نفقه و دادخواست نفقه و نحوه محاسبه آن و سایر نکات کاربردی!

نفقه زوجه و نفقه فرزند بحث داغ این روز‌های ازدواج و طلاق است.

چه بسیارند زنانی که از دست و پنجه نرم کردن با موضوعاتی مثل اعتیاد ، بیکاری و ازدواج مجدد و… که باعث سهل انگاری شریک زندگی شان در پرداخت هزینه های زندگی است ، خسته شده اند و مردان مسئولیت پذیری در زندگی که از عدم مسئولیت پذیری همسر خود شاکی اند.

و هر دو پس از چند سال سازش در زندگی مشترک مایل به اقدام قانونی برای دریافت حقوق خود هستند.

بخش بزرگی از بحث ها در زندگی نمشترک ناشی از عدم اطلاع از حقوق و نا اگاهی از وظایف است.

در این پست در مورد نفقه به عنوان یکی از حقوق زنان و یکی از وظایف مردان صحبت میکنیم.

نفقه چیست ؟

مطابق با ماده 1107 قانون مدنی ، نفقه به معنی کلیه نیازهای متعارف زن اعم از خوراک، پوشاک، مسکن، اثاثیه منزل، خادم در صورت احتیاج، هزینه‌های درمان و موارد متعدد دیگر است که زن به آن‌ها احتیاج دارد یا به واسطه بیماری به آن‌ها احتیاج پیدا می‌کند. می‌توانیم اینطور بیان کنیم که ماهیت نفقه یک حق مالی است که قانون و شرع برای خانم در عقد نکاح در نظر می‌گیرد. به همین دلیل، همزمان با برقرار شدن عقد نکاح میان زن و مرد، خانم استحقاق دریافت نفقه را خواهد داشت. از جنبه دیگر، نفقه را یک تکلیف و وظیفه نیز می‌دانند که به واسطه ازدواج به عهده مرد قرار می‌گیرد.

نکته مهم در این تعریف این است که مرد به واسطه وقوع ازدواج دائم این تکلیف را به عهده خواهد داشت و در ازدواج‌های موقت، تکلیف پرداخت نفقه به عهده مرد نیست مگر اینکه زن و مرد در خصوص آن با یکدیگر شرط کرده باشند.

شرایط پرداخت نفقه زن

مرد پس از عقد دایم موظف به پرداخت نفقه ‌زن است و زن در صورت تمکین (خوش رفتاری و انجام وظایف زوجیت و سکونت در منزل شوهر) مستحق دریافت آن میباشد.

این مبلغ ربطی به توانایی مالی مرد ندارد و همچنین به شاغل بودن با نبودن زن وابسته نیست.

در دوران عقد موقت به زننفقه تعلق نمیگیرد مکر انکه در شرایط ضمن عقد لحاظ شده باشد.

در دوران عقد( پیش از مراسم )نفقه به زن تعلق نمی گیرد مگر انکه زن اعلام امادکی برای شروع زندکی کرده باشد ولی مرد امتناع کند در این صورت ایشان مکلف به پرداخت آن است.

نحوه محاسبه نفقه زن

نحوه محاسبه نفقه زن به دو شکل است:

1. براساس وضعیت مالی مرد و عادات زن وعرف(توافقی)؛
2. توسط کارشناس(درصورت عدم توافق).

در حالت اول دادگاه وارد موضوع محاسبه نفقه زن نمیشود.

در حالت دوم دادگاه با صدور قرار کارشناسی پرونده را به کارشناس محاسبه‌نفقه ارجاع میدهد و وی با توجه به سن ، میزان تحصیلات ، شغل و شان خانوادگی زن و عرف جامعه میزان نففه‌زن راتعیین و گزارش میکند

مراحل دادخواست نفقه

درخواست نفقه از دو راه امکان پذیر است :

1. دادخواست حقوقی
2. شکایت کیفری

1- دادخواست حقوقی

این نوع دادخواست جهت پرداخت‌نفقه در گذشته است.

زن ضمن تهیه دو نسخه از نمونه دادخواست و ذکر مبلغ مورد نظر و الصاق تمبر ، دادخواست خود را به داداگاه خانواده ارایه میدهد.

ضمنا میتواند هزینه دادرسی و تمبر را مطالبه کند.

این هزینه معادل 1.5 درصد از مبلغ نفقه است.

در صورت ناتوانی یا امتناع وی از پرداخت‌ نفقه ، زن حقتقاضای طلاق دارد.

2- شکایت کیفری

این نوع دادخواست برای پرداخت‌ نفقه زمان حال است.

زن ضمن نوشتن شکایت در برگه عادی(جهت سرعت بخشیدن) ان را به دادگاه ارایه میدهد و در صورت توانایی مالی مرد و امتناع ایشان، وی به حبس بین سه ماه و یک روزتا 5 ماه محکوم می شود.

