وسایل ارتباط جمعی به ویژه مطبوعات نقش مهمی در اطلاع رسانی و آگاهی اشخاص دارند. رسانهها نقش اساسی در باورهای افکار عمومی دارند در صورتی که یک نشریه موضوعی را به دروغ به مقام رسمی نسبت دهد یا یک خبر دروغ را منتشر کند، مرتکب جرم نشر اکاذیب شده است. در این حالت، شخصی که علیه او مطالب دروغ منتشر شده است میتواند در دادگاه شکایت کیفری مطرح کند. سپس با تنظیم نمونه لایحه نشر اکاذیب از قاضی، رسیدگی و مجازات فرد متهم را تقاضا میکند.
اگر شخصی در یک سخنرانی با دروغ پراکنی باعث تشویش اذهان عمومی شود، در اینجا جرم نشر اکاذیب صورت نگرفته است. زیرا این جرم فقط به صورت کتبی واقع میشود. یعنی اگر شخصی در یک مجمع عمومی به دروغ سخنانی را بگوید که باعث تشویش اذهان عمومی شود یا نقل قولی را به یکی از مقامات رسمی نسبت دهد، در این حالت جرم نشر اکاذیب واقع نشده است. زیرا جرم نشر اکاذیب یک جرم کتبی است و شفاهی صورت نمیگیرد.
جرم نشر اکاذیب از جرایم مطلق است. یعنی برای تحقق آن، وقوع نتیجه لازم نیست. همین که شخصی با قصد تشویش اذهان عمومی یا ضرر زدن به دیگری مطلب دروغی را منتشر کند این جرم واقع میشود. یعنی بدون توجه به اینکه به فرد ضرری برسد یا نرسد، این جرم تشکیل شده است.
نکته دیگری که باید به آن توجه کنیم این است که جرم نشر اکاذیب علیه اشخاص از جرایم قابل گذشت است. اگر شخصی که به جهت نشر اکاذیب به آبرو و اعتبار او لطمهای وارد شده است، از شکایت خود منصرف شود، در هر مرحلهای ازرسیدگی که باشد؛ باعث توقف دادرسی میشود. البته در مواقعی که نشر اکاذیب باعث انتشار دروغ در جامعه و تشویش اذهان عمومی شده باشد در مورد قابل گذشت بودن آن اختلاف وجود دارد.
نکته دیگر این است که کذب بودن مطلب یکی از شرایط تحقق این جرم است. یعنی اگر فردی به دیگری نسبتی دهد که حقیقت دارد، این موضوع مشمول جرم نشر اکاذیب نیست.
استفاده گسترده مردم از فضای مجازی و سرعت انتشار اخبار از این طریق موجب شده است که جرم نشر اکاذیب به شکل قابل توجهی افزایش داشته باشد. امروز با کمک فضای مجازی، هر خبری به سرعت در کل دنیا منتشر میشود. به همین دلیل وقوع جرم نشر اکاذیب در فضای مجازی نسبت به فضای حقیقی خطرات بیشتری را به دنبال دارد. در مواقعی که شخصی با انتشار یک مطلب دروغ در فضای مجازی و نسبت دادن آن به دیگران باعث آسیب به حیثیت او شود مرتکب جرم نشر اکاذیب شده است.
شخصی که انتشار این خبر دروغ علیه او بوده است، میتواند علیه متهم شکایت کیفری مطرح کند. پس از آن، با تنظیم لایحه دفاعیه جرم نشر اکاذیب در فضای مجازی درباره عوامل و دلایل وقوع این جرم به طور کامل توضیح میدهد. برای مثال، در مواقعی که شخصی به دلیل اختلاف با دیگری مطلبی را به دروغ به او نسبت دهد جرم نشر اکاذیب شکل گرفته است. شخصی که از این طریق متحمل ضرر شده است میتواند با طرح شکایت کیفری و تنظیم لایحه دفاعیه جرم نشر اکاذیب در فضای مجازی ، از دادگاه، رسیدگی و صدور حکم عادلانه را تقاضا کند.
