مبیع چیست و ضمان درک مبیع به چه معنا است؟

داد و ستد کالاها و اموال مختلف با یکدیگر، یکی از مهمترین عوامل و ارکان رشد و پیشرفت تمدن بشری بوده است. اختراع پول باعث شد که مردم کالاهای خودشان را در ازای دریافت وجه نقد (پول) مبادله کنند. همچنین، افراد می‌توانستند کالاهای مورد نیاز خودشان را از طریق پرداخت پول به دست آورند. در اصطلاح حقوقی به توافق کتبی یا شفاهی میان خریدار و فروشنده، عقد بیع گفت می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که امضا و ایجاد عقد بیع بر توافق میان خریدار و فروشنده نسبت به معامله یک یا چند مال در ازای پرداخت بهای آن دلالت می‌کند. امضای عقد بیع باعث می‌شود که مالکیت مال مورد معامله در عوض پرداخت بهای آن به خریدار انتقال پیدا کند. در اصطلاح حقوقی به مال مورد معامله، مبیع می‌گویند. امضای قرارداد بیع باعث می‌شود که مالکیت مال مورد معامله به خریدار انتقال پیدا کند.

مالی می‌تواند به عنوان مبیع تعیین شود که معامله و نقل و انتقال مالکیت عین و منافع آن امکان پذیر باشد. در این مقاله قصد داریم که انواع مبیع و شرایط تعیین آن در عقد بیع را بررسی کنیم.

مبیع چیست؟

همانگونه که گفتیم، بیع یک عقد معاوضی محسوب می‌شود، زیرا دارای دو عوض است. در اصطلاح فقهی و حقوقی به عوضین عقد بیع، مبیع و ثمن می‌گویند. مبیع در واقع همان مالی است که عقد بیع به منظور معامله آن تنظیم و امضا شده است. منظور از ثَمَن نیز بهایی است که خریدار بابت مال مورد معامله پرداخت می‌کند. در اصطلاح حقوقی گفته می‌شود که مالکیت مبیع در ازای پرداخت ثمن به خریدار انتقال پیدا خواهد کرد.

با توجه به ماده 348 قانون مدنی، مال مورد معامله (مبیع) باید از ویژگی‌های زیر برخوردار باشد:

1. اموالی را می‌توانیم به واسطه امضای عقد بیع معامله کنیم که قانونگذار، خرید و فروش آن‌ها را ممنوع نکرده باشد. بنابراین چیزهایی مانند مشروبات الکلی، وسایل قمار، اسلحه غیر مجاز و مواردی از این قبیل نمی‌توانند به عنوان مبیع و در اثر امضای عقد بیع معامله شوند.
2. مالی که به واسطه تنظیم و امضای عقد بیع معامله می‌شود باید مالیت داشته باشد. مالیت داشتن مبیع به این معنا است که مال مورد نظر باید دارای ارزش اقتصادی باشد. برای مثال، چیزهایی مانند نور خورشید و هوا نمی‌توانند به واسطه امضای عقد بیع معامله شوند.
3. مال مورد معامله باید منفعت عقلایی داشته باشد. تشخیص این موضوع که آیا مال مورد معامله از منفعت عقلایی برخوردار است یا خیر، یک امر نسبی است و به مال مورد معامله و موقعیت طرفین عقد بیع بستگی دارد. برای مثال، چیزهایی مانند یادگارهای خانوادگی از نظر عرفی دارای ارزش اقتصادی نیستند اما ممکن است که برای طرفین معامله دارای ارزش زیادی باشند.

اموال موقوفه در چه صورتی می‌توانند به عنوان مبیع معامله شوند؟

با توجه به ماده 349 قانون مدنی، معامله مال موقوفه صحیح نیست مگر در چهار حالت:

1. حالت اول: اختلافات به وجود آمده میان موقوف علیهم به اندازه‌ای شدت بگیرد که امکان کشته شدن یکی از آن‌ها وجود داشته باشد؛
2. حالت دوم: اختلافات میان موقوف علیهم باعث خرابی عین موقوفه شده باشد؛
3. حالت سوم: مال موقوفه خراب شده باشد و تعمیر آن امکان پذیر نباشد؛
4. حالت چهارم: خرابی‌ها مال موقوفه امکان پذیر باشد اما کسی برای تعمیر کردن آن حاضر نشود.

نکته: منظور از موقوف علیهم، شخص یا اشخاصی هستند که مال موقوفه به نفع آن‌ها وقف می‌شود.

