لایحه تغییر سن ؛ شما لایق سن و شناسنامه حقیقی خود هستید!

لایحه تغییر سن از جمله لایحه‌های مهمی است که امروزه مورد استفاده بسیاری از اشخاص قرار می‌گیرد. زمانی که فرآیند ثبت اسامی و مشخصات افراد در شناسنامه آغاز شد، همواره مشکل ثبت تاریخ تولد اشتباه، در شناسنامه وجود داشته و دارد. این موضوع عوامل و علت‌های گوناگونی دارد که در گذشته کمبود نیروی کار ثبت احوال و عدم مراجعه برای تولد نوزاد بوده ‌است و در دهه‌های اخیر نیز علت‌های دیگری مانند انقلاب، جنگ و غیره باعث شده که ثبت تولد نوزاد در زمان درست و دقیق انجام نشود.

در گذشته‌های دور مردم روستاها به علت دوری از شهر و تولد نوزاد در خانه و همچنین بی اهمیت دانستن ثبت دقیق تاریخ تولد فرزندان، از اعلام تولد و گرفتن شناسنامه برای او تا سال‌های زیادی خودداری می‌کردند و در نتیجه اداره ثبت احوال نیروهای خود را به روستاها می‌فرستاد تا آماری دقیق و درست از تعداد افراد متولد شده را به دست آورند.

خانواده ها به جهت زیاد بودن تعداد فرزندان و همچنین از بین رفتن نوزادان یا خردسالان به دلیل بیماری و سایر شرایط، اطلاع دقیقی از زمان تولد فرزندان خود نداشتند و حتی زمانی که مامور ثبت به محل زندگی آنان مراجعه می‌کرد، اطلاعات درستی در اختیار او قرار نمی‌دادند و همین امر یکی از عوامل ثبت اشتباه تاریخ تولد در شناسنامه فرد می‌شد.

مشکلات ناشی از عدم وجود سن واقعی

در سال‌های اخیر نیز به دلیل وقوع جنگ و انقلاب، افراد زیادی پدر و مادر خود را از دست دادند و تاریخ دقیق تولد آن‌ها در میان حوادث روزگار فراموش شد.

این امکان وجود داشت که نوزاد یا کودک یک خانواده از دنیا برود اما با این وجود، خانواده متوفی، شناسنامه او را باطل نکنند بلکه آن را برای استفاده سایر فرزندان نگهداری کنند. به عبارت دیگر آن‌ها از شناسنامه فرزندی که فوت شده بود برای فرزند جدید خود استفاده می‌کردند و به این ترتیب افراد از تاریخ دقیق تولد خود اطلاعی نداشتند.

در سال‌های بعد از جنگ و اواخر دهه شصت نیز خانواده‌ها برای اینکه فرزندان خود را زودتر به مدرسه بفرستند، در تاریخ تولد حقیقی او تغییراتی را ایجاد می‌کردند، به عنوان مثال در صورتی که فرزند در نیمه دوم سال به دنیا می‌آمد، تولد او را برای نیمه اول سال یعنی فروردین تا شهریور ثبت می‌کردند و این مورد هم یکی از عوامل عدم ثبت دقیق تاریخ تولد نوزاد بود.

در دهه کنونی نیز از عوامل عدم ثبت تاریخ دقیق تولد نوزاد، رند بودن عدد تاریخ تولد است به طوری که والدین، برای اینکه تاریخ تولد نوزاد آن‌ها در یک روز مشخص باشد، هزینه‌هایی را به بیمارستان و ثبت احوال پرداخت می‌کنند و در نتیجه تاریخ مد نظر خود را در شناسنامه او به ثبت می‌رسانند.

عواملی که از ابتدای زمان ثبت مشخصات افراد و صدور شناسنامه در ثبت احوال وجود داشته، موجب بروز مشکلاتی برای صاحبان شناسنامه‌های با تاریخ اشتباه شده که از جمله آن‌ها مشکلات خدمت سربازی، مشکلات ازدواج، مشکلات استخدام، مشکلات اثبات عدم رشد در زمان وقوع جرم و غیره شده است.

مراجع صالح برای رسیدگی به اختلافات سنی

طبق قانون هر شخصی می‌تواند فقط یک بار لایحه تغییر سن را تقدیم کند و در نتیجه سن ثبت شده در شناسنامه را تغییر دهد. البته تغییر تاریخ ثبت شده، وابسته به مجموعه‌ای از شرایط زمانی است. در واقع در دو صورت امکان تغییر تاریخ شناسنامه وجود دارد: یکی زمانی است که اختلاف سن واقعی با سن ثبت شده بیشتر از پنج سال باشد. در این صورت شخص به کمیسیون تشخیص سن واقعی در اداره ثبت احوال شهرستان محل صدور شناسنامه مراجعه می‌کند. دیگری زمانی است که اختلاف سن ثبت شده با سن واقعی کمتر از پنج سال باشد. در این صورت مرجع صالح برای رسیدگی به پرونده، دادگستری است.

