حق بیمه قرارداد پیمانکاری و نکات حق بیمه پیمانکاری بدون مصالح و بیمه پیمانکاران چیست؟

حق بیمه قرارداد پیمانکاری ، از مسائل مهمی است که در تمامی قراردادهای پیمانکاری باید به آن توجه کرد. به خاطر می‌آورم مدتی پیش، کار آموزی داشتیم که به رکلا می‌آمد. در کنار مشاوران ما آموزش می‌دید. بسیار باهوش و تلاشگر بود. روزی در حال استراحت بودیم که بحثی را بیان کرد.

سوالات متداول درباره حق بیمه قرارداد پیمانکاری

آن طور که به خاطر می‌آورم بحث را اینگونه شروع کرد و گفت:

با توجه به قراردادهایی که در این مدت بررسی کردم، یکی از قراردادهای بسیار مهم و پر استفاده برای مردم، قراردادهای پیمانکاری است. از بخش‌های مهم این قرارداد، حق بیمه قراردادهای پیمانکاری است. بسیاری از مراجعان و مشتریان درباره حق بیمه قراردادهای پیمانکاری اطلاعات زیادی ندارند و از سوالات متداول آن‌ها، این است که می‌پرسند:

بیمه پیمانکاری چیست ، ایا کارفرما باید پیمانکار را بیمه کند ، لزوم بیمه در قرارداد پیمانکاری چیست؟ و آیا بيمه قراردادهاي پيمانكاري حتماً باید در قرارداد باشد؟ عده زیادی از مشتریان با توجه به شغلشان می‌پرسند که آیا بیمه قرارداد پیمانکاری با مصالح با حق بیمه پیمانکاری بدون مصالح تفاوتی در قیمت و خدمات دارد؟ گاهی می‌پرسند که آیا بیمه پیمانکاری بدون مصالح خوب است یا بهتر است بیمه پیمانکار توسط کارفرما ، با احتساب مصالح انجام شود؟ و حتی عده‌ای از ابتدا می‌پرسند که آیا بیمه پیمانکار توسط کارفرما باید انجام شود یا خیر؟  همچنین سوالات زیادی درباره بیمه قراردادهای پیمانکاری غیر عمرانی ، بیمه قراردادهای پیمانکاری عمرانی و بیمه قراردادهای پیمانکاری خدماتی وجود دارد. سوالاتی درباره تفاوت آن‌ها و چگونگی بهره مندی از آن‌ها از سوالاتی است که زیاد پرسیده می‌شود.

سوالات دیگر در مورد حق بیمه قرارداد پیمانکاری

کار آموز ادامه داد که:

حتی برای خود من سوال پیش آمده بود که بیمه 16.67 چیست ؟ کار آمور با لبخندی گفت که در حقیقت خودم نیز چیز زیادی درباره بیمه در این قبیل قراردادها نمی‌دانم. سعی داشتم که جدول حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و  لیست بیمه پیمانکاران را مطالعه کنم تا اطلاعاتی در این زمینه به دست آورم. راستش را بخواهید با وجود تمام مطالعاتی که در زمینه انواع بیمه پروژه های عمرانی ، سپرده بیمه در شرکتهای پیمانکاری ، حق بیمه قراردادهای تامین نیروی انسانی ، حق بیمه قراردادهای خدماتی ، بیمه پیمانکاری شخص حقیقی ،  حق بیمه قراردادهای دستمزدی ، بیمه پیمانکاران تامین اجتماعی و حتی رای دیوان در خصوص حق بیمه پیمانکاران داشتم، باز هم به خوبی، درباره  حق بیمه قرارداد پیمانکاری آگاهی ندارم. در حقیقت اطلاعاتی دارم که در ذهنم منسجم نیست و نمی‌تواند کمکی به من بکند.

کارآموز جوان به اینجا که رسید مکث کرد و گفت:

واقعا دوست دارم که در این زمینه اطلاعات خوبی داشته باشم. می‌شود درباره بیمه پیمانکاری و بیمه پیمانکاران و انواع این بیمه‌ها اطلاعاتی به من بدهید؟

اهمیت و لزوم مطالعه درباره حق بیمه قرارداد پیمانکاری

وقتی به سوالاتش گوش دادم، متوجه شدم که چقدر خوب به قراردادها دقت کرده است. درست می‌گفت. در حقیقت، حق بیمه قرارداد پیمانکاری از نکات بسیار مهم و مورد توجه، در قراردادهای پیمانکاری است.

