جرم توهین به رهبری چیست و جرم بی احترامی به رهبر چه مجازاتی دارد؟
جرم توهین به رهبری ، جرمی است که قانون مجازات درباره آن صحبت کرده و برای آن مجازات تعیین کرده است. اصول دینی، توهین و بی احترامی به مومن را ناشایست می‌داند. بر این اساس است که توهین در احکام و قوانین، جرم محسوب شده و برای آن مجازات تعیین کرده‌اند. همانطور که ماده 608 قانون مجازات اسلامی درباره جرم توهین اینگونه می‌نویسد:
«توهین به افراد از قبیل توهین و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.»
این ماده قانونی چه می‌گوید؟
براساس این ماده از قانون مجازات، قانون گذار به صورت صریح و مستقیم درباره جرم بودن توهین صحبت می‌کند. قانونگذار توضیح می‌دهد که توهین می‌تواند به انواع مختلف انجام شود. در تعیین مجازات تفاوتی میان شیوه اعمال توهین وجود ندارد. برای مثال توهین ممکن است به صورت زبانی، به صورت اشاره بدن، به صورت نوشتاری، ویدیویی یا در شبکه‌های اجتماعی صورت بگیرد. بنابراین توهین در هر شکل و طریقی ناپسند است و مجازاتی به همراه دارد. نکته مهم برای تصمیم درباره این مساله که رفتاری توهین خواهد بود یا نه، توجه به عرف فرهنگی جامعه و آداب و رسوم است. زیرا ممکن است یک رفتار در فرهنگی توهین باشد و در فرهنگ دیگر توهین نباشد. تشخیص این مساله به عهده حاکم یا مرجع قضایی آن منطقه است.
قانون مجازات بعد از توضیح درباره جرم توهین و مجازات آن، درباره نوع دیگری از جرم توهین صحبت می‌کند. براساس قانون مجازات، هر چقدر که مقام سیاسی یا دینی شخصی که به او توهین شده است، دارای اعتبار و ارزش باشد، بر میزان مجازات جرم افزوده خواهد شد. جرم اهانت به رهبری یا به بیان بهتر، جرم توهین به مقام معظم رهبری نیز از انواع جرم‌هایی است که مجازات شدیدتری از مجازات توهین برای آن در نظر گرفته شده است.
جرم بی احترامی به رهبر از جرم‌هایی است که می‌تواند تاثیر مخربی بر آرامش جامعه بگذارد. توهین به رهبری در انظار عمومی می‌تواند هرج و مرج، خصومت و تفرقه ایجاد کند. از طرف دیگر جرم توهین به رهبری در فضای مجازی می‌تواند باعث به وجود آمدن جنگ روانی و آشوب اجتماعی بیشتری شود. زیرا شبکه‌های اجتماعی این قابلیت را دارند که در زمان کوتاهی باعث انتشار اخبار ضد و نقیض بسیاری باشند و حواشی زیادی ایجاد کنند.
ایا توهین به رهبری جرم است
دین که منبع معتبری برای تعیین احکام و قوانین جامعه مسلمان است، توهین به هر مومن را نادرست می‌داند. حفظ حرمت هر کدام از افراد جامعه بر دیگر افراد واجب است. کرامت انسانی و ارزش نهادن بر جایگاه رفیع انسان از اصول ارزشی مهم و اساسی دینی است که بر همگان سفارش شده است. در جواب به این سوال که ایا توهین به رهبری جرم است با قاطعیت می‌توانیم بگوییم بله! و این جرم مجازات سنگین‌تری از جرم توهین به عموم مردم دارد. زیرا در گروه جرم‌هایی با مجازات شدید قرار می‌گیرد.
