بررسی شرایط و تشریفات ابلاغ قانونی با توجه به قانون آیین دادرسی مدنی
اشخاص اگر موفق به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات مالی یا غیر مالی خودشان نشدند، بهتر است که به دادگاه‌ها مراجعه کنند. دادگاه‌ها نیز مطابق با ضوابط و اصول قانونی، اختلافات میان اشخاص را مورد رسیدگی قرار می‌دهند و برای حل و فصل آن‌ها حکم صادر می‌کنند. دادگاه در فرآیند دادرسی تصمیماتی می‌گیرد و دستورات و احکامی صادر می‌کند که باید به طرفین اختلاف اطلاع داده شود. به عبارت دیگر، اطلاع طرفین اختلاف از تصمیمات، دستورات و احکام صادره از دادگاه، لازمه یک دادرسی عادلانه است.
احکام، تصمیمات و دستورات دادگاه در فرم‌های خاصی نوشته می‌شوند که در اصطلاح حقوقی به آن‌ها اوراق قضایی می‌گویند. اوراق قضایی باید به طرفین دعوا ابلاغ شوند. در برخی از شرایط تحویل اوراق قضایی به طرفین دعوا امکان پذیر نیست. بنابراین می‌توان گفت، ابلاغ قانونی در صورتی موضوعیت پیدا می‌کند که اوراق قضایی به شخصی غیر از طرفین دعوا تحویل داده شود.
قانونگذار، موارد، شرایط و تشریفات ابلاغ اوراق قضایی به صورت قانونی را در قانون آیین دادرسی مدنی مشخص کرده است که در ادامه این مقاله به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
هدف از ابلاغ اوراق قضایی چیست؟
همانگونه که در مقدمه این نوشته نیز توضیح دادیم، تصمیمات، دستورات و احکام صادره از دادگاه‌ها در فرم‌های خاصی نوشته می‌شوند که در اصطلاح به آن‌ها اوراق قضایی می‌گویند. در اغلب موارد، طرفین اختلاف، مخاطب این اوراق هستند. باید به این نکته توجه داشته باشیم که علاوه بر طرفین اختلاف، افراد دیگری مانند شهود و کارشناسان دادگستری نیز می‌توانند مخاطب اوراق قضایی باشند.
در اصطلاح قانون آیین دادرسی مدنی به طرفین اختلاف، خوانده و خواهان گفته می‌شود. خواهان به شخصی می‌گویند که بر علیه شخص دیگری دعوای حقوقی طرح کرده است. خوانده نیز به شخصی گفته می‌شود که خواهان بر علیه او طرح دعوا می‌کند.
قانونگذار در قانون آیین دادرسی مدنی حقوق و اختیاراتی را برای هر یک از خواهان و خوانده در نظر گرفته است. خواهان و خوانده در صورتی می‌توانند حقوق و اختیارات خودشان را اعمال کنند که از تصمیمات، دستورها و احکام صادره از دادگاه اطلاع پیدا کرده باشند. اطلاع طرفین دعوا از تصمیمات، دستورها و احکام صادره از دادگاه نیز منوط به ابلاغ اوراق قضایی به آن‌ها است.
ابلاغ قانونی چیست؟
مامور ابلاغ شخصی است که مسئولیت تحویل اوارق قضایی به مخاطبان آن‌ها را بر عهده دارد. علی الاصول، مامور ابلاغ باید اوراق قضایی را به خود خواهان و خوانده تحویل بدهد و از آن‌ها رسید بگیرد. در برخی از موارد، تحویل اوراق قضایی به خواهان یا خوانده امکان پذیر نیست. همچنین، ممکن است که تحویل اوراق قضایی به خواهان و خوانده امکان پذیر باشد اما باعث تاخیر بسیار زیادی در امر ابلاغ شود. به همین دلیل، قانونگذار شرایط و تشریفات خاصی را برای ابلاغ اوراق قضایی در فرضی که تحویل آن‌ها به خواهان یا خوانده امکان پذیر نیست، پیش بینی کرده است.
منظور از ابلاغ قانونی ، مواردی است که اوراق قضایی به مخاطب آن‌ها تحویل داده نمی‌شود اما قانونگذار فرض می‌کند که مخاطب این اوراق از مفاد آن‌ها آگاه شده است. در ادامه این نوشته شرایط و تشریفات قانونی ابلاغ اوراق قضایی به صورت قانونی را بررسی می‌کنیم.
ابلاغ قانونی به اشخاص حقیقی در قانون آیین دادرسی مدنی
در ابتدا باید بگوییم که منظور از اشخاص حقیقی در واقع همان انسان‌ها هستند. در ادامه، موارد و تشریفات ابلاغ قانونی به اشخاص حقیقی را مورد بررسی و توضیح قرار خواهیم داد:
خودداری مخاطب از تحویل گرفتن اوراق قضایی
در برخی از موارد، فردی که مخاطب اوراق قضایی است، نسبت به گرفتن این اوراق از مامور ابلاغ خودداری می‌کند. در این موارد، مامور ابلاغ، امتناع مخاطب از گرفتن اوراق قضایی را در نسخه اول این اوراق می‌نویسد و آن‌ها را به دفتر دادگاه برمی‌گرداند. باید بگوییم در این موارد، قانونگذار فرض می‌کند که اوراق قضایی به مخاطب آن‌ها تحویل داده شده و او نیز از مفاد آن‌ها اطلاع پیدا کرده است.