لبخندی زدم و گفتم که خیلی خوب است که به این امور توجه دارد و سوال بسیار خوبی پرسیده است. در ادامه گفتم که خیلی سوالش کاربردی است. خوب است که حتماً در این زمینه اطلاعات کاملی داشه باشد، تا بتواند قراردادهای بهتری تنظیم کند و خدمات بیشتری را به مشتریان ارائه دهد. اطمینان خاطر دادم که حتماً برایش توضیحات کاملی در این زمینه خواهم داد و سوالاتش را جواب می‌دهم.

توضیحاتم را اینگونه شروع کردم و گفتم:

امروزه قراردادهای پیمانکاری جایگاه بسیار مهمی در میان بازار کسب و کار پیدا کرده‌اند. بسیاری از مشاغل یا به صورت پیمانکاری انجام می‌شوند یا به پیمانکار احتیاج دارند. احتمالا همانطور که می‌دانید قرارداد پیمانکاری، پیمانی است که میان کارفرما و پیمانکار بسته می‌شود. بر اساس این قرارداد، کارفرما کار یا پروژه‌ای را به پیمانکاری که می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، می‌سپارد. پیمانکار موظف است در زمان مشخص کار را با بهترین کیفیت و حسن اجرای کار، به اتمام برساند. این پیمانکاری‌ها می‌تواند در زمینه ساخت و ساز، حمل و نقل و تولید و تهیه و تدارک کالا و خدمات باشد. حالا با توجه به لزوم پیمانکاری در بازار کسب و کار، بحث بیمه نیز دارای اهمیت می‌شود. بيمه قراردادهاي پيمانكاري از مسائلی است که کارفرما و پیمانکار باید به آن توجه کنند.

بیمه پیمانکاران تامین اجتماعی یا بیمه مقاطعه کاری

کار آموز جوان که خانم محمدی نام داشت، مشتاق و منتظر شنیدن توضیحاتم درباره بیمه در قرارداد پیمانکاری بود. منتظرش نگذاشتم و توضیح دادم که:

بسیاری از کارفرمایان، پروژه‌های پیمانکاری بزرگی را به پیمانکار می‌سپارند. مانند پیمانکاری ساختمان که در ادامه نیازمند به بیمه پیمانکاران ساختمانی می‌شود. در این شرایط، پیمانکار برای انجام آن پروژه و کار،  نیازمند نیروی انسانی است. نیرویی که تحت عنوان کارگران یا شاغلان حاضر در پروژه نامیده می‌شوند. در قانون تامین اجتماعی، حقوقی برای این دسته از افراد در نظر گرفته شده است. معمولا ممکن است این پروژه‌ها خطرات جانی و مالی به همراه داشته باشند.در این شرایط برای حفاظت از جان کارگران و اموال پیمانکار و کارفرما، بیمه پیمانکاران تامین اجتماعی، کمک کننده است. برای مثال، بیمه پیمانکاران ساختمانی و بیمه بازسازی ساختمان از آن دسته بیمه‌های پیمانکاری است که حتماً باید پرداخت شود. از ماده‌های قانونی مهمی که برای کارگران و شاغلان در پروژه‌های پیمانکاری دارای اهمیت می‌باشد، ماده 38 قانون تامین اجتماعی است.

ماده 38 قانون تامین اجتماعی چیست؟

در ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی اینگونه می‌گوید که در مواردی که انجام کار به طور مقاطعه ‌به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود، کارفرما باید در قراردادی‌ که منعقد می‌کند مقاطعه‌کار را متعهد نماید، حق بیمه کارکنان خود و کارکنان مقاطعه کار فرعی را پرداخت کند.

به زبان ساده‌تر بخواهم بگویم، این طور است که پیمانکار برای انجام پروژه‌ای به صورت موقتی کارگران یا صاحبان فن و حرفه‌ای خاص را به خدمت می‌گیرد. این کار دائمی نیست و با پایان کار، پروژه و تاریخ قرارداد به پایان می‌رسد.

ماده 38 قانون تامین اجتماعی، پیمانکاری که کارگران و شاغلان در پروژه را به خدمت می‌گیرد را موظف می‌کند که آن‌ها را بیمه کند و مبلغ بیمه آن‌ها را بپردازد. به این نوع بیمه، بیمه مقاطعه کاری می‌گویند. به این معنی که موقتی و مربوط به پروژه کاری در زمان مشخص است. معمولاً کارفرمایان، کارمندان خود را بیمه می‌کنند. ماده 38 قانون تامین اجتماعی این درخواست را دارد که کارگران و شاغلانی که به طور موقتی در پروژه استخدام می‌شوند نیز، بیمه شوند. در این ماده قانونی، تفاوتی میان پروژه‌های دولتی و غیر دولتی نیست. چه دولتی و چه بخش خصوصی موظف اند که به حقوق کارگران توجه کنند و ماده 38 قانون تامین اجتماعی رعایت شود.

