نمونه لایحه دفاعیه رباخواری و آموزش نحوه تنظیم آن!

لایحه ربا یکی از انواع لایحه دادگاه است. ربا فعل حرامی است که هم در شرع بسیار نهی شده است و هم در قانون ما جرم شمرده می‌شود. ربا به معنی اضافه و مازادی است که در جریان معامله یا قرض از فردی گرفته می‌شود. دو نوع ربا وجود دارد: ربا قرضی و ربا معاملی

ربا قرضی

ربا قرضی ممکن است با پول نقد، چک و سفته صورت بگیرد.

مثال این نوع ربا از طریق پول نقد، چک و سفته را با یکدیگر بررسی می‌کنیم:

فرض کنید شخصی از دیگری مبلغ 50 میلیون تومان قرض می‌گیرد و شرط می‌‌شود که در زمان پرداخت، 70 میلیون تومان پس بدهد. اینگونه قرض به دلیل دریافت مبلغی بیش از آنچه قرض گرفته شده است، ربا و جرم است. به فردی که این پول را با شرط مازاد به دیگری قرض می‌دهد، ربا گیرنده و به فردی که باید در موعد مقرر، علاوه بر پرداخت پول اصلی، مازاد نیز بپردازد رباگیرنده می‌گویند. ممکن است دو طرف برای این معامله یک معرف یا واسطه نیز داشته باشند که این فرد، واسطه ربا نامیده می‌شود. در قانون مجازات اسلامی ربا دهنده، ربا گیرنده و واسطه ربا مجرم شناخته می‌شوند و برای هر کدام مجازات معین در نظر گرفته شده است.

مثال ربا با چک به این صورت است که ممکن است فرد مبلغ 100 میلیون از ربا گیرنده قرض بگیرد و یک چک به مبلغ 150 میلیون به او بدهد. این 50 میلیون که مازاد مبلغ اصلی است ربا محسوب می‌شود.

ربا با سفته نیز اینگونه است که فرد مبلغ 50 میلیون از دیگری قرض می‌گیرد و به او معادل 70 میلیون سفته می‌دهد تا در زمان سررسید 20 میلیون بیش از میزانی که قرض گرفته پس بدهد. این مبلغ اضافه که پرداخت می‌شود، ربا است.

ربا معاملی یا ربا در معامله

این نوع ربا شامل اضافه و مازادی است که در جریان معامله دو جنس هم نوع و هم وزن از طریق قرارداد خرید کالا ، صلح، قرض و امثال این‌ها دریافت می‌شود. معمولا تصور بر این است که که این ربا فقط در خرید و فروش است که اینگونه نیست و شامل موارد دیگری که بیان شد نیز می‌شود.

در این نوع ربا باید هر دو کالایی که موضوع معامله است، قابل اندازه گیری و هم نوع باشند. در این نوع ربا، دو طرف با هم برنج یا گندم یا خرما یا هرنوع کالایی که مانند این‌ها قابلیت اندازه گیری داشته باشد را در جریان معامله بیع, صلح نامه و… معاوضه می‌کنند و شرط دریافت مازاد می‌گذارند.

برای مثال: دو طرف قرارداد خرید و فروش خرما ، خرما دارند و در جریان معامله، یکی از طرفین به دیگری می‌گوید: من به تو 100 کیلو خرما می‌دهم و به جای آن 150 کیلو خرما از تو می‌گیرم. در اینجا این 50 کیلو که اضافه دریافت می‌شود ربا است.

کاربرد لایحه دفاعیه در خصوص ربا

معمولا زمانی که ربا دهنده در پرداخت ربا و میزان اضافه‌ای که شرط شده، ناتوان است از ربا گیرنده شکایت می‌کند و با تنظیم یک لایحه دفاعیه جرم ربا تلاش می‌کند که این مازاد را به ربا گیرنده ندهد. هر چند که می‌داند برای خودش که ربا دهنده است نیز در قانون مجازاتی در نظر گرفته شده است. ربا دهنده ممکن است به دلیل اضطرار، به این ربا مجبور شده باشد و حالا پس ازسر رسید مهلت، از پس پرداخت این مال برنیامده باشد و چاره‌ای جز شکایت و معرفی ربا گیرنده نداشته باشد. او برای این کار لایحه دفاعیه جرم ربا را تنظیم می‌کند، تا بتواند از طریق دادگاه حق خود را از ربا گیرنده بگیرد. ربا دهنده در صورتی که بتواند شرایط اضطرار خود را به دادگاه ثابت کند، از مجازات ربا معاف خواهد شد.

چه زمانی نمونه لایحه ربا تنظیم می‌شود؟

زمانی که فرد از انجام معامله ربا پشیمان شده یا از انجام شرط ربا ناتوان است می‌تواند لایحه دفاعیه جرم ربا را به دادگاه ارائه دهد. علاوه بر ربا دهنده، افرادی که از این معامله متضرر شده‌اند، نیز می‌توانند لایحه دفاعیه جرم ربا را تنظیم کنند. جرم ربا یک جرم غیر قابل گذشت است؛ یعنی در صورتی که برای این پرونده شاکی خصوصی وجود نداشته باشد، دادستان به عنوان مدعی العموم می‌تواند برای پیگیری این جرم اقدام کند. در صورتی که در هر مرحله از رسیدگی، شاکی خصوصی انصراف دهد، تاثیری در رسیدگی به این پرونده ندارد، چون جرم ربا غیر قابل گذشت است.