حضور نداشتن مخاطب در محل
ممکن است، مامور ابلاغ نتواند اوراق قضایی را در نشانی معین به مخاطب آن‌ها تحویل بدهد. به عبارت دیگر، ممکن است که مخاطب اوراق قضایی در محل ابلاغ حضور نداشته باشد. در این حالت، مامور ابلاغ باید این اوراق را به یکی از بستگان یا خادمان مخاطب تحویل بدهد. مامور ابلاغ در صورتی می‌تواند اوراق قضایی را به بستگان یا خادمان مخاطب تحویل بدهد که سن ظاهری آن‌ها برای تشخیص اهمیت این اوراق کافی باشد. در این مورد نیز قانونگذار فرض کرده است که تحویل اوراق قضایی به بستگان و خادمان مخاطب باعث اطلاع او (مخاطب) از مفاد این اوراق نیز می‌شود.
خودداری بستگان و خادمان مخاطب از تحویل اوراق قضایی یا حاضر نبودن آن‌ها در محل
همانگونه که در قسمت قبلی این نوشته توضیح دادیم، اگر مخاطب اوراق قضایی در محل ابلاغ حاضر نباشد، مامور ابلاغ باید اوراق را به بستگان یا خادمان او تحویل بدهد. ممکن است که علاوه بر مخاطب اوراق قضایی، بستگان یا خادمان او نیز در محل ابلاغ این اوراق حاضر نباشند یا از تحویل گرفتن آن‌ها خودداری کنند. در این حالت، مامور ابلاغ موظف است که:
- حاضر نبودن بستگان یا خادمان او در محل ابلاغ اوراق قضایی یا امتناع آن‌ها از گرفتن اوراق قضایی را در نسخه اول این اوراق قید کند؛
- نسخه دوم اوراق قضایی را به محل ابلاغ آن‌ها الصاق کند.
در این مورد نیز قانونگذار فرض کرده است که الصاق اوراق قضایی به محل ابلاغ باعث اطلاع مخاطب از مفاد این اوراق می‌شود.
ابلاغ اوراق قضایی به اشخاص حقیقی مجهول المکان
ممکن است که خواهان هیچ اطلاعی از نشانی محل اقامت خوانده نداشته باشد. در این حالت، اوراق قضایی با هزینه خوانده و از طریق انتشار در روزنامه به خواهان ابلاغ می‌شود. قانونگذار در اینجا نیز فرض کرده است که خوانده از طریق انتشار اوراق قضایی در روزنامه نسبت به مفاد آن‌ها آگاهی پیدا می‌کند.
تشریفات ابلاغ قانونی به اشخاص حقوقی دولتی و خصوصی
در ابتدا باید بگوییم که در ابلاغ قانونی به اشخاص حقوقی ، منظور از اشخاص حقوقی در واقع شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهایی هستند که مطابق با قانون تشکیل می‌شوند. اشخاص حقوقی می‌توانند دولتی یا غیر دولتی باشند. قانونگذار، شرایط و تشریفات خاصی را برای ابلاغ قانونی اوراق قضایی به اشخاص حقوقی دولتی و غیر دولتی (خصوصی) پیش بینی کرده است که در ادامه این نوشته به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
ابلاغ اوراق قضایی به اشخاص حقوقی دولتی به صورت قانونی
منظور از اشخاص حقوقی دولتی در واقع، ادارات دولتی، سازمان‌های وابسته به دولت، موسسات مامور به خدمات عمومی، شهرداری‌ها و موسساتی هستند که تمام یا قسمتی از سرمایه آن‌ها متعلق به دولت است. اوراق قضایی باید به رئیس دفتر مراجع مذکور یا قائم مقام او تحویل داده شود.
در صورتی که رئیس دفتر یا قائم مقام او از گرفتن اوراق قضایی خودداری کنند، مامور ابلاغ باید مراتب عدم حضور یا خودداری آن‌ها از تحویل اوراق قضایی را گزارش بدهد و آن‌ها را به دفتر دادگاه برگرداند. قانونگذار در اینجا نیز فرض می‌کند که شخص حقوقی از مفاد اوراق قضایی آگاه شده است.
ابلاغ اوراق قضایی به اشخاص حقوقی غیر دولتی به صورت قانونی
مامور ابلاغ باید اوراق قضایی را به مدیر، قائم مقام، دارنده حق امضا و مسئول دفتر اشخاص حقوقی غیر دولتی تحویل بدهد. در صورتی که مدیر، قائم مقام و دارنده حق امضا و مسئول دفتر شخص حقوقی از تحویل گرفتن اوراق قضایی خودداری کنند، مامور ابلاغ باید مراتب امتناع آن‌ها از تحویل گرفتن اوراق قضایی را در این اوراق قید کند و آن‌ها را به دفتر دادگاه برگرداند. در این حالت نیز قانونگذار فرض می‌کند که شخص حقوقی از مفاد اوراق قضایی آگاه شده است.
خدمات تیم حقوقی رکلا
بخش خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی رکلا برای شما این فرصت را ایجاد کرده است که قراردادهای مالی و غیر مالی خود را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنید. همچنین می‌توانید نمونه قراردادهای مورد نیاز خود را با صرف کمترین هزینه و زمان از بخش نمونه قرارداد تهیه کنید.
خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا نیز به شما امکان می‌دهد که سوالات حقوقی خو را با کارشناسان حقوقی ما در میان بگذارید و بلافاصله پاسخ آن‌ها را دریافت کنید.
