لایحه نفقه معوقه از نقطه نظر قانونی و اصولی!
خانواده اولین پایگاه در زندگی جمعی است و بودن خانواده برای ثبات جامعه بسیار مهم است. یکی از اموری که توجه به آن ضرورت دارد، موضوع نفقه و مایحتاج زندگی زوجه است. در فقه و قانون، تأمین نفقه به عهده مرد قرار داده شده است. اگر شوهر این وظیفه خود را به درستی انجام دهد، اختلافی در این مورد واقع نمی‌شود. دعوای نفقه زمانی مطرح می‌شود که مرد از تأمین نفقه همسرش خودداری کند، حتی ممکن است سال‌های زیادی نفقه زوجه را نداده باشد. در این حالت زوجه می‌تواند علیه شوهر خود در دادگاه خانواده طرح دعوا کند. سپس با تنظیم نمونه لایحه نفقه معوقه و بیان شرایط زندگی خود از دادگاه تقاضا کند که به این موضوع رسیدگی شود. نمونه لایحه مطالبه نفقه معوقه ، لایحه‌ای است که در این موارد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چه زمانی نفقه تعلق می‌گیرد؟
نفقه زوجه از زمان وقوع عقد نکاح به عهده شوهر قرار می‌گیرد. یعنی شوهر موظف است، بعد از عقد نکاح منزلی فراهم کند و اسباب آن را برای زندگی همسر خود تهیه کند. همچنین شوهر موظف است هزینه و مخارج زندگی را با توجه به وضعیت زوجه برای او مهیا کند. در صورتی که مرد این وظیفه خود را انجام ندهد، مطابق قانون به انجام این وظیفه ملزم می‌شود. یعنی زوجه از طریق مراجعه به دادگاه و تنظیم نمونه لایحه نفقه معوقه تقاضا می‌کند که دادگاه به این پرونده، رسیدگی کند. در صورتی که عدم پرداخت نفقه معوقه توسط شوهر ثابت شود، قاضی او را ملزم به پرداخت نفقه همسر خود می‌کند.
منظور از نفقه در لایحه نفقه معوقه دقیقا چه چیزی است؟
نفقه زوجه عبارت از همه نیازهای متعارف و متناسب با شان و وضعیت خانوادگی او دانسته شده است. به عبارت دیگر نفقه چیزهایی را شامل می‌شود که برای گذران زندگی لازم است. این موارد شامل مسکن، خوراک، پوشاک، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم است. استخدام خدمتکار بستگی به وضعیت خانوادگی خانم و شرایط جسمانی او دارد. یعنی ممکن است زوجه در خانه پدرش خدمتکار داشته است. در این صورت بعد از عقد، شوهر او موظف است برای او خادم استخدام کند. همچنین اگر زوجه به علت بیماری قادر به انجام امور مربوط به زندگی و امور خانه نباشد، لازم است که شوهر او هزینه‌های درمان را تامین کند و برای خانم خدمتکار استخدام کند.
گاهی ممکن است شوهری در طول سال‌های زندگی مشترک به علت اختلاف با همسر خود یا به دلیل ناتوانی از پرداخت نفقه، این وظیفه را انجام ندهد. در این شرایط، زوجه بعد از گذشت چندین سال نیز، می‌تواند نفقه معوقه خود را تقاضا کند و با مراجعه به دادگاه و تنظیم نمونه لایحه نفقه معوقه از قاضی تقاضا کند که به این موضوع رسیدگی شود. قاضی بعد از بررسی تمام جوانب، حکم مناسب را صادر می‌کند. در این زمان، لازم است که از نمونه لایحه مطالبه نفقه معوقه استفاده شود.
البته در این شرایط مرد نیز با تنظیم لایحه دفاعیه نفقه معوقه ، می‌تواند از خود دفاع کند.