بیمه پیمانکاری چند درصد است ؟ (درصد بیمه قرارداد پیمانکاری)

پیش از این که به این سوال که «بیمه پیمانکاری چند درصد است ؟» پاسخ بدهیم باید در ابتدا  بگوییم که درصد بیمه قرارداد پیمانکاری چیست؟ سازمان تامین اجتماعی برای رعایت ماده 38 قانون تامین اجتماعی که همان حق بیمه قراردادهای تامین نیروی انسانی است، کارفرما را ناظر بر کار پیمانکار می‌کند و مسئولیت این قضیه را به کارفرما می‌سپارد. در جواب به این سوال که بیمه پیمانکاری چند درصد است ؟

در ماده 28 قانون تامین اجتماعی که در قاعده عمومی محاسبه حق بیمه آمده است، کارفرما باید درصدی از مبلغ قراردادش با پیمانکار را نزد خود نگه دارد. این درصد نگه داری شده، به عنوان ضمانتی است که پیمانکار را موظف می‌کند که کارگران را بیمه کند و حق بیمه قراردادهای تامین نیروی انسانی را بپردازد. در صورتی که پیمانکار به این کار عمل کند، کارفرما آن درصد مبلغ قرارداد را که نزد خود نگه داشته بود، از مجموع دریافتی پیمانکار کسر خواهد کرد.

در صورتی که پیمانکار حق بیمه قراردادهای تامین نیروی انسانی را نپرداخته باشد، کارفرما از آن درصد نگه داری شده، حق بیمه قراردادهای تامین نیروی انسانی را پرداخت می‌کند. این سپرده بیمه در شرکتهای پیمانکاری ، ضمانتی برای حسن انجام کار پیمانکار در زمینه بیمه کارگران و شاغلان موقتی در پروژه پیمانکاری است. درصدی که کارفرما از مبلغ قرارداد نزد خود نگه می‌دارد، با توجه به شرایط کاری متغیر است. اما عموماً 5 درصد از مبلغ قرارداد نزد کارفرما نگه داشته می‌شود. کارفرمایان برای انجام این فرآیند باید عضو سازمان تامین اجتماعی باشند.

از  حق بيمه قراردادهاي پيمانكاري چه زمانی استفاده می‌شود

خانم محمدی که تا اینجا ساکت بود و با دقت به حرف‌هایم گوش می‌داد، گفت:

خیلی خوب است که همچین قانونی وجود دارد. اما با توجه به اینکه چندین قرارداد پیمانکاری را خوانده‌ام، به نظرم می‌آید که همه قراردادهای پیمانکاری به بیمه احتیاج ندارند. اینطور نیست؟

در جواب به سوالش گفتم که بله، خیلی خوب متوجه این مسئله شده است که همه قراردادهای پیمانکاری احتیاج به بیمه ندارند.

در زمینه قراردادهای پیمانکاری شرایط مختلفی ایجاد می‌شود. برای مثال ممکن است که پیمانکار، کار را به پیمانکار دست دوم یا پیمانکار جزئی سپرده باشد. در چنین شرایطی وظیفه انجام بیمه به‌عهده پیمانکار دست دوم است.

اگر پیمانکار، خودش بخواهد پروژه را انجام دهد،

2 حالت پیش می‌آید:

1 – پروژه‌ای که برای پیمانکاری گرفته شده است، احتیاجی به کارگر و نیروی انسانی بیشتری ندارد و خود پیمانکار آن را انجام می‌دهد. در این شرایط پیمانکار لازم نیست حق بیمه بپردازد. یعنی در حقیقت فرد دیگری وجود ندارد که پیمانکار بخواهد آن را بیمه کند. در این شرایط دیگر لازم نیست که کارفرما آن 5 درصدی که برای حق بیمه از مبلغ قرارداد برداشت می‌شود، نزد خود نگه دارد.