نحوه تغییر سن شناسنامه در کمیسیون تغییر سن

فردی که مدعی اختلاف سنی بیشتر از پنج سال سن ثبت شده در شناسنامه با سن حقیقی خود است، زمانی که به کمیسیون تشخیص سن اداره ثبت احوال مراجعه می‌کند، این کمیسیون در صورت تشخیص، فرد صاحب شناسنامه را برای تعیین سن به پزشک قانونی معرفی می‌کند تا سن دقیق او توسط این مرجع تعیین شود.

تقاضای فرد در این کمیسیون مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که مورد قبول واقع شود و تفاوت سنی برای کمیسیون محرز شود، فرد می‌تواند برای کاهش یا افزایش سن خود اقدام کند که البته اغلب موارد مراجعه برای کاهش سن است. همچنین در صورتی که فرد به رای کمیسون اعتراضی داشته باشد باید در دیوان عدالت اداری مطرح کند.

به این نکته مهم توجه داشته باشید که رای صادره توسط کمیسیون تغییر سن قطعی است. به عبارت دیگر حق اعتراض به تصمیم کمیسیون وجود ندارد و در صورتی که کمیسیون، درخواست شخص خواهان را نپذیرد، خواهان یا مدعی نمی‌تواند مجددا این درخواست را مطرح کند.

نحوه رسیدگی به لایحه تغییر سن در دادگاه

زمانی که فرد مدعی است که سن واقعی او با سن ثبت شده در شناسنامه‌ اختلافی کمتر از پنج سال دارد، باید لایحه تغییر سن را تنظیم کند و به دادگستری مراجعه کند. دادگاه با بررسی شرایط و دلایل، رای مربوطه را صادر می‌کند.

به عنوان مثال فردی با تنظیم لایحه تغییر سن و مراجعه به دادگاه مدعی می‌شود که متولد سال 1360 است ولی خانواده‌ او 4 سال قبل یعنی سال 1356 یک فرزند داشته‌اند که از دنیا می‌رود اما شناسنامه او را باطل نکرده‌اند و از آن شناسنامه برای او استفاده کرده‌اند. این فرد با تقدیم لایحه جدید کاهش سن و ارائه دلایل و مدارک به دادگاه، خواهان ابطال شناسنامه کنونی می‌شود. باید توجه داشت که درخواست تعویض شناسنامه فقط یک بار ممکن است و در صورت عدم موافقت دادگاه، شخص حق اصلاح و تعویض تاریخ تولد خود را نخواهد داشت، زیرا هر فردی فقط یک بار می‌تواند برای تغییر تاریخ شناسنامه خود اقدامی را انجام دهد.

ادامه نکات مربوط به فرآیند تغییر سن در دادگاه

این نکته مهم را نیز به خاطر داشته باشید که فرد می‌تواند لایحه تغییر سن را به دادگاه محل اقامت خود تقدیم کند و در نتیجه لازم نیست که به دادگاه محل صدور شناسنامه برود. به عنوان مثال فردی که در تهران متولد شده است و اکنون در اهواز زندگی می‌کند، برای تقدیم لایحه تغییر سن خود، لازم نیست به دادگاه تهران برود و در دادگاه اهواز نیز می‌تواند این درخواست خود را مطرح کند. زمان تغییر سن در شناسنامه با توجه به مشکلات، عوامل و شرایط متفاوت است اما معمولا بین یک تا سه ماه زمان می‌برد.

دادگاه برای احراز اینکه سن شخص کمتر ازسن شناسنامه‌ای او است، قرار ارجاع به امر کارشناسی، که در این مورد پزشکی قانونی یا پزشک معتمد است، صادر می‌کند. در مواردی ممکن است انجام آزمایشاتی برای تشخیص سن لازم باشد، به عنوان مثال آزمایش تراکم استخوان که برای کشف سن حقیقی فرد ضرورت دارد. بنابراین همانطور که اشاره کردیم، در صورتی که دادگاه دعوا را رد کند، فرد هرگز امکان طرح مجدد آن را نخواهد داشت.

شرایط اشخاص در لایحه تغییر سن

اشخاصی که می‌توانند لایحه تغییر سن را تنظیم و برای تغییر آن اقدام کنند، باید شرایط خاصی داشته باشند. به عنوان مثال فرد باید حداقل 18 سال سن ( سن قانونی ) داشته باشد یا در صورتی که کمتر از 18 سال سن دارد، حکم رشد داشته باشد. حکم رشد، حکمی است که افراد زیر 18 سال سن که به سن قانونی نرسیده‌اند، برای انجام امور حقوقی و قانونی از دادگاه دریافت می‌کنند. از نکات دیگری که لازم است درباره آن بدانید، اصطلاح سن رشد در قانون مدنی است که برای آگاهی از جزئیات آن، خواندن مقاله مرتبط با آن را پیشنهاد می‌کنیم.

