عناصر جرم کلاهبرداری رایانه ای برای مراجعه به دادگاه صالح در جرم کلاهبرداری رایانه ای چیست؟
با توجه به افزایش سطح کلاهبرداری‌های رایانه ای و روش‌های مختلفی که از آن استفاده می‌شود، بر آن شدیم تا اطلاعات مفیدی را در این خصوص با شما در میان بگذاریم. مقاله حاضر در پاسخ به پرتکرارترین سوالات شما کاربران گرامی تنظیم شده است. کلاهبرداری رایانه ای یعنی چه ؟ ارکان جرم کلاهبرداری رایانه ای کدام است؟ مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای به چه شکلی است؟ پاسخ به این سه سوال، قالب اصلی این قرارداد را شکل می‌دهد. کلاهبرداری رایانه‌ای یکی از جرائمی است که در فضای سایبر انجام می‌شود. با توجه به نوپا بودن جرائم در فضای سایبری ، بسیاری از اشخاص اطلاع چندانی از روش مقابله با آن ندارند و به راحتی خود را تبدیل به طعمه‌ای برای شروع به جرم کلاهبرداری رایانه ای می‌کنند.
ارکان جرم کلاهبرداری رایانه ای چیست؟
قبل از پاسخ دادن به این سوال باید به طور دقیق مشخص شود که کلاهبرداری رایانه ای یعنی چه؟ اجازه دهید که در ابتدا کلاهبرداری را توضیح دهیم. کلاهبرداری در نظر قانون گذار عبارت است از توسل به رفتار متقلبانه برای تصرف مال شخص دیگر. زمانی که این عمل در فضای سایبری و به کمک رایانه اعم از رایانه‌های جیبی یا غیره انجام شود، کلاهبرداری رایانه‌ای شکل خواهد گرفت.
ماده‌های قانونی مرتبط با این جرم چیست؟
ماده‌های قانونی مرتبط با این جرم، ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک ، ماده ۷۴۱،۷۴۰ و ماده‌های ۷۲۹ تا ۷۳۹ قانون مجازات اسلامی است.
منظور از معاون، مباشر و مسبب
کلاهبرداری رایانه‌ای می‌تواند توسط خود فرد یا به دستور فرد و توسط اشخاص دیگر انجام شود. بنابراین اگر توسط خود فرد طرح‌ریزی و انجام شود او را مباشر می‌دانند و اگر شخص دیگری آن را طرح‌ریزی کند و دیگری آن را انجام دهد او را معاون جرم می‌دانند. توجه کنید که شروع به جرم کلاهبرداری رایانه ای نیز جرم محسوب شده و مجازات دارد. اگر شخصی شروع به جرم کلاهبرداری رایانه ای کرده باشد، اما جرم را به طور کامل انجام ندهد، نمی‌تواند انتظار داشته باشد که مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای در مورد او اجرا نشود. بنابراین ممکن است برای شما سوال شود که مجازات معاونت در جرم کلاهبرداری رایانه ای چیست؟ توجه کنید مجازات معاون به تبعیت از مباشر و فاعل اصلی جرم تعیین می‌شود، مگر آن که قانون گذار عمل معاون را جرمی مستقل از جرم کلاهبرداری بداند و برای آن مجازات جداگانه‌ای پیش بینی کرده باشد.
حال این سوال پیش می‌آید که تسبیب در کلاهبرداری رایانه ای یعنی چه ؟ اگر شخصی زمینه کلاهبرداری را فراهم کند و غیر مستقیم آن را انجام دهد و باعث آن شود، مسبب نام خواهد داشت.
ارکان این جرم چیست؟
عناصر جرم کلاهبرداری رایانه ای نیز مانند سایر جرایم نیازمند بررسی است. این موضوع برای اثبات و بررسی این جرم حتما مورد توجه مرجع قضایی مربوطه قرار خواهد گرفت و لازم است در زمان تنظیم لایحه کلاهبرداری رایانه ای به آن اشاره کنید. عنصر قانونی، روانی یا معنوی و عنصر مادی جرم کلاهبرداری رایانه ای ، عناصری هستند که دادگاه یا دادسرا باید برای اثبات جرم و در نهایت اعمال مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای آن‌ها را در نظر بگیرند، زیرا اصل بر بی‌گناهی افراد است. اثبات مجرم بودن شخص بر عهده مدعی جرم کلاهبرداری رایانه ای خواهد بود.
قبلا اشاره شد که بحث معاونت، مباشرت و تسبیب در جرم کلاهبرداری رایانه ای چیست و چگونه انجام می‌شود. در بحث حاضر نیز عناصر جرم کلاهبرداری رایانه ای را نام برده‌ایم و می‌خواهیم تعریفی از عناصر جرم کلاهبرداری به شما خواننده گرامی ارائه کنیم.
در واقع منظور از عنصر مادی جرم کلاهبرداری رایانه ای ، روش و ابزاری است که فرد با استفاده از آن، جرم را انجام می‌دهد؛ خواه تلفن همراه یا یک سیستم پردازش بسیار قوی مانند لپ تاپ یا رایانه باشد. بنابراین، آن عملی که توسط شخص انجام می‌شود و در قانون برای آن مجازات تعیین شده است، عنصر قانونی نام دارد.
عنصر قانونی همان ماده و تعریف قانونی است که به واسطه آن، فعل یا انجام ندادن عملی جرم شناخته می‌شود. بنابراین اگر سوال شود که عنصر قانونی کلاهبرداری رایانه ای چیست ، در پاسخ می‌توان به ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک اشاره کرد. عنصر روانی نیز قصد و انگیزه‌ای است که شخص برای عمل کلاهبرداری به آن نیاز دارد. توجه کنید که عنصر مادی جرم کلاهبرداری رایانه ای و عنصر روانی باید هم زمان باشند. برای اثبات مجرم بودن اشخاص نیز باید این دو اصل بررسی شوند.
معاونت در این دسته از جرایم
حالا بحث معاونت را با مقدمات گفته شده بررسی می‌کنیم. معاونت باید در زمان اجرای فاز مادی کلاهبرداری رایانه ای یا قبل از آن و با انگیزه و قصد یکسان انجام شود (عنصر روانی). در غیر این صورت نقش آن‌ها در کلاهبرداری رایانه ای مجرمانه و قابل پیگیری نیست. زیرا در واقع جرمی از جانب آن‌ها اتفاق نیفتاده است. به همین دلیل این موضوع در دادگاه صالح در جرم کلاهبرداری رایانه ای نیز قابل رسیدگی نخواهد بود، زیرا شرط زمانی و وحدت قصد رعایت نشده است. در نتیجه معاونت نیز صورت نگرفته است.
چند نکته مهم
- دادگاه صالح در جرم کلاهبرداری رایانه ای، دادگاه محلی است که جرم، در آنجا اتفاق افتاده باشد. بنابراین اهمیتی ندارد که زیان دیده یا فرد متهم در کجا سکونت دارد، بلکه نکته حائز اهمیت این است که جرم کجا رخ بدهد.
- ممکن است بعد از مطالعه این متن از خود بپرسید آیا کلاهبرداری رایانه ای قابل گذشت است ؟ در پاسخ اجمالی باید گفت، شاکی در هر مرحله از رسیدگی به پرونده می‌تواند رضایت دهد که در نتیجه آن، پرونده از رسیدگی خارج خواهد شد. البته قید می‌شود در صورتی کلاهبرداری رایانه ای قابل گذشت است که در ابعاد وسیع صورت نگرفته باشد زیرا در این صورت بحث جنبه عمومی جرم نیز باقی می‌ماند که حتی در صورت رضایت شاکی همچنان پابرجا خواهد بود و دادستان به عنوان مدعی‌العموم آن را پیگیری خواهد کرد.
پیشنهاد می‌کنیم
اگر تمایل دارید در خصوص این جرم و شرایط پیگیری و رسیدگی به آن با یک وکیل مجرب گفتگو داشته باشید، خدمات مشاوره حقوقی تلفنی را به شما پیشنهاد می‌کنیم. این سرویس خدمات از رکلا، این امکان را برای شما فراهم می‌کند که با هزینه مختصر و صرف زمان کوتاه، با متخصصان و روانشناسان تیم رکلا ارتباط بگیرید و از آن‌ها مشاوره و راهنمایی بخواهید.
چنانچه به واسطه رسیدگی به این جرم در دادگاه حاضر می‌شوید و تمایل دارید که لایحه‌ای به همراه داشته باشید، به شما خدمات تنظیم لایحه را پیشنهاد می‌کنیم.