لایحه جعل چک یکی از لوایح پرکاربرد در زمینه جرائم جعل است. هر روزه جاعلان از شیوههای جدیدی برای جعل چک استفاده میکنند. همین مساله باعث شده است که از امکانات تکنولوژی، یا ابزار ساخت دست برای جعل چک بهره ببرند. از طرف دیگر بانکهای مرکزی اقداماتی در نظر میگیرند که امکان جعل چک و سایر اوراق حقوقی را به حداقل برسانند.
جعل به معنی تقلب و ساختن چیزی شبیه اصل آن است. این ساختگی بودن و تقلب، معمولاً به جهت فریب دیگران استفاده میشود. جعل چک موجب فریب و ضرر و زیان دیگران است و علاوه بر این مردم جامعه را نسبت به یکدیگر بیاعتماد میکند. همین مساله به شدت به سلامت روان مردم آسیب میرساند.
چک یک سند تجاری عادی است. اشخاص به وسیله چک، پول خود را از بانک برداشت میکنند یا به دیگران حواله میدهند. چک یکی از سندهای تجاری مهم و پرکاربرد در کشور ما است. چک در بازار و اقتصاد کشور نقش اساسی ایفا میکند.علاوه بر این سبب سهولت در خرید و فروش و انجام معاملات میشود. برای مثال در بسیاری از قرارداد خرید کالا یا قرارداد فروش کالا ، ثمن قرارداد را به صورت چک منتقل میکنند. به دلیل خطرپذیری استفاده از چک و امکان جعل یا سوء استفاده از آن، روشهای پرداخت دیگری جایگزین چک شدهاند، اما همچنان چک نقش اساسی را در معاملات مردم و کسبه ایفا میکند.
جعل چک به معنی آن است که شخصی با دقت و ظرافت، چکی که متعلق به دیگری است را جعل کند. این جعل باید به گونهای انجام شود که تشخیص چک اصلی از چک جعلی برای مردم و کارمندان بانک دشوار و حتی غیر ممکن باشد. علاوه بر این اگر شخصی در چک تغییرات کوچکی اعمال کند مثل تغییر تاریخ و مبلغ نوشته شده در آن، مرتکب جرم جعل چک شده است. در صورت خراشیدن و تراشیدن هم ممکن است جرم جعل چک محقق شود. در این شرایط است که با تنظیم نمونه لایحه جعل چک به دادگاه مراجعه میکنند و از تخلفی که انجام شده است، شکایت میکنند.
برای تحقق جرم جعل چک ، همانندی و شبیه بودن ملاک اصلی نیست. بلکه ملاک اصلی، شباهتی است که به موجب آن طرف مقابل مرتکب اشتباه شود. یعنی ملاک این است که دیگران به دلیل تشابه چک اصلی و جعلی اشتباه کنند.
جعل چک جرم قابل گذشت است. یعنی اگر طرف مقابل که صاحب حساب یا ذینفع است، از شکایت خود انصراف دهد، رسیدگی به این جرم در هر مرحلهای که باشد، متوقف میشود. یعنی گذشت شاکی موجب خاتمه یافتن پرونده شکایت میشود. چنانچه به دلیل جعل چک، به صاحب چک خسارت و زیانی برسد، شخص متخلف باید خسارت ایجاد شده را جبران کند.
جعل چک ممکن است موجب تحقق جرمهای دیگری شود که در ادامه پیش میآید. در حقیقت جرم جعل چک، مقدمه کلاهبرداری است، زیرا فرد با ساخت چک جعلی قصد دارد کارمندان بانک یا اشخاص دیگر را فریب دهد. به این صورت که با دادن چک جعلی از طرف مقابل پول یا کالا میگیرد.
احتمال دارد شخصی که از چک جعلی ضرر دیده است، صاحب حساب اصلی نباشد. یعنی ممکن است شخصی باشد که در مقابل فروش کالا، چک جعلی را دریافت کرده است. در این صورت این شخص میتواند با تنظیم نمونه لایحه دفاعیه جعل چک به دادگاه مراجعه کند. صرف نگهداری چک جعلی بدون اینکه متهم نقشی در جعل آن داشته باشد جرم نیست. یعنی اگر شخصی چک جعلی را نزد خود نگهداری کند و از آن هیچ استفادهای نکند، مرتکب جرم نشده است. در این حالت او متهم به جعل چک نخواهد بود.
