لایحه شکایت از قاضی چیست و شرایط استفاده از لایحه شکایت از قاضی چگونه است؟
زمانی که به علت اشتباه، تخلف یا تقصیر قاضی به یکی از طرفین دعوا ضرری وارد شود، شخص متضرر می‌تواند با طرح دعوی در این خصوص و تنظیم لایحه شکایت از قاضی ، از مراجع قضایی بخواهد که به شکایت او رسیدگی کنند. علاوه بر این اگر قاضی رفتار خلاف شأن قضاوت انجام دهد، میتوان علیه او شکایت کرد. برای شکایت از قاضی باید با مراجعه به دادگاه انتظامی قضات، طرح دعوی انجام شود و لایحه شکایت از قاضی را ضمیمه شکایت کنید. بنابر این چنانچه شخصی پس از مراجعه به دادسرا یا دادگاه متوجه شود که در رای یا حکم صادره اشتباهی رخ داده است، می‌تواند این موضوع را در دادگاه انتظامی قضات پیگیری کند.
جایگاه قاضی
قاضی نماد عدالت در دادگستری است. مردم برای احقاق حق از دست رفته خود و با مراجعه به دادگاه، از قاضی تقاضا دارند که به صورتی عادلانه حکم صادر کند. در صورتی که قاضی مرتکب جرم یا تخلف یا تقصیر شود، مردم نسبت به قوه قضاییه بی اعتماد می‌شوند. نحوه عملکرد و رسیدگی به شکایت علیه قاضی در قانون مدونی به نام قانون نظارت بر رفتار قضات پیش بینی شده است.
چنانچه با مراجعه به دادسرا در رأی صادره از طرف بازپرس، دادیار یا دادستان تخلف یا ارتکاب جرم مشاهده شود، می‌توانید از این مقامات در دادگاه انتظامی قضات شکایت کنید. بازپرس، دادیار، دادستان، در دادسرا و قاضی در شعبه‌های دادگستری دارای پایه قضایی هستند و به جرم همه آن‌ها در دادگاه انتظامی قضات رسیدگی می‌شود.
استقلال قاضی
در فقه و حقوق برای قاضی شرایط ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. قاضی نباید بر اساس احساسات، سفارشات، روابط خصمانه یا دوستانه با یکی از طرفین دعوا و مواردی مانند آن حکم صادر کند. استقلال قاضی به معنی آن است که در تصمیمات قاضی، مقامات بالاتر هیچگونه دخالتی نداشته باشد. قاضی باید در زمان دادرسی و هنگام صدور حکم با عدالت عمل کند. اگر به دلیل آشنایی با یکی از طرفین دعوا به نفع او حکم دهد، مرتکب تخلف شده است و طرف مقابل می‌تواند علیه او لایحه شکایت از قاضی بنویسد و به دادگاه انتظامی قضات تقدیم کند.
در چه مواردی میتوان لایحه شکایت از قاضی را تنظیم کرد؟
در مقام قضاوت هم مانند هر جایگاه دیگری امکان دارد اشتباهات انسانی رخ دهد. همچنین ممکن است معدود اشخاصی باشند که بدون توجه به شأن قضاوت مرتکب جرم شوند. در این حالت مطابق قانون اساسی میتوان از این قضات شکایت کرد. در ادامه مطلب مواردی را بیان می‌کنیم که به جهت آن‌ها می‌توانیم از قاضی شکایت کنیم.
چنانچه قاضی بدون اینکه صلاحیت رسیدگی به پرونده‌ای را داشته باشد، به آن پرونده رسیدگی کند و حکم دهد، مرتکب تخلف شده است. در این شرایط میتوان علیه او از لایحه شکایت از قاضی استفاده کرد. برای مثال: اگر قاضی شعبه حقوقی به پرونده‌ای درباره جرم کلاه‌برداری رسیدگی کند، این مورد به جهت اینکه در صلاحیت او نبوده است، تخلف محسوب می‌شود. زیرا وظیفه قاضی صدور قرار عدم صلاحیت بوده است «یعنی قاضی صالح به رسیدگی نیست». در مواقعی هم که قاضی هدیه‌ها و مبالغی را از یکی از طرفین دعوا بپذیرد، مرتکب تخلف می‌شود.
اگر قاضی دلایل و مدارک اثبات جرم یکی از طرفین را از پرونده خارج کند، این موضوع هم مصداق تخلف است. در مواقعی که قاضی به جهت رابطه فامیلی، همسایگی یا آشنایی رای یا حکم را به نفع آشنای خود صادر کند، باز هم مرتکب تخلف قضایی می‌شود. از دیگر موارد تخلف قضایی که میتوان به جهت آن‌ها علیه قاضی لایحه شکایت از قاضی تنظیم کرد، زمانی است که قاضی رفتاری خارج از نزاکت حین انجام وظیفه مرتکب شود.
چنانچه قاضی بدون رعایت ترتیب تاریخ‌های رسیدگی که در دفتر اوقات ثبت شده است، به پرونده‌ای رسیدگی کند، طرفین دعوا می‌توانند از او شکایت کنند. طرفین می‌توانند با ارائه دادخواست و لایحه شکایت از قاضی خواهان رسیدگی به این شکایت شوند.
نکته مهم در مورد قضاوت
در صورتی که صدور حکم از طرف قاضی موجب ورود ضرر و زیان و خسارت به یکی از طرفین دعوا شود. چنانچه قاضی تقصیر یا تخلف کرده باشد، طبق قانون باید جبران خسارت کند. ولی اگر معلوم شود که بدون تقصیر قاضی به یکی از طرفین دعوا ضرر و زیانی وارد شده است، در این حالت دولت باید جبران خسارت کند.
کاربرد لایحه شکایت از قاضی
گاهی ممکن است شخصی به جهت تقصیر، اشتباه یا تخلف قاضی متحمل ضرر و زیان شود. در این حالت این شخص می‌تواند از قاضی شکایت کند. اگر قاضی با حکم اشتباه خود باعث مجرم شدن متهم شود و برای متهم مجازاتی تعیین شود، می‌تواند از قاضی شکایت کند. در این شرایط شخص می‌تواند لایحه شکایت از قاضی ارائه دهد. او با بیان مواردی که در حین دادرسی رخ داده است، تقاضای خود را به دادگاه مطرح می‌کند.
تنظیم لایحه شکایت از قاضی موجب می‌شود که شخص حق خود را از دست‌رفته تصور نکند. او با تنظیم لایحه شکایت از قاضی و تقدیم آن به دادگاه انتظامی قضات، درخواست می‌کند که مجدد به پرونده رسیدگی شود. دادگاه انتظامی قضات به این شکایت رسیدگی می‌کند و به همین ترتیب حکم مناسب صادر می‌شود.
چه زمانی لایحه شکایت از قاضی تنظیم می‌شود؟
بدون اینکه جرم یا تخلف قاضی ثابت شود، نمی‌توانند او را از مقام قضاوت برکنار کنند. برای تنظیم لایحه شکایت از قاضی، باید دلایل و مدارک کافی در اختیار داشته باشید تا بتوانید تخلف یا تقصیر قاضی را اثبات کنید. در صورتی که قاضی پرونده شما در روند دادرسی مرتکب خطا یا اشتباه و تقصیر شده باشد، می‌توانید اینگونه عمل کنید. اگر از این جهت به شما زیانی وارد شده باشد، می‌توانید با ارائه اسناد، دلایل و مدارک معتبر ادعای خود را ثابت کنید. توجه داشته باشید که به سبب شأن قضاوت، نمی‌توانید صرفا با تصورات خود مبنی بر اشتباه قاضی از او شکایت کنید.
برای شکایت از قاضی با استفاده از دلایل، مدارک و اسناد قابل قبول و محکمه‌پسند اقدام کنید. مثلاً اگر قاضی پرونده شما بدون پذیرش لایحه و بدون شنیدن دفاعیات شما حکم را صادر کند، این مورد قابل پیگیری در دادگاه انتظامی قضات است. شما می‌توانید با ارائه دلایلی مبنی بر عدم توجه قاضی به لایحه و دفاعیات، شکایت خود را در دادگاه انتظامی قضات مطرح کنید. همچنین در مواقعی که متوجه شدید، قاضی پرونده به جهت آشنایی قبلی یا سفارش نسبت به طرف مقابل شما حکم خود را به نغع او صادر کرده است، می‌توانید شکایت خود را انجام دهید و به دادگاه نظامی قضات مراجعه کنید.
ماده ۲۵ قانون نظارت بر رفتار قضات
مطابق این ماده گاهی ممکن است تعقیب انتظامی موقوف شود (یعنی متوقف شود). به این صورت که اگر موضوع پرونده انتظامی قبلاً رسیدگی شده یا مشمول مرور زمان شده باشد، در این حالت تعقیب انتظامی موقوف می‌شود. علاوه بر آن، اگر آن قاضی که تخلفی به او نسبت داده شده است، فوت شده باشد یا به دلایل دیگر مانند بازنشسته شدن، بازخرید کردن خود، استعفا یا به هر نحو دیگری از خدمت دائم جدا شده باشد، دیگر امکان تعقیب قاضی نیست و اصطلاحا می‌گویند که تعقیب انتظامی متوقف می‌شود.
این نکته را نیز در نظر داشته باشید که بازه زمانی که برای مرور زمان در نظر گرفته‌اند، سه سال بعد از تاریخ وقوع آن تخلف یا سه سال بعد از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی است.
سخن آخر
شما می‌توانید درخواست تنظیم لایحه خود را ثبت کنید. همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی وکیل استفاده کنید. برای استفاده از هریک از این خدمات، روی لینک مربوط به آن بزنید.
نظرات