جرم توهین به رهبری چیست
براساس توضیحی که در تعریف جرم از نظر قانون مجازات اسلامی آمده است، هر رفتاری که به معنای توهین تلقی شود و به مقام معظم رهبری نسبت داده شود، جرم اهانت به رهبری محسوب می‌شود. براساس توضیحاتی که در قانون مجازات آمده است، بنیانگذار انقلاب و مقام رهبری در یک جایگاه آمده‌اند. هرکس که به این دو مقام توهین کند، مرتکب جرم شده و برای او حکم حبس داده می‌شود. رهبری فعلی یا رهبری قبلی که بنیانگذار انقلاب بودند، نباید مورد بی احترامی یا توهین قرار بگیرند. علاوه بر این، ماده 514 قانون تعزیرات مصوب 1375 نیز جرم بی احترامی به رهبر را تایید کرده و اعلام می‌کند که این جرم باید در مرجع قضایی رسیدگی شود.
اثبات جرم توهین به رهبری
توهین همراه با الفاظ عادی یا الفاظ بدتر، انجام اعمالی مانند فعل ، گفتار، اشاره صریح یا نوشتار یا به طور کلی هر رفتار یا عدم انجام رفتار خاصی که فرهنگ و عرف آن را توهین قلمداد کند می‌تواند مدرکی برای اثبات جرم توهین به رهبری باشد. برای اثبات این جرم نیاز به شاکی خصوصی نیست. حتی لازم نیست که شخص خاصی آن را گزارش کرده باشد یا نه! با مدارکی که انجام توهین را اثبات کنند، مرجع رسیدگی باید به صورت جدی با شخص خاطی برخورد کند. زیرا آن مقام موظف شده است از احترام، مقام و شخصیت رهبری محافظت کند.
شاید به اشتباه عنوان شود که برای اثبات این جرم، حتما باید به صورت علنی، توهین انجام شود، نکته دارای اهمیت این است که نیازی به علنی انجام شدن جرم نیست. در واقع اگر شخصی در مکان خصوصی هم توهین را انجام دهد یا اینکه از طریق پیام یا شبکه‌های اجتماعی، مطلب حاوی توهین را منتشر کند، مجرم است. علاوه بر مواردی که ذکر شد، به طور کلی شرایطی برای تحقق این جرم در نظر گرفته شده است. در ادامه درباره این شرایط توضیح خواهیم داد.
شرایط تایید جرم توهین به رهبری
از نگاه قانون چند شرط برای تایید شدن جرم توهین به رهبری تعیین شده است. این شروط عبارتند از:
توهین کننده باید به عمد به رهبری توهین کرده باشد:
شخصی که مرتکب عمل توهین به مقام معظم رهبری شده است، باید به صورت عمد این توهین را انجام داده باشد. برای مثال اگر در حالت خواب، مستی، بیهوشی یا هیپنوتیزم کاری انجام دهد یا چیزی بگوید که به منزله توهین به رهبر باشد، شرط عمدی بودن رعایت نشده است و نمی‌توانیم عمل را جرم توهین به رهبری بدانیم.
توهین کننده باید آگاهی داشته باشد و بداند که عمل او یک جرم است
مورد دیگر از شروط انجام توهین این است که شخص به توهین بودن عمل یا گفتاری که انجام می‌دهد آگاه باشد. برای مثال بداند متن یا کلیپی که ارسال کرده است معنای توهین دارد یا نه.
توهین کننده باید از مقام و شخصیت رهبری آگاهی داشته باشد
شخصی که مرتکب توهین به مقام معظم رهبری شده است، باید به جایگاه و مرتبه ایشان آگاهی داشته باشد و ایشان را بشناسد. اگر شخص از جایگاه رهبری آگاهی نداشته باشد، جرم او از دایره جرم توهین به رهبری خارج می‌شود.
توهین کننده باید نسبت به کلمات و الفاظی که به کار می‌برد، آگاهی داشته باشد
شخصی که توهین می‌کند باید بداند که الفاظی که به کار برده است چه معنی دارد و با آگاهی از معنی الفاظ اقدام به استفاده از آن کرده باشد.