2- در حالت دوم، پروژه‌ای است که پیمانکار در آن از کارگر و نیروی انسانی استفاده می‌کند، در زمانی که برای انجام پروژه به کارگر و نیروی انسانی نیاز باشد، دو حالت پیدا می‌کند. در حالت اول شرایطی است که در آن کارفرما و پیمانکار وجود ندارد. در این حالت، دیگر الزامی برای پرداخت بیمه وجود ندارد. در حالت دوم، که موضوع مورد بحث ما درباره این حالت است، شرایطی وجود دارد که هم کارفرما و هم پیمانکار حضور دارند. پیمانکار موظف است کارگرانش را بیمه کند و کارفرما موظف است که بر این مسئله نظارت کند و با نگه داشتن  5درصد از مبلغ قرارداد ، پیمانکار را به انجام این کار مجبور کند.

کمی پیش گفتم که اگر پروژه به دست پیمانکار دست دوم سپرده شود، تمام وظایف به‌عهده اوست. برای پیمانکار دست دوم نیز تمامی شرایط بالا باید رعایت شود. و پیمانکار دست دوم هم موظف به انجام این مراحل با این شرایط است.

روش محاسبه حق بیمه پیمانکاری عمرانی و نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی

براساس ماده 38 قانون تامین اجتماعی، محاسبه حق بیمه به سه طریق انجام می‌شود:

• قراردادهای عمرانی که شامل حق بیمه پیمانکاری عمرانی می‌شوند.
• قرارداد غیر عمرانی که شامل حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی می‌شوند.
• موارد استثنایی غیر عمرانی

نکته‌ای که دارای اهمیت است این است که بسیاری از پیمانکاران تلاش می‌کنند که  قراردادشان جز قراردادهای عمرانی قرار بگیرد. دلیلشان برای این کار این است که حق بیمه پیمانکاری عمرانی بسیار کمتر است. برای این که قراردادی جز قراردادهای عمرانی محسوب شود، لازم است شرایطی داشته باشد. این شرایط در مصوبات 129 و 143 شورای عالی سازمان تامین اجتماعی شرح داده شده است. دو شرط لازم این است که:

• قرارداد بر اساس فهرست بهای پایه سازمان برنامه و بودجه یا ضوابط سازمان مذکور تنظیم شده باشد.
• تمام یا بخشی از بودجه لازم برای پروژه، از محل اعتبارات عمرانی دولت (اعتبارات عمرانی ملی، منطقه ای، استانی) تامین شده باشد.

قراردادهای عمرانی

قراردادهایی که شامل حق بیمه پیمانکاری عمرانی می‌شوند و شرایط مصوبات 129 و 143 شورای عالی سازمان تامین اجتماعی را دارند به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• قراردادهای عمرانی مشاوره‌ای
• قراردادهای عمرانی اجرایی

 حق بیمه قرارداد عمرانی مشاوره‌ای

بعضی از قراردادهای عمرانی در دسته مشاوره‌ای قرار می‌گیرند. در این قراردادها، یا مصالح خاصی استفاده نمی‌شود و بدون مصالح است یا هزینه مصالح نسبت به کل پروژه، بسیار کم و ناچیز است. حق بیمه این قرارداد، در دسته حق بیمه پیمانکاری بدون مصالح است. از این دسته قراردادها در احداث مکان‌هایی مانند اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها و یا مقاوم سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله استفاده می‌شود. این قراردادها شامل قراردادهای سازه‌ای و عملیاتی هستند. نحوه محاسبه حق بیمه پیمانکاری عمرانی مشاوره‌ای به این صورت است که:

به صورت مقطوع 14 درصد ناخالص کارکرد + 6/1 درصد برای بیمه بیکاری در قراردادهای پیمانکاری است که در مجموع، رقم 6/15 درصد ناخالص کارکرد است.  (سهم پیمانکار 6/3 درصد و سهم کارفرما 12 درصد است.)

حق بیمه قراردادهای عمرانی اجرایی

این قراردادها معمولا قرارداد ساخت و سازهای دولتی هستند. کارفرما قبل از پرداخت هر صورت حساب، حق بیمه را کسر می‌کند و مابقی را به سازمان می‌پردازد. نحوه محاسبه بیمه قراردادهای عمرانی اجرایی به این صورت است:

به صورت مقطوع 6 درصد ناخالص کارکرد + 6/0 درصد به عنوان بیمه بیکاری در مجموع 6/6 ناخالص کارکرد است. از این مقدار 6/1 درصد سهم پیمانکار و 5 درصد سهم کارفرما است.

نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی

قراردادهایی که جز قراردادهای عمرانی نباشند، غیر عمرانی نامیده می‌شوند. این قراردادها باید از جدول حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و لیست بیمه پیمانکاران استفاده کنند. حق بیمه این قراردادها بر اساس مصوبات و مقررات شوای عالی تامین اجتماعی تعیین می‌شود. همچنین محاسبه و وصول حق بیمه قراردادها نیز به‌عهده شورای عالی تامین اجتماعی است.

