اعتبار اسنادی چیست و چه نقشی در معاملات تجاری دارد؟

امروزه بخش عمده‌ای از معاملات میان اشخاص در سطح بین‌الملل، صورت می‌گیرد. این اشخاص معمولاً شناخت زیادی از یکدیگر ندارند و نمی‌توانند بدون تضمین، معامله را انجام دهند. به‌ همین منظور از روش اعتبار اسنادی برای انجام معاملات خود استفاده می‌کنند. البته این روش در سطح معاملات داخلی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل اهمیت و کاربرد مساله اعتبار اسنادی ، در این متن به آن خواهیم پرداخت. این روش یکی از شیوه‌های پرداخت محسوب می‌شود که به معامله اعتبار می‌بخشد. همچنین استفاده از این روش موجب تضمین مبادله خواهد شد. این موارد دلایل استفاده تجار بین المللی و داخلی از شیوه اعتبارات اسنادی است.

در شرایطی که فروشنده و خریدار از دو کشور مختلف هستند و فروشنده نمی‌خواهد تا قبل‌ از دریافت بهای کالای مورد معامله، آن را به خریدار تحویل دهد و در مقابل خریدار نیز نمی‌خواهد تا قبل ‌از دریافت کالا، ارزش و بهای آن را به فروشنده بپردازد. به ‌همین منظور از روش اعتبار اسنادی یا lc استفاده می‌کنند. در این شیوه بانک متعهد می‌شود که مبلغ مورد تعهد خریدار را در زمان مقرر، به فروشنده پرداخت کند.

چنانچه خریدار توانایی پرداخت مبلغ معامله را نداشته باشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ را به فروشنده بپردازد. به ‌این ‌ترتیب بانک موجب اعتبار بخشیدن به این معامله و تضمین پرداخت مبلغ آن به فروشنده می‌شود. این اقدام موجب اطمینان خاطر طرفین به ‌خصوص فروشنده خواهد شد. معاملاتی که از طریق اعتبارات اسنادی انجام می‌شوند، براساس ضوابط و مقررات بین‌المللی صورت می‌گیرند.

بانکی که به تقاضای خریدار وظیفه پرداخت این معامله را بر عهده دارد، به بانک گشاینده معروف است. در این معامله‌ها خریدار به عنوان متقاضی و فروشنده به عنوان ذینفع شناخته می‌شوند.

اعتبار اسنادی چیست؟

یکی از موضوعات مهم در همه قراردادها بحث پرداخت مبلغ معامله و چگونگی ایفای تعهدات است. طرفین قراردادهایی که در سطح داخلی و بین‌المللی منعقد می‌شوند، به دلیل عدم آشنایی با یکدیگر و اطمینان نداشتن نسبت‌ به پرداخت مبلغ و ایفای تعهدات، از روش اعتبار اسنادی یا lc اقدام می‌کنند. در این روش بانک به ‌عنوان تضمین‌ کننده معامله، پرداخت تمام یا قسمتی از مبلغ قرارداد را تضمین می‌کند.

در حقیقت اعتبارات اسنادی تعهدی برای پرداخت پول هستند. بیشترین کاربرد این روش در سطح بین‌الملل و برای انجام معاملاتی است که فروشنده و خریدار از دو کشور مختلف باشند. با این ‌وجود، این روش برای معاملات داخلی نیز کاربرد دارد اما محدودیت‌هایی برای بعضی از اعتبارات آن تعیین می‌شود.

همانطور که بیان کردیم بانک از طرف خریدار متعهد می‌شود تا مبلغ معامله را بپردازد. علاوه ‌بر این، بانک تا زمانی‌ که تایید اجرای تعهدات را دریافت نکند، وجه موردنظر را برای فروشنده پرداخت نمی‌کند.

با یک مثال توضیح می‌دهیم

تصور کنید یک شرکت واردات دارو از ایران، قصد دارد با یک شرکت داروسازی انگلیسی قراردادی را منعقد کند. ممکن است آن‌ها بخواهند که انجام معامله از طریق اعتبارات اسنادی انجام شود.

در این حالت، شرکت ایرانی باید به ‌عنوان متقاضی (خریدار) در بانک، گشایش حساب اسنادی را انجام دهد. این بانک از طرف خریدار یعنی شرکت ایرانی متعهد می‌شود تا مبلغ معامله را به شرکت داروسازی انگلیسی بپردازد. البته بانک به نیابت از خریدار تا زمانی ‌که تاییدیه حمل کالا و اجرای تعهدات را دریافت نکند، پرداخت وجه را انجام نمی‌دهد. این اقدام سبب افزایش اطمینان طرفین می‌شود. در واقع انجام معامله و پرداخت از طریق اعتبارات اسنادی، تضمینی جهت جلوگیری از تقلب و عدم ایفای تعهدات است.