شاکی در مجازات جرم توهین به رهبری
جرم توهین به رهبری یک جرم عمومی است. به این معنی که حتی بدون وجود شاکی خصوصی، مرجع قضایی با شخص توهین کننده برخورد خواهد کرد. به همین دلیل است که جرم توهین به رهبری را از جمله جرم‌هایی می‌دانند که قابل گذشت و بخشش نیست. زیرا به طور مستقیم با امنیت ملی مرتبط می‌شود و مرجع قضایی از طرف عموم مردم با شخص توهین کننده برخورد می‌کند. به دلیل تاثیر مهمی که این جرم در امنیت ملی دارد، حتی رضایت و بخشودگی شخص توسط رهبر هم باعث نمی‌‌شود که از مجازات آن بگذرند. اما مرجع قضایی می‌تواند با توجه به بخشش رهبری، مجازات سبک‌تری را در نظر بگیرد.
جرم توهین به رهبری در فضای مجازی
توهین به مقام رهبری یا بنیاگذار انقلاب به هر طریقی که باشد جرم است. چه به صورت علنی و چه به صورت انتشار مطالبی در شبکه‌های اجتماعی باشد. حتی اگر خود شخص مطلب مورد نظر یا کاریکاتور یا مطلب خاص را تهیه نکرده باشد، اما به صرف انتشار مطالب حاوی توهین، مجرم محسوب و مجازات می‌شود. البته که باید شروط خاص جرم را هم برای او در نظر گرفت. ولی به طور کلی، انتشار هر محتوای حاوی توهینی در فضای مجازی به منزله توهین است. پلیس سایبری در این زمینه و سایر جرائم سایبری بر شبکه‌های اجتماعی نظارت دارد. مجازات جرم توهین به رهبری به صورت علنی یا در فضای مجازی تفاوتی با هم ندارد و براساس قانون، مجازات تعیین شده است.
رکن قانونی در جرم توهین به رهبری
منظور از رکن قانونی در جرائم این است که قانون عمل انجام شده را جرم بداند و برای آن مجازاتی تعیین کرده باشد. قانون در مورد جرم توهین به رهبری در ماده 514 قانون تعزیرات می‌گوید:
هر کس به حضرت امام (بنیانگذار انقلاب) و مقام معظم رهبری به هر شکل اهانت کند به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
همچنین در ماده 27 از قانون مطبوعات سال 64 به همراه اصلاحات بعدی بیان شده است:
هر گاه در نشریه‌ای به مقام رهبری و یا مراجع مسلم تقلید اهانت شود، پروانه آن نشریه لغو و مدیر مسئول و نویسنده مطلب به محاکم صالح معرفی و مجازات خواهند شد.
همچنین در متن قانون مجازات به این مساله اشاره شده است که رسیدگی به این جرائم تابع شاکی خصوصی نیست و به عنوان یک جرم عمومی رسیدگی خواهد شد.
رکن مادی در جرم توهین به رهبری
منظور از رکن مادی در جرم توهین به رهبری این است که فعلی که موجب توهین شده است، به صورت علنی انجام شده باشد. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، این مساله به آداب و رسوم و فرهنگ نیز بسیار متکی است. توهین کردن، به هر طریقی که صورت بگیرد، رکن مادی جرم را مشخص می‌کند. اسناد، مدارک یا شواهدی که نشان دهند، شخص توهین کننده مرتکب عمل توهین شده است، از مدارک اثبات این جرم خواهند بود. مساله مهم در اثبات رکن مادی این است که رفتار انجام شده یا خودداری از انجام یک رفتار خاص، باید به طریقی باشد که بتوان توهین بودن آن را تشخیص داد یا بتوانیم آن را توهین بدانیم.
پیشنهاد ما
تیم حقوقی رکلا یک مرجع تخصصی تنظیم لایحه است. شما می‌توانید درخواست خود را ثبت کنید. در اسرع وقت با شما تماس می‌گیریم و وظیفه تنظیم لایحه شما را به عهده خواهیم گرفت. ضمن آنکه می‌توانید از وکیل پایه یک دادگستری مشاوره حقوقی تلفنی بگیرید.
نظرات