شکایت کیفری زن از مرد منجر به احضار مرد توسط کارشناس(تلفنی و از طریق احضاریه ) و در صورت عدم حضور ، پیگیری از طریق کلانتری و… می شود.

نحوه اثبات پرداخت‌نفقه

دراین بخش به نحوه اثبات پرداخت‌نفقه و مدارک اثبات پرداخت‌نفقه می پردازیم.

در مورد زن بهترین مدرک شهادتنامه شاهدان است که البته شاهد نباید از بستگان نزدیک باشد و به طور کامل از عدم پرداخت‌نفقه اطلاع داشته باشد. یک شاهد مرد یا دو شاهد زن با ارایه مدارک شناسایی برای احراز هویت کفایت میکند.

در مورد مرد ارایه مدارک بانکی مثل فیشهای واریزی و … بهترین مدرک اثبات است.

البته وجود شاهد واجد شرایط برای مرد و ارایه فیش‌های بانکی توسط زن هم میتواند موثر باشد.

نفقه زن در هر سال

مبلغ نفقه در هر سال، نسبت به سال قبل آن، مشخص نیست.

چرا که میزان آن با توجه به سطح زندگی زن و میزان رفاهی که در خانه پدری داشته است؛ شئون زن، عادات و عرف و همچنین میزان استطاعت مالی مرد تعیین می‌شود.

بنابراین تعیین میزان آن با مقام قضایی است.

نفقه زن بعد از طلاق

مرد مکلف به پرداخت‌ نفقه‌زن بعد از طلاق ظرف سه ماه و ده روز است مگر آنکه طلاق به علت عدم تمکین زن باشد.

در این صورت مرد ملزم به پرداخت نفقه زن نیست و این وظیفه از زمان بعد از طلاق تا مرگ به عهده پدرش می‌باشد.

در طلاق توافقی ،نفقه زن باید با توافق زوجین تعیین و به دادگاه ارایه شود.

نفقه زن بعد از فوت شوهر

زن می‌بایست عده وفات شوهر (چهار ماه و ده روز) را نگه دارد.

حتی با وجود فوت شوهر ، زن در صورتی که در زمان حیات ایشان تمکین نموده اما نفقه‌ای به ایشان پرداخت نشده باشد با ارایه دادخواست مطالبه‌ نفقه معوقه می‌تواند از اموال شوهر متوفی ، حق مالی خود را دریافت کند.

نفقه زن در صورت مجنون بودن شوهر

در صورت ناتوانی مرد از پرداخت نفقه زن این وظیفه به عهده پدر یا جد پدری شوهر است.

در صورتی‌که پدر یا جد پدری در قید حیات نباشد دادگاه قیمی را مشخص میکند که وظیفه پرداخت نفقه به عهده وی است.

نفقه زن در صورت صغیر بودن شوهر

در این صورت پرداخت نفقه زن به عهده پدر یا جد پدری یا قیم مشخص شده از طرف دادگاه است.

نفقه زن پس از مفقودالاثر شدن شوهر

زن با درخواست‌نفقه میتواند مبلغ آن را از اموال شوهر با حکم دادگاه دریافت کند.

نحوه بخشش

اگر زن نفقه خود را بدون هیچ شرطی ببخشد ولی بعدا پشیمان شود قابل برگشت نیست.

ولی اگر به شروطی ببخشد و شرایط محقق نشود زن میتواند کند و مرد موظف به پرداخت ان می‌باشد.

هرچند قانونگذار مرد را به عنوان رییس نهاد خانواده مکلف به پرداخت‌نفقه همسر و فرزند خود میکند و زن حتی با وجود متمول بودن و ثروت زیاد هیچ مسئولیتی در این زمینه ندارد. بدیهی است که با توجه به جامعه امروز و مشکلات اقتصادی جامعه که گریبان گیر خانوادها است ؛ زن و مرد ، هردو ، ملزم به همکاری با یکدیگر در اداره امور خانواده هستند.

در اکثر موارد مرد بدون مشارکت همسر خود در امور زندگی از پس اداره امور بر نخواهد آمد . توصیه کارشناساسان امور حقوقی در این زمینه ، سازگاری در ضمن شناخت وظایف و حقوق خود و شریک زندگی و تلاش در راستای عمل به آنهاست.

چرا مشاوره بگیریم؟

موضوع نفقه یکی از مهمترین موضوعات مرتبط با زندگی زن و شوهر است. از آنجایی که موضوعات حقوقی، پیچیدگی‌های مختص به خود را دارا است، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی یا ثبت درخواست تنظیم لایحه استفاده کنید و با اقدام صحیح، روند قانونی رسیدن به حقوق خود را سرعت ببخشید.