار در دادگاه محل اقامت و یا محل تنظیم قرارداد خرید و فروش خودرو امکان پذیر است.
درخواست فک پلاک به جز فروشنده و وکیل او از هیچکس پذیرفته نمیشود.
نکته دیگری که در لایحه فک پلاک خودرو ، باید به آن توجه کرد، این است که فک پلاک هیچگونه محدودیت زمانی ندارد. یعنی در هر زمان میتوان برای این کار اقدام کرد. بهترین کار این است که در اولین فرصت برای فک پلاک اقدام شود. زیرا عدم تعویض پلاک، عواقبی برای هر دو طرف خواهد داشت. فک پلاک نشدن خودرو موجب میشود تمام تخلفات رانندگی خریدار، بنام صاحب پلاک یعنی فروشنده ثبت شود. فک پلاک فقط از طرف کسی که خودرو به طور قانونی به نام او ثبت شده است، ممکن است.
پلیس راهور ناجا فقط در صورتی که فروشنده با حکم دادگاه برای فک پلاک مراجعه کند، به درخواست او رسیدگی میکند.
در صورتی که فروشنده بدون حکم دادگاه به مراکز پلیس راهور مراجعه کند، به درخواست او بدون حکم دادگاه ترتیب اثر داده نمیشود.
فک پلاک با تعویض پلاک متفاوت است. دعوای تعویض پلاک هم از طرف خریدار و هم فروشنده ممکن است. اما فک پلاک فقط از طرف فروشنده امکانپذیر است. یعنی اگر خریدار از فک پلاک خودرو خودداری کند، فروشنده از طریق قانونی این موضوع را پیگیری خواهد کرد. او با مراجعه به دادگاه و تنظیم لایحه فک پلاک خودرو توقف فیزیکی خودرو و فک پلاک را از قاضی تقاضا میکند.
تعویض پلاک وسایل نقلیه، شیوه شناسایی مالک خودرو برای پلیس محسوب میشود. یعنی عامل تشخیص هویت خودرو، فک پلاک است. برای فک پلاک هر دو طرف باید در مراکز تعویض پلاک حاضر شوند. فروشنده میتواند به خریدار برای این کار وکالت دهد یا اینکه شخص سومی را به عنوان وکیل خود معرفی کند. چنانچه خریدار برای تعویض پلاک حاضر نشود، فروشنده در دادگاه حقوقی علیه او طرح دعوا میکند. خواهان با تنظیم لایحه فک پلاک خودرو از قاضی تقاضا میکند که به درخواست صدور حکم فک پلاک رسیدگی کند. قاضی پرونده نیز با بررسی دلایل و مدارکی که ارائه شده است، حکم مناسب را صادر میکند.
با توجه به این ماده نقل و انتقال خودرو به موجب سند رسمی انجام میشود. همه دارندگان وسایل نقلیه مکلف هستند قبل از اینکه مالکیت وسایل نقلیه را در دفاتر اسناد رسمی به اشخاص دیگر منتقل کنند، با مراجعه به ادارات راهنمایی و رانندگی برای بررسی اصالت وسیله نقلیه، هویت مالک، پرداخت جریمهها، دیون معوق و تعویض پلاک به نام مالک جدید اقدامات لازم را انجام دهند. مطابق این ماده، تعویض پلاک از وظایف اداره راهنمایی و رانندگی یا مراکز تعیین شده از طرف این اداره است.
اگر درگیر پرونده درخواست فک پلاک هستید، بهترین راهکار برای شما، تنظیم لایحه و استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی است. زیرا تنظیم لایحه، نیازمند دانش تخصصی خواهد بود و برای آگاهی از ابعاد قانونی این پرونده، تنها کسی که بتواند به طور دقیق به شما کمک کند، مشاور حقوقی یا وکیل پایه یک دادگستری است.