اعتبار اسنادی داخلی چیست؟

اعتبارات اسنادی یکی از مهمترین ابزارهای پرداخت برای معاملات بازرگانی هستند. این اعتبار تعهدی مکتوب است که مطابق آن، بانک از طرف خریدار متعهد می‌شود تا مبلغ معینی را در تاریخ مورد نظر طرفین، به فروشنده بپردازد. در کشور ما نیز اعتبارات اسنادی با هدف تسهیل معاملات داخلی واحدهای تولیدی و تجاری به کار گرفته شده ‌است.

اشخاص حقیقی و حقوقی که قصد دارند از این طریق معاملات خود را تضمین کنند، باید در بانک مورد نظر گشایش حساب اعتبارات اسنادی را انجام دهند. اعتبار اسنادی داخلی به زبان ساده به اعتباراتی گفته می‌شود که به ریال ایران گشایش می‌شود و مقصد کالا یا خدمت، اقامتگاه بانک و محل اقامت متقاضی و ذینفع آن در داخل مرزهای جغرافیایی ایران واقع شده‌ است.

تعریف ساده این مفهوم

در حقیقت اگر بخواهیم تعریف اعتبار اسنادی داخلی به زبان ساده را بیان کنیم، باید بگوییم خریدار و فروشنده‌ای که در ایران اقامت دارند، در یک بانک داخلی حساب اعتبارات اسنادی را به ریال گشایش می‌کنند تا معامله مورد نظرشان تضمین شود. ذینفع در این اعتبارات، فروشنده است که اعتبارات اسنادی به نفع او گشایش می‌شود. متقاضی آن نیز شخص خریدار یا کارفرمایی است که بانک به نیابت از او متعهد می‌شود پرداخت مبلغ معامله را انجام دهد.

اعتبارات اسنادی داخلی سبب آسان شدن تبادل کالا و تضمین آن می‌شوند. همچنین پرداخت مبلغ معامله را تضمین می‌کنند. این اقدام سبب بهبود بازرگانی در کشور می‌شود و هزینه‌های خریدار و فروشنده را برای انجام قرارداد کاهش می‌دهد.

خریدار و فروشنده برای انجام معامله در پی آن هستند که مطمئن‌ترین راه را انتخاب کنند. با توجه به مزایای فراوان روش اعتبارات اسنادی داخلی، بسیاری از تولیدکنندگان و بازرگانان داخلی نیز برای انجام معاملات خود، از روش اعتبار اسنادی داخلی استفاده می‌کنند.

اعتبار اسنادی دیداری چیست؟

اعتبارات اسنادی انواع مختلفی دارند که با توجه به شرایط و تعهدات طرفین تعیین می‌شوند. اعتبار اسنادی دیداری مربوط به شرایطی است که خریدار و فروشنده در بانک موردنظر حساب اسنادی را گشایش می‌کنند. در این شیوه بانک بلافاصله پرداخت را از طرف خریدار انجام نمی‌دهد. بلکه پرداخت مبلغ، زمانی صورت می‌گیرد که اسناد حمل کالا از طرف فروشنده به بانک ارائه شود. در صورتی ‌که اسناد حمل با تعهدات و شروط طرفین، هیچگونه مغایرتی نداشته باشد، بانک مبلغ موردنظر را به فروشنده پرداخت می‌کند.

در واقع روش دیداری به دریافت سند اثبات حمل کالا بستگی دارد. چنانچه خریدار و فروشنده در خصوص حمل کالا شروط و توافقاتی را داشته باشند، حمل کالا باید بر اساس این شروط انجام شود. پس از آن بانک به نیابت از خریدار بعد از مشاهده و دریافت اسناد مربوط به حمل کالا و اجرای تعهدات که از طرف فروشنده ارائه می‌شود، پرداخت وجه را انجام می‌دهد.

بند ۷ ماده ۱ دستورالعمل اعتبار اسناد داخلی_ریالی ، روش دیداری را اینگونه تعریف می‌کند؛ اعتبار اسنادی داخلی که در آن بانک گشایش کننده یا بانک تأیید کننده وظیفه دارد، بعد از بررسی اسناد و اطمینان از این آن‌ها، وجه اسناد را بپردازد.