اعتراض به رای دادگاه رسیدگی کننده به لایحه تغییر سن

در صورتی که شخص مدعی، لایحه تغییر سن را به دادگاه تقدیم کند اما دادگاه با صدور رای، مخالف تغییر سن او باشد، فرد می‌تواند به این رای در مهلت‌های مشخص شده اعتراض کند. به عبارت دیگر دعوای کاهش سن از طرف فرد متقاضی به عنوان خواهان و به طرفیت اداره ثبت احوال به عنوان خوانده مطرح می‌شود. رای صادره توسط این دادگاه قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است. اما تشخیص کمیسیون سن قابل اعتراض نیست و هر تصمیمی بگیرند، فرد نمی‌تواند به این رای اعتراض کند.

چه زمانی لایحه تغییر سن نوشته می‌شود؟

زمانی که فرد تصمیم می‌گیرد عدم تناسب سن واقعی و سن شناسنامه‌ای را برطرف کند، با مراجعه به دادگاه برای تصحیح تاریخ دقیق تولد خود اقدام می‌کند.

مشکلاتی که فرد به علت عدم تناسب سن واقعی و شناسنامه‌ای با آن‌ها روبرو می‌شود، ممکن است مربوط به ازدواج یا اشتغال در شغل یا حرفه مورد نظر او یا آزمون استخدامی باشد یا ورود به رشته ورزشی و فعالیت حرفه‌ای، این نیاز را ایجاد کرده باشد.

او با تنظیم لایحه تغییر سن از دادگاه تقاضا می‌کند که به این خواسته او ترتیب اثر دهد و در صورت نیاز، قاضی دادگاه با قرارِ ارجاع به کارشناس، اقدام به صدور حکم خواهد کرد.

کاربرد لایحه تغییر سن

در صورتی که فرد بتواند با استفاده از دلایل و مدارک و شهادت افراد مطلع، اختلاف بین سن حقیقی و سن ثبت شده در شناسنامه را ثابت کند، می‌تواند با تنظیم لایحه تغییر سن و اثبات ادعای خود، آن دسته از موانعی را که به علت این اختلاف سن وجود دارد خاتمه دهد و راه را برای رسیدن به هدف مورد نظر خود هموار کند.

ماده 995 قانون مدنی و لایحه دفاعیه تغییر سن

با توجه به این ماده از قانون مدنی ، تغییر مطالب ثبت شده در دفاتر ثبت احوال، تنها در صورتی امکان پذیر خواهد بود که دادگاه اجازه این عمل را بدهد. در غیر این صورت چنین تغییری ممکن نیست.

ماده 12 قانون ثبت احوال کشور بیان می‌کند که ولادت هر طفل در ایران اعم از اینکه پدر و مادر او ایرانی باشند یا غیر ایرانی، باید به مامور ثبت احوال اطلاع داده شود. اگر پدر و مادر کودک ایرانی نباشند، ابتدا باید ولادت کودک را به مامور کنسولگری اطلاع دهند و اگر کنسولگری در دسترس نبود، لازم است که به سازمان ثبت احوال مراجعه کنند.

رای وحدت رویه شماره 599 ردیف 3 مورخ 7404026

با توجه به این رای وحدت رویه، تغییر سن شناسنامه به کمتر از 5 سال ممنوع است و رسیدگی به درخواست تغییر سن بیشتر از 5 سال هم طبق تبصره این ماده منحصرا به کمیسیون مقرر در آن محول می‌شود.

دلایل و مدارک لازم برای تنظیم لایحه دفاعیه تغییر سن

شخصی که برای تغییر سن اقدام می‌کند با ارائه اسناد و مدارک به دادگاه، به قاضی در صدور حکم عادلانه کمک می‌کند.

فرد ممکن است ضمن تقدیم لایحه لایحه تغییر سن مدارک و شواهدی را برای اثبات ادعای خود به دادگاه معرفی و ارائه کند. قاضی با بررسی شرایط و مدارک موجود، حکم مناسب را صادر می‌کند.

پیشنهاد ما در مورد لایحه تغییر سن

شما می‌توانید تنظیم لایحه تغییر سن خود را به ما بسپارید. برای تنظیم لایحه بر روی لینک قبل بزنید. ضمن آنکه می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی با وکیل استفاده کنید. تیم حقوقی رکلا، یک مرجع تخصصی تنظیم اوراق قضایی و لایحه است.