استفاده از چکهای مسافرتی با علم به جعل بودن آن از مصادیق جرم جعل چک است. در این صورت شخصی که چک جعلی به او داده شده است میتواند با تنظیم لایحه دفاعیه چک جعلی، از دادگاه تقاضا کند که به این پرونده و مجازات مجرم رسیدگی کند. در این صورت مجرم به مجازات حبس از یک تا ده سال محکوم میشود.
جعل چک موجب از بین رفتن اعتماد و بینظمی در جامعه میشود. شخصی که به دلیل جعل چک متحمل ضرر و زیان شده است، میتواند نمونه لایحه جعل چک را تنظیم کند و به دادگاه ارائه دهد.
گاهی شخصی که با استفاده از دستگاه و تجهیزات مخصوص، چک بانکی را جعل میکند، این کار را آنقدر با مهارت انجام داده است که حتی کارمند بانک نیز متوجه جعلی بودن آن نمیشود. در این موقعیت شخص جاعل میتواند مبلغ ثبت شده در چک جعلی را دریافت کند. بدون شک این اتفاق به صاحب حساب ضرر و زیان میرساند. بنابر این صاحب حساب میتواند با تنظیم نمونه لایحه دفاعیه جعل چک و شکایت از جاعل، حق خود را از طریق قانون پیگیری کند.
جرم جعل چک به صاحب حساب ضرر و زیان بسیاری میرساند. جاعل میتواند با تغییر تاریخ، مبلغ یا اصل چک، مرتکب جرم جعل شود. اگر چنین شود، صاحب حساب میتواند علیه مجرم دعوای کیفری مطرح کند. او با تنظیم نمونه لایحه دفاعیه جعل چک و نوشتن مواردی که ادعای او را اثبات کند، در دادگاه حاضر میشود. شخص زیان دیده میتواند به این صورت از جاعل شکایت کند.
شخصی که از جعل چک ضرر و زیان دیده است برای نوشتن لایحهای در مورد جعل چک، مشخصات کامل خود و طرف مقابل «جاعل» را در متن لایحه مینویسد. علاوه بر این مشخصات چک اصلی، تاریخ و وجه آن را نیز در متن لایحه نوشته میشود. شاکی ضمن تقدیم نمونه لایحه جعل چک ، دلایل، مدارک و اسنادی که ادعای او را ثابت کند را به دادگاه ارائه میدهد. همچنین میتواند با استفاده از مواد قانونی مرتبط با جعل چک، دلایل و مدارک لایحهای مناسب و کارآمد به دادگاه تقدیم کند.
شخصی که مدعی باشد شخصی چک او را جعل کرده است، باید ادعای خود را به دادگاه اثبات کند. برای اثبات ادعا به دادگاه، لازم است دلایل و مدارک محکمه پسندی ارائه شود. شخص ضرر دیده ضمن نمونه لایحه دفاعیه جعل چک با ارائه چک اصلی، تاریخ دقیق استفاده از چک، گزارش بانک صادر کننده و ارائه دسته چک خود به دادگاه ثابت میکند که صاحب حساب و دسته چک است و چک او را جعل کردهاند. قاضی با مطالعه لایحه و بررسی دلایل و مدارک، حکم خود را صادر میکند. علاوه بر این، اگر شخص زیان دیده در برای اثبات جعلی بودن چک شاهدی داشته باشد میتواند با معرفی شاهد به دادگاه ادعای خود را ثابت کند.
مطابق این ماده، صادر کننده چک، ذینفع یا قائم مقام قانونی او با تصریح به اینکه چک مورد نظر آنها مفقود، سرقت یا جعل شده است، میتوانند دستور عدم پرداخت وجه چک را کتباً به بانک بدهند. بانک پس از احراز هویت دستور دهنده، از پرداخت وجه چک به آوردنده آن خودداری میکند. در ادامه، بانک گواهی عدم پرداخت چک را صادر خواهد کرد و با ذکر علت، به دارنده چک تسلیم میکند. با توجه به این ماده، دستوری که برای عدم پرداخت وجه چک به بانک داده میشود، باید کتبی باشد. با این وجود، قانونگذار برای دارنده چک حق اعتراض در نظر گرفته است. در تبصره الحاقی این ماده اینطور توضیح میدهد که شخصی که به بانک دستور عدم پرداخت چک میدهد، مکلف خواهد بود بعد از اعلام شکایت، به بانک مراجعه کند.
تنظیم این نوع از لوایح یک کار حقوقی و تخصصی مهم است و بدون شک، نیازمند دانش حقوقی کامل جهت استفاده از بهترین جملات در متن لایحه خواهد بود. لذا توصیه میکنیم از خدمات تنظیم لایحه و مشاوره حقوقی تلفنی وکیل این حوزه استفاده کنید.