اعتبار اسنادی مدت ‌دار چیست؟

اگر بخواهیم اعتبار اسنادی مدت دار را تعریف کنیم، ابتدا باید بگوییم که این نوع اعتبار نیز، یکی از انواع اعتبارات محسوب می‌شود که شناسه عمده‌ و اصلی آن، این است که در این نوع اعتبار، مبلغ توافق شده به صورت فوری به فروشنده پرداخت نخواهد شد. در اعتبار اسنادی مدت دار، حتما تاریخ دقیقی را برای پرداخت شدن مبلغ (اعتبار مالی) در نظر می‌گیرند و پرداخت نهایی در آن تاریخ انجام می‌شود. با توجه به این مساله، توافق خریدار و فروشنده در خصوص زمان دقیق پرداخت مبلغ اهمیت بسیار زیادی دارد. خریدار و فروشنده باید به صراحت تاریخ دقیقی را مشخص کنند و در اسناد توافق، به صورت مکتوب به آن تاریخ اشاره شود. این شیوه از اعتبار اسنادی، بیشتر در کشورهایی رواج دارد و مورد توجه قرار می‌گیرد که منابع ارزی قابل توجهی نداشته و منابع ارزی آن‌ها با کمبود مواجه باشد.

به زبان ساده‌تر، با استفاده از اعتبارات اسنادی مدت دار، خریدار می‌تواند ابتدا کالا یا خدمات را دریافت کند و هزینه یا بهای آن را در زمان دیگری بپردازد. پرداخت هزینه یا بها کالا یا خدمات به فروشنده یا ارائه دهنده خدمات نیز، توسط بانک انجام می‌شود. به این شیوه از اعتبارات اسنادی، روش یوزانس نیز می‌گویند.

تنزیل اعتبار اسنادی چیست؟

یکی از معاملاتی که بر روی اعتبارات اسنادی انجام می‌شود، تنزیل است. در اعتبارات اسنادی زمانی ‌که خریدار گشایش اعتبار می‌کند، بانک را به مبلغ و میزان آن اعتبار، مدیون خودش خواهد کرد. پس از آن بانک مبلغ را به هر شخصی که خریدار تعیین کند، می‌پردازد. در اعتبارات اسنادی بانک از طرف خریدار مبلغ معامله را به فروشنده پرداخت می‌کند.

تنزیل این اعتبارات به این صورت است که خریدار اعتبارات اسنادی را به مبلغ کمتر از مبلغ اسمی آن به بانک می‌فروشد. این موضوع به‌ عنوان تنزیل اعتبارات اسنادی شناخته می‌شود. یعنی بانک اعتبارات اسنادی را با مبلغی کمتر از ارزش واقعی آن خریداری می‌کند. این موضوع معمولاً برای اعتبارات اسنادی مدت‌دار صورت می‌گیرد. در حال حاضر تنزیل اعتبارات اسنادی در کشور ما فقط در قالب خرید دین و با رعایت شرایط و ضوابط مقرر در این زمینه امکان‌پذیر است.

تنزیل اعتبارات اسنادی به معنی آن است که اسناد دریافتی تا قبل ‌از سررسید به مبلغی کمتر از مبلغ اسمی آن واگذار شوند. تنزیل اعتبارات اسنادی داخلی باید حتما در قالب خرید دین و بعد از استعلام صحت و اصالت این اسناد صورت بگیرد.

پیشنهاد ما در خصوص استفاده از خدمات تخصصی

اعتبارات اسنادی مزایای بسیاری دارند. افرادی که در حوزه تجارت فعالیت می‌کنند، باید با اصطلاحات و مقررات مربوط به این موضوع آشنایی کافی داشته باشند. عدم آگاهی از انواع اعتبارات اسنادی و کاربرد آن‌ها ممکن است سبب از دست رفتن فرصت‌های ارزشمندی برای تولیدکنندگان و تجار شود.

به ‌همین دلیل، توصیه می‌کنیم اگر قصد انجام معامله از طریق اعتبارات اسنادی را دارید، قبل ‌از هر اقدامی با کارشناسان حقوقی مشورت کنید. استفاده از راهنمایی و مشاوره افرادی که در این زمینه اطلاعات کافی دارند، به شما کمک شایانی می‌کند. برای دریافت مشاوره حقوقی تلفنی فقط کافی است که سفارش خود را در وب‌ سایت رکلا ثبت کنید. کارشناس مربوطه در اسرع وقت با شما در ارتباط خواهد بود.

در صورتی‌ که قصد انعقاد قراردادهای مختلف در زمینه تجارت و بازرگانی را دارید، توصیه می‌کنیم این اقدام مهم را به کارشناسان حقوقی ما واگذار کنید. کارشناسان ما با کسب سال‌ها تجربه در زمینه تنظیم انواع قرارداد، متن مورد نظرتان را برای شما تنظیم خواهند کرد. این قرارداد مطابق با مقررات روز کشور و براساس شرایط و تعهدات شما تنظیم خواهد شد. برای بهره‌مندی از این خدمات، لازم است که درخواستتان را در بخش تنظیم قرارداد اختصاصی ثبت کنید.

چنانچه در خصوص این مطلب سوالی دارید، می‌توانید در بخش ثبت سوالات، پرسش خود را مطرح کنید. در اولین فرصت پاسخ سوال شما را خواهیم داد.