قراردادهای غیر عمرانی به 4 دسته نقسیم می‌شوند:

• قراردادهای خدماتی (کار به صورت مکانیکی)
• قراردادهای دستمزدی و خدماتی
• قراردادهایی با هزینه مشترک پیمانکار و کارفرما
• قراردادهای خدماتی

نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی (بر اساس نوع)

• قراردادهای خدماتی (کار به صورت مکانیکی) پروژه‌هایی هستند که مصالح و ابراز مورد استفاده در کار را پیمانکار تهیه می‌کند. این قراردادها تنها 7 درصد از ناخالص کل کارکرد را به عنوان حق بیمه بیکاری در قراردادهای پیمانکاری دریافت می‌کنند.
• قراردادهای دستمزدی و خدماتی قراردادهایی هستند که به صورت غیر مکانی انجام می‌شوند. در این قراردادها حق بیمه 15 درصد از ناخالص کارکرد به عنوان بیمه بیکاری است.
• دسته‌‌ای از قراردادها هستند که در آن‌ها پیمانکار و کارفرما در تهیه ابزار و مصالح شریک هستد. در این شرایط، ارزش مصالح واگذاری شده به پیمانکار محاسبه می‌شود و به میزان ناخالص کل کار افزوده می‌شود. میزان حق بیمه این قراردادها به میزان 7 درصد از ناخالص کل کار به عنوان بیمه بیکاری است.
• دسته‌ای از قراردادهای خدماتی هستند که در آن‌ها لازم می‌شود که مقداری از کار توسط ماشین آلات و ابزار و به نوعی مکانیکی انجام شود. بخشی از کار هم به صورت دستی باید انجام شود. حق بیمه برای بخش مکانیکی 7 درصد و برای بخش کار به صورت دستی 15 درصد محاسبه می‌شود.

بیمه 16.67 چیست ؟ (بیمه پیمانکاری 16.67)

در قرارداد پیمانکاری، مصالح و ابراز یا توسط کارفرما تهیه می‌شود یا پیمانکار، آن را فراهم می‌کند. به قراردادهایی که مصالح توسط کارفرما تامین شود 67/16 درصد بیمه تعلق می گیرد و در صورتی که مصالح به عهده پیمانکار باشد 8/7 محاسبه می شود. منظور از بیمه پیمانکاری 16.67 اشاره به همین مسئله است.

نکات مهم درباره حق‌ بیمه پیمانکاری

• در ابتدای کار، کارفرما باید 5 درصد از مبلغ کل قرارداد را برای بیمه تامین اجتماعی نزد خود نگه دارد.
• پیمانکار باید هر سه ماه لیست خود را چک کند و با توجه به افراد جدید و افرادی که به پروژه اضافه شده‌اند، بر اساس حقوق و مزایایی که دریافت می‌کنند، اقدام به پرداخت حق بیمه کند.
• بعد از تمام شدن قرارداد پیمانکاری، پیمانکار باید بیمه را محاسبه کند. اگر این مبلغ از مبلغی که پرداخت کرده است بیشتر شده باشد، باید تفاوت آن را به سازمان تامین اجتماعی بپردازد.

اعتراض به حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری

لازم دانستم که حتماً در این باره اطلاعات خوبی به خانم محمد بدهم. برایشان گفتم که می‌شود به حق بیمه قرارداد پیمانکاری اعتراض کرد. اگر کارفرما در مورد میزان بیمه یا خسارت شکایت داشته باشد، طبق ماده 43 قانون تامین اجتماعی، می‌تواند اعتراض خود را به صورت کتبی به سازمان برساند. این اعتراض در 30 روز، جواب داده خواهد شد.

خانم محمدی در میان صحبت‌هایم نکته برداری‌ می‌کرد. با تمام شدن توضیحاتم درباره حق بیمه قرارداد پیمانکاری بسیار تشکر کرد و گفت که الان احساس می‌کند که مطالب به صورت بهتری در ذهنش دسته بندی شده‌اند.

تشکر کردم و گفتم که خیلی خوب است که درباره کار تا این اندازه کنجکاو است. گفتم که پشتکار باعث می‌شود که به سرعت و به زودی رشد بسیار زیادی داشته باشد.

پیشنهاد ما

تیم حقوقی رکلا، اقدام به تنظیم انواع قرارداد پیمانکاری کرده است.

روی تصویر زیر بزنید و وارد فهرست این قراردادها شوید.