شرایط شاغل بودن خانم و لایحه نفقه معوقه
گاهی ممکن است خانمی از ابتدای زندگی مشترک شاغل باشد و شوهر او که توانایی و تمکن مالی خانم را ملاحظه می‌کند، به تدریج از تامین هزینه‌های زندگی او خودداری کند. تا جایی که وظیفه تأمین مخارج و مایحتاج زندگی به عهده خانم قرار بگیرد. این خانم بعد از گذشت چندین سال از زندگی مشترک به دلیل اختلاف با شوهر خود یا به علت آگاهی از حق قانونی خود، برای گرفتن نفقه به دادگاه مراجعه می‌کند. سپس با تنظیم نمونه لایحه نفقه معوقه و بیان شرایط زندگی خود، از قاضی الزام مرد را به تأمین نفقه تقاضا می‌کند. در صورتی که برای دادگاه ثابت شود که مرد، نفقه خانم را تامین نکرده است، دادگاه مرد را به پرداخت نفقه ملزم خواهد کرد. مرد نیز می‌تواند از لایحه دفاعیه نفقه معوقه استفاده کند.
حمایت شدن خانم توسط پدر او و لایحه نفقه معوقه
گاهی ممکن است شوهر شغلی نداشته باشد. در این شرایط، پدر خانم، منزلی را برای زندگی دختر خود و شوهر او تهیه کند یا یکی از طبقات منزل خود را به آن‌ها اختصاص دهد. پدر این خانم به علت اینکه دختر خود احساس کمبود در زندگی نداشته باشد، بعد از ازدواج همچنان مایحتاج زندگی او را فراهم می‌کند. به همین دلیل شوهر این خانم دیگر برای مخارج زندگی همسر خود اقدامی انجام نمی‌دهد. در این شرایط زوجه می‌تواند بعد از گذشت مدتی، نفقه معوقه خود را از آقا تقاضا کند.
اگر مرد از تامین نفقه خودداری کند، این خانم می‌تواند علیه او طرح دعوی کند. سپس با تنظیم نمونه لایحه نفقه معوقه و بیان شرایط زندگی مشترک خود از دادگاه الزام همسرش به تأمین نفقه معوقه را تقاضا کند. در صورتی که عدم پرداخت نفقه در دادگاه ثابت شود، شوهر به پرداخت آن ملزم خواهد شد. اگر مرد بعد از حکم دادگاه همچنان نفقه زوجه را پرداخت نکند، خانم می‌تواند از او طلاق بگیرد.
نظر کارشناسی در لایحه نفقه معوقه
در دعوای نفقه معوقه؛ قاضی بدون جلب نظر کارشناسی، رای خود را صادر نمی‌کند. نفقه هر زن با نفقه زنان دیگر متفاوت است. زیرا نفقه متناسب با وضعیت خانوادگی زوجه و شرایط اشتغال و تحصیلات او تعیین می‌شود. همچنین نفقه خانمی که بیماری خاصی دارد، با نفقه یک زن سالم یکسان نیست. به همین منظور برای جلوگیری از ضایع شدن حقوق زوجین، قاضی قبل از صدور رأی درباره نفقه معوقه، گزارش و نظریه کارشناس مربوط به این موضوع را دریافت می‌کند. زمانی که زوجه نمونه لایحه نفقه معوقه را به دادگاه تقدیم می‌کند، قاضی نظر کارشناسی را جلب می‌کند. کارشناس با توجه به وضعیت خانوادگی زوجه و سال‌های زندگی مشترک، نفقه او را تعیین می‌کند.
یک مثال:
مثال: خانمی به دلیل بیماری نیازمند هزینه‌های دارو و درمان است و شوهرش در طول سال‌های زندگی مشترک این هزینه او را تامین نکرده است. این خانم همیشه از خانواده خود برای درمان کمک می‌گیرد. او می‌تواند علیه شوهرش نمونه لایحه نفقه معوقه را تنظیم و به دادگاه تقدیم کند. در این حالت کارشناس با توجه به هزینه‌های دارو و درمان این خانم و سایر هزینه‌های زندگی، نفقه معوقه او را تعیین می‌کند.
همچنین خانمی که خودش خانه امور خانه را مدیریت می‌کند، با خانمی که در خانه پدر خود خدمتکار داشته است، نفقه متفاوتی خواهد داشت. کارشناس با در نظر گرفتن همه این موارد نظر خود را اعلام می‌کند. دادگاه بعد از بررسی نظریه کارشناسی، حکم مناسب را صادر خواهد کرد.
مواد قانونی مرتبط با نمونه لایحه نفقه معوقه
در این بخش، مهمترین ماده‌های قانونی مرتبط با این لایحه را بررسی و مرور خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
ماده ۴۷ قانون حمایت از خانواده
مطابق با این ماده، دادگاه در صورت درخواست زوجه یا سایر افراد واجب النفقه، میزان آن و نحوه پرداخت آن را مشخص می‌کند. یعنی اگر شوهر در طول دوران زندگی مشترک، نفقه همسرش را نپردازد، به تقاضای زن دادگاه به این موضوع رسیدگی می‌کند. سپس در رای خود درباره نحوه پرداخت و میزان نفقه تعیین تکلیف خواهد کرد.
ماده 53 قانون حمایت از خانواده
مطابق این ماده، اگر شوهر از تامین نفقه همسرش خودداری کند، ممکن است به مجازات حبس تعزیری محکوم شود. این موضوع به شکایت شاکی خصوصی بستگی دارد. یعنی اگر شوهر با وجود امکانات مالی مناسب، نفقه همسرش را تامین نکند، این خانم می‌تواند از او شکایت کند. در این حالت، مرد به مجازات حبس محکوم خواهد شد. چنانچه زوجه از شکایت خود منصرف شود، مجازات شوهرش متوقف می‌شود. زیرا این جرم قابل گذشت است.
ماده 1129 قانون مدنی
مطابق این ماده، تفاوتی میان عدم پرداخت نفقه به علت ناتوانی و تَمَکُّن مالی وجود ندارد. در هر دو حالت، زوجه می‌تواند نفقه خود را از طریق دادگاه تقاضا کند. قاضی شوهر را به تامین نفقه زوجه مکلف می‌کند. اگر بعد از حکم دادگاه، شوهر نفقه همسرش را پرداخت نکند، این خانم می‌تواند برای طلاق اقدام کند.
نظریه شماره 5/1950 مورخ 2/4/1373
مطابق این نظریه، صدور گواهی عدم امکان سازش برای زوجین فقط در صورت تامین حقوق مالی زوجه انجام می‌شود. یعنی تا زمانی که مرد نفقه همسرش را ندهد، این گواهی برای آن‌ها صادر نخواهد شد. مگر اینکه دادگاه با توجه به وضعیت مرد، به تقسیط مهریه حکم داده باشد.
نظریه مشورتی شماره 7/4778 مورخ 22/7/1382
مطابق این نظریه مشورتی دادگاه در تعیین میزان نفقه زوجه می‌تواند با جلب نظر کارشناسی راساً اقدام کند. با توجه به این نظریه، دادگاه بعد از جلب نظر کارشناسی برای صدور حکم درباره نفقه معوقه زوجه اقدام می‌کند. کارشناس با توجه به وضعیت خانوادگی زوجه و شان و جایگاه اجتماعی او نفقه معوقه را تعیین و به دادگاه ارسال می‌کند.
پیشنهاد ما
اگر تمایل دارید که بدانید به شما نفقه معوقه تعلق می‌گیرد؟ یا اینکه اگر تمایل دارید درباره مراحل اقدام برای نفقه معوقه اطلاعات کسب کنید، به شما پیشنهاد می‌کنم که از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید. همچنین می‌توانید تنظیم لایحه را به تیم حقوقی رکلا بسپارید.