رسانههای اینترنتی و نشریات الکترونیکی وظیفه خبررسانی را به عهده دارند. اگر نشریههای الکترونیکی مرتکب جرم نشر اکاذیب شوند مطابق قانون با آنها برخورد میشود. برای مثال اگر یک خبرگزاری با انتشار یک خبر دروغ موجب تشویش اذهان عمومی شود یا به دروغ نقل قولی را به یکی از مقامات رسمی نسبت دهد این شخص میتواند علیه او شکایت کند و لایحه دفاعیه نشر اکاذیب رایانه ای را تنظیم و به دادگاه تقدیم کند. قاضی با بررسی دلایل و مدارک و اسناد، حکم خود را صادر میکند.
حرمت آبروی مردم و حفظ نظم عمومی از اهمیت بالایی برخوردار است. قانون گذار به منظور حمایت از نظم جامعه و حقوق افراد، نشر اکاذیب را جرم انگاری کرده است. شخصی که به جهت نشر اکاذیب متحمل ضرر شده یا آبروی او در خطر قرار گرفته است، با طرح شکایت کیفری در دادگاه و تنظیم نمونه لایحه نشر اکاذیب ، مجازات متهم و صدور حکم عادلانه را تقاضا میکند.
زمانی که شخصی با سوء نیت و انتشار مطالب کذب، موجب تشویش اذهان عمومی و ورود ضرر به دیگران شود، مطابق قانون با او برخورد میشود. اشخاصی که از این موضوع ضرر و زیانی به آنها رسیده باشد، علیه او شکایت کیفری تنظیم میکنند. سپس نمونه لایحه نشر اکاذیب را مینویسند و به دادگاه تقدیم میکنند. برای مثال، یک روزنامه به قصد ورود ضرر به اعتبار یک شرکت معتبر، آن را ورشکسته اعلام میکند و مطلبی را در مورد ورشکستگی آن منتشر میکند. این شرکت به عنوان ذینفع و سهام داران آن به عنوان کسانی که از انتشار این خبر دروغ، دچار تشویش شدهاند میتوانند علیه مدیر مسئول این روزنامه طرح شکایت کنند. سپس با تنظیم نمونه لایحه نشر اکاذیب درباره کیفیت وقوع این جرم توضیحات کامل را بیان کنند.
در این قسمت، مادههای قانونی مناسب برای نوشتن در متن لایحه نشر اکاذیب را بررسی خواهیم کرد.
با توجه به این ماده اگر کسی به قصد ضرر زدن به دیگران یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانهای یا مخابراتی، اکاذیبی را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا اعمالی را به شخص حقیقی یا حقوقی نسبت دهد اعم از اینکه از این طریق، به دیگری ضرر مادی و معنوی وارد شود یا نشود علاوه بر اعاده حیثیت، به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ میلیون تا ۴۰ میلیون ریال یا هردو مجازات محکوم میشود.
مطابق این ماده اگر کسی به قصد ورود ضرر به دیگری یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی از طریق نامه یا شکوائیه یا گزارش یا هر نوع ورقه چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی را اظهار کند یا با همان مقاصد، اعمالی را برخلاف حقیقت، مستقیم یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی، بهطور صریح یا تلویحی و اشاره نسبت دهد. علاوه بر اعاده حیثیت، باید به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.
با توجه به این ماده، ورود ضرر شرط محاکمه و مجازات شخص نیست. یعنی حتی اگر از نظر نشر اکاذیب، ضرر مادی و معنوی متوجه شخص نشود، این فرد میتواند علیه متهم شکایت مطرح کند و لایحه لایحه نشر اکاذیب تقدیم دادگاه شود.
مطابق با این ماده از قانون مطبوعات ، اگر در مطبوعات، مطالبی خلاف واقعیت به شخص حقیقی یا حقوقی نسبت داده شود، ذینفع حق دارد پاسخ آن را ظرف یک ماه کتباً برای آن نشریه بفرستد. نشریه مکلف است به طور مجانی این پاسخ را به چاپ برساند.
شما میتوانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید یا درخواست تنظیم لایحه خود را ثبت کنید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.
ثبت نظر یا سوال
دیدگاه ها
شهروند
یعقوب پورظهور