نحوه نوشتن نمونه لایحه ربا

برای نوشتن نمونه لایحه دفاعیه ربا ، فرد مشخصات خود و عوامل جرم ربا را می‌نویسد و موضوع لایحه‌ را به طور کامل و دقیق تشریح می‌کند. همچنین میزان معامله و مازاد آن را نیز در نمونه لایحه دفاعیه ربا تشریح می‌کند و از مقام دادگاه، رسیدگی به این مورد را تقاضا می‌کند. قاضی با توجه به این توضیحات و با بررسی شواهد و دلایل، ربا را تشخیص می‌دهد و مجازات هریک را تعیین می‌کند.

مواد قانونی مناسب نمونه لایحه ربا

در این بخش، ماده‌های قانونی مناسب برای نوشتن در لایحه دفاعیه رباخواری را بررسی می‌کنیم:

ماده 595 قانون مجازات اسلامی و نمونه لایحه دفاعیه رباخواری

با توجه به این ماده، اگر دو نفر تحت هر قراردادی، شرط مازاد یا اضافه در نظر بگیرند این میزان اضافه، ربا محسوب می‌شود و جرم است و هر کدام از ربا گیرنده، ربا دهنده و واسطه ربا علاوه بر رد اضافه به صاحب مال به 6 ماه تا 3 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق و نیز معادل مال ربا به عنوان جزای نقدی محکوم می‌شوند.

بند1ماده 1 قانون نحوه اجرای اصل 49 قانون اساسی

این ماده درباره انواع ربا صحبت می‌کند و می‌گوید ربا بر2 نوع است: ربای قرضی و ربای معاملی.

در زمان تنظیم نمونه لایحه دفاعیه رباخواری برای اینکه لایحه ای کارآمد داشته باشیم می‌توانم به این مواد استناد کنیم.

قواعد فقهی مناسب نمونه لایحه ربا

قاعده فقهی یک جمله بسیار کوتاه است که محتوای عمیقی دارد و بیان آن در متن لایحه در کنار سایر موارد، تاثیر قابل توجهی بر روی مقام محترم قضایی خواهد گذاشت. در اینجا، این قواعد فقهی را بررسی می‌کنیم:

قاعده «لا ربا الا فیما یکال او یوزن» و نمونه لایحه ربا

یعنی ربا جز در اموال مَکیل و موزون جاری نیست.

از این قاعده می‌توانیم درزمان نوشتن نمونه لایحه دفاعیه ربا استفاده کنیم. این قاعده بر هم جنس و هم وزن بودن جنس مورد معامله ربا تاکید دارد.

قاعده «اکل مال به باطل» و نمونه لایحه ربا

این قاعده برگرفته از آیه 29 سوره نساء و به این معنی است:

اموال یکدیگر را به نا حق نخورید، مگر اینکه بر اساس تجارت موفقیت آمیزی باشد.

فردی که از طریق معامله ربا متضرر شده است می‌تواند در زمان تنظیم لایحه در مورد ربا از این قاعده استفاده کند.

قاعده اضطرار و نمونه لایحه ربا

این قاعده به معنای این است که در حال اضطرار، هر حرامی حلال می‌شود.

زمانی که ربا دهنده می‌خواهد برای اثبات اضطرار خود، لایحه دفاعیه در مورد ربا تنظیم کند و از دادگاه تقاضای معافیت از مجازات کند، می‌تواند به این قاعده اشاره کند.

آیات قرآن و روایات درباره نمونه لایحه ربا

شما هنگام تنظیم لایحه در مورد ربا با استفاده از آیات و روایات مرتبط با موضوع ربا می‌توانید لایحه‌ای خوب و قابل توجه به دادگاه ارائه دهید. در اینجا به بررسی آیات و روایات مرتبط با ربا می‌پردازیم:

آیه 130 سوره آل عمران

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، ربا مخورید که دائم سود بر سرمایه افزایید تا چند برابر شود و از خدا بترسید، باشد که رستگار شوید.»

قسمت اول آیه 39 سوره روم

«و آن سودی که شما به رسم ربا دادید که بر اموال مردم ربا خوار بیفزیاید (و یا هدیه به اغنیاء دهید تا خود نفع زیاد دنیوی برید) نزد خدا هرگز نیفزاید.»

روایاتی از پیامبر اکرم مناسب نمونه لایحه ربا

«سود ربا گرچه بسیار باشد، ولی سرانجام به کمی و بی برکتی می‌گراید.»

«خدای عزوجل ربا را حرام فرمود، تا احسان کردن از بین نرود.»

رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور در رابطه با این لایحه

شما می‌توانید در لایحه خود به رای شماره 682….تاریخ 1384.10.6 استناد کنید. در ادامه خلاصه این رای را توضیح می‌دهیم:

به موجب این رای وحدت رویه، رسیدگی به دعاوی مربوط به ثروت‌های ناشی از ربا در صلاحیت دادگاه انقلاب است و رسیدگی به جرم ربا خواری در صلاحیت محاکم عمومی خواهد بود. این رای برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه‌ها لازم الاتباع است.

پیشنهاد ما

شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید (روی لینک قبل بزنید) و با وکیل این حوزه مشاوره داشته باشید. شما همچنین می‌توانید درخواست تنظیم لایحه ثبت کنید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم و در خصوص جزئیات این لایحه با شما صحبت شود.