منظور از توابع مبیع چیست؟

همانگونه که در مطالب بالا نیز گفتیم، منظور از مبیع ، مالی است که به واسطه امضای عقد بیع معامله می‌شود. توابع مبیع به معنای هر چیزی است که جزء مال مورد معامله یا متعلق به آن باشد. برای مثال، کابینت‌ها و سیستم گرمایشی و سرمایشی از توابع خانه مورد معامله محسوب می‌شوند. قانونگذار، ضابطه خاصی را برای تشخیص توابع مال مورد معامله مشخص نکرده است. به همین دلیل، توابع و متعلقات مال مورد معامله را باید با توجه به نظر عرف تشخیص بدهیم.

قاعده ماده 356 قانون مدنی در این خصوص

براساس ماده 356 قانون مدنی، هر چیزی که از نظر عرف، جزء توابع مال مورد معامله محسوب می‌شود در اثر امضای عقد بیع به خریدار انتقال پیدا خواهد کرد. البته باید به این نکته توجه داشته باشیم که طرفین معامله می‌توانند در خصوص عدم انتقال مالکیت توابع مال مورد معامله نیز با یکدیگر توافق کنند.

مبیع کلی چیست؟

مالی که به واسطه امضای مبایعه نامه مورد معامله قرار می‌گیرد، ممکن است عین معین یا کلی باشد. عین معین به مالی گفته می‌شود که در عالم خارج وجود دارد و مشخص، معین و قابل اشاره است.

از سوی دیگر، مال کلی به مالی گفته می‌شود که مقدار، جنس و وصف آن مشخص شده است اما در عالم خارج مصادیق متعددی دارد. برای مثال، صد کیلو از از هزار کیلو آرد گندم درجه یک موجود در انبار غله، یک مال کلی محسوب می‌شوند. دویست کیلو از هزار کیلو گندمی که در سال آینده برداشت می‌شوند نیز یک مال کلی محسوب خواهد شد. مال کلی را می‌توانیم به واسطه عقد بیع معامله کنیم. باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که عدم تعیین مقدار، جنس و وصف مال کلی مورد معامله باعث باطل شدن عقد بیع می‌شود.

تسلیم مبیع چیست؟

تسلیم مبیع به معنای تحویل مال مورد معامله به خریدار است. فروشنده باید مال مورد معامله را پس از امضای عقد بیع به خریدار تحویل بدهد. البته، خریدار و فروشنده با توافق یکدیگر می‌توانند تاریخ تسلیم مال مورد معامله را نیز مشخص کنند. با توجه به ماده 348 قانون مدنی، مال مورد معامله باید به گونه‌ای باشد که فروشنده بتواند آن را به خریدار تحویل دهد.

مالی که فروشنده توانایی تحویل دادن آن را ندارد اما خریدار می‌تواند به آن دسترسی پیدا کند را نیز می‌توان معامله کرد. ممکن است که فروشنده توانایی تحویل دادن مال مورد معامله را نداشته باشد و خریدار نیز نتواند به آن دسترسی پیدا کند. در این حالت، عدم امکان تسلیم مال مورد معامله باعث باطل شدن عقد بیع می‌شود.

درک مبیع چیست؟

فروشنده تنها می‌تواند مالی را معامله کند که مالک قانونی آن باشد. فردی که وکیل یا نماینده قانونی مالک است نیز می‌تواند نسبت به معامله متعلق به او اقدام کند. ضمان درک در صورتی موضوعیت پیدا می‌کند که شخصی مال متعلق به غیر را بدون کسب اجازه از مالک آن معامله کرده باشد.

بنابراین در پاسخ به این سوال که ضامن درک مبیع چیست می‌توانیم بگوییم به معنای مسئولیتی است که در صورت معامله مال متعلق به غیر برای فروشنده ایجاد می‌شود. این مسئولیت در صورتی ایجاد خواهد شد که مالک واقعی مال مورد معامله نسبت به پس گرفتن آن از خریدار اقدام کرده باشد. در این حالت، فروشنده باید بهایی که خریدار بابت مال مورد معامله پرداخت کرده است را به او پس بدهد.

خوب است بدانید

تعیین مال مورد معامله، یکی از ارکان تشکیل دهنده عقد بیع است. مقدار، جنس و اوصاف مال مورد معامله باید به صورت دقیق در عقد بیع مشخص شده باشد. عدم تعیین جنس، مقدار و اوصاف مال مورد معامله، ممکن است باعث باطل شدن عقد بیع یا بروز اختلاف میان طرفین معامله شود. بهتر است که مشخصات مبیع در عقد بیع را با نظارت و مشورت کارشناسان حقوقی تعیین کنند.

خدمات تنظیم قرارداد رکلا به شما امکان می‌دهد که عقد بیع را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنید.

همچنین، سوالات حقوقی خود در زمینه نحوه تسلیم و نقل و انتقال مالکیت مال مورد معامله را نیز می‌توانید در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا ، با کارشناسان حقوقی ما در